Είναι αρκετά πιθανό να σας έχει συμβεί κυρίως στο χώρο εργασίας με γυναίκες συναδέλφους. Κάποια στιγμή παρατηρήσατε ότι έχετε περίοδο σχεδόν ταυτόχρονα, ίσως με 1 έως 3 μέρες απόκλιση και χαριτολογώντας να λέτε μεταξύ σας ότι έχετε το “σύνδρομο της καλόγριας”, έναν όρο που έχει επικρατήσει στον ελληνικό κοινό λόγο έναντι του menstrual synchrony ή του φαινομένου McClintock (McClintock effect), με τους οποίους ο συγχρονισμός περιόδου είναι γνωστός. Πολλές είναι οι γυναίκες που πιστεύουν ότι όντως οι περίοδοί τους συγχρονίζονται με γυναικών, με τις οποίες περνούν πολλές ώρες μαζί, ωστόσο περισσότερες είναι εκείνες που αναρωτιούνται αν αυτό ισχύει πραγματικά ή αν τελικά πρόκειται για μύθο.
Η επιστημονική κοινότητα άρχισε να παίρνει στα σοβαρά την ιδέα του συγχρονισμού της περιόδου, η οποία διατρέχει τις κοινότητες γυναικών εδώ και αιώνες, όταν η ερευνήτρια Martha McClintock διεξήγαγε μια μελέτη σε 135 φοιτήτριες που ζούσαν μαζί στον κοιτώνα του Wellesley College, γυναικείο κολέγιο φιλελεύθερων τεχνών στη Μασαχουσέτη των ΗΠΑ, για να δει αν οι εμμηνορροϊκοί τους κύκλοι συγχρονίζονταν. Η μελέτη δεν εξέτασε άλλους παράγοντες του κύκλου, όπως για παράδειγμα πότε οι γυναίκες είχαν ωορρηξία, τον μεταβολισμό τους, τη διατροφή τους ή την ψυχική τους υγεία, απλά παρακολούθησε πότε άρχισε η μηνιαία αιμορραγία των γυναικών. Η θεωρία της McClintock βασίστηκε κυρίως στη λειτουργία των φερορμονών – για παράδειγμα, η μυρωδιά του ιδρώτα από τις μασχάλες μπορεί να οδηγήσει είτε σε μείωση, είτε σε αύξηση της διάρκειας του κύκλου της γυναίκας, αναλόγως σε ποιο στάδιο του κύκλου βρίσκεται η γυναίκα που απελευθερώνει τις συγκεκριμένες χημικές ουσίες. Η McClintock κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι περίοδοι των γυναικών όντως συγχρονίζονται.
Καμία έρευνα ωστόσο, από το 1971 κι έπειτα, οπότε και δημοσιεύτηκε η μελέτη της McClintock δεν έχει επιβεβαιώσει ότι οι περίοδοι των γυναικών μπορούν να συγχρονιστούν. Το 2006, μια νέα μελέτη κατέρριψε τον ισχυρισμό ότι οι κύκλοι των γυναικών μπορούν να συγχρονιστούν. Για τη διεξαγωγή της, συνελέγησαν δεδομένα από 186 γυναίκες που ζούσαν σε ομάδες σε έναν κοιτώνα στην Κίνα. Οποιοσδήποτε συγχρονισμός της περιόδου που φαινόταν να συμβαίνει, κατέληξε η μελέτη, ήταν στη σφαίρα της μαθηματικής σύμπτωσης. Μια ακόμα μελέτη που διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και την εταιρεία Clue, που δραστηριοποιείται στην παρακολούθηση της περιόδου, αποτέλεσε το μεγαλύτερο πλήγμα στη θεωρία του συγχρονισμού της περιόδου. Δεδομένα από πάνω από 1.500 άτομα έδειξαν ότι είναι απίθανο οι γυναίκες να επηρεάζουν η μία τον κύκλο της άλλης, επειδή βρίσκονται σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους.
Παράλληλα, όπως έχουμε ξανά αναφέρει σε άρθρο σχετικά με το πώς αντιμετωπίζεται η περίοδος από διάφορα θρησκευτικά δόγματα, η έμμηνος ρύση σε πολλούς πολιτισμούς έχει πάρει μυθικές διαστάσεις. Διάφορες φυλές της Νοτίου Αμερικής ισχυρίζονταν πως αν ποτέ οι περίοδοι των γυναικών συγχρονίζονταν, τότε το σύμπαν θα έπεφτε στο χάος. Τέλος, το γεγονός ότι ο γυναικείος κύκλος διαρκεί περίπου τις ίδιες μέρες που παίρνει στο φεγγάρι να κάνει μία πλήρη περιστροφή γύρω από τη γη (29,5) μέρες, δημιούργησε την εντύπωση ότι η περίοδος είναι κάτι που βρίσκεται σε αρμονία με μεγάλες συμπαντικές δυνάμεις, δίνοντάς της έτσι τρομερές διαστάσεις. Εξ ου και η ετυμολογία της λέξης “menstruation” που είναι συνδυασμός λατινικών και ελληνικών λέξεων που σημαίνουν “φεγγάρι” και “μήνας”. Οι άνθρωποι πίστευαν από καιρό ότι οι ρυθμοί γονιμότητας των γυναικών σχετίζονταν με τον σεληνιακό κύκλο. Και υπάρχουν έρευνες που ισχυρίζονται όντως ότι η περίοδος συνδέεται ή συγχρονίζεται κάπως με τις φάσεις της σελήνης.
Ο συγχρονισμός της περιόδου είναι δύσκολο να αποδειχθεί καθώς δεν έχουν όλες οι γυναίκες τον ίδιο κύκλο. Μπορεί ο συνήθης εμμηνορροϊκός κύκλος να είναι 28 ημέρες και η περίοδος να διαρκεί κατά μέσο όρο από 5 έως και 7 μέρες, ωστόσο το φυσιολογικό όριο του κύκλου είναι από 21 έως 35 ημέρες και η περίοδος, ανά γυναίκα μπορεί να διαρκεί από 2 έως και 7 ημέρες. Πολλές γυναίκες έχουν ακανόνιστο ή μικρό κύκλο, άλλες μπορεί να βρίσκονται σε αρχικό στάδιο εμμηνόπαυσης και σε άλλες μπορεί ο κύκλος τους σταδιακά να μικραίνει από κάποια ηλικία κι ύστερα, μερικές ίσως να αντιμετωπίζουν διαταραχές του κύκλου εξαιτίας προβλημάτων υγείας. Επίσης, με την εφεύρεση των εφαρμογών παρακολούθησης της περιόδου που αποθηκεύουν ψηφιακά αρχεία των κύκλων των γυναικών, υπάρχουν πλέον πολύ περισσότερα δεδομένα για να καταλάβουμε αν ο συγχρονισμός της περιόδου είναι πραγματικός. Συνεπώς, ο συγχρονισμός της περιόδου μάλλον οφείλεται στον νόμο των πιθανοτήτων παρά σε οτιδήποτε άλλο.
Το “σύνδρομο της καλόγριας” λοιπόν, όπως δείχνουν τα μέχρι τώρα επιστημονικά δεδομένα, μάλλον δεν ισχύει. Από τις πιο ενδιαφέρουσες θεωρίες που έχουν διατυπωθεί ως προς το γιατί δεν είναι πιθανός ο συγχρονισμός των κύκλων είναι η πρόνοια της ίδιας της Φύσης. Αν οι κύκλοι των γυναικών συγχρονίζονταν, τότε όλες οι γυναίκες μιας μικρής κοινωνικής ομάδας θα είχαν ταυτόχρονα περίοδο και δεν θα ήταν σε θέση να βοηθήσουν η μία την άλλη. Το ίδιο θα συνέβαινε και αν όλες οι γυναίκες είχαν ταυτόχρονα ωορρηξία και επομένως κατέληγαν να εγκυμονούν κατά την ίδια χρονική περίοδο. Τα παραπάνω δεν θα εξυπηρετούσαν την επιβίωση της ομάδας.
Εννοείται πως παρατηρούμε ότι οι περίοδοί μας συγχρονίζονται με άλλων γυναικών, γιατί ενισχύει το μεταξύ μας δέσιμο, πρόκειται για μια βιολογική λειτουργία – βίωμα που μόνο εμείς μπορούμε να κατανοήσουμε και αυτό χτίζει μεταξύ μας ένα αίσθημα αλληλεγγύης. Αν το σκεφτούμε όμως λίγο καλύτερα, ξεχνάμε πολύ γρήγορα ότι ίσως τον επόμενο μήνα ή λίγους μήνες μετά οι κύκλοι μας δεν συμπίπτουν. Παρόλα αυτά, αν ο ενθουσιασμός μας όταν έχουμε την ίδια στιγμή περίοδο με μια άλλη γυναίκα με την οποία περνάμε πολλές ώρες της μέρας μαζί, μας φέρνει πιο κοντά και μας δένει ως φύλο, τότε δεν βλάπτει και τρομερά να αναπαράγουμε τον συγχρονισμό της περιόδου ως πραγματικό.
Credit: Instagram.com/madmoizelle