Ισπανική γρίπη: Πώς ήταν το dating στην πανδημία του προηγούμενου αιώνα;

Ο Covid-19, μεταξύ άλλων, επηρέασε κατά πολύ την ερωτική μας ζωή. Οι δεσμευμένοι πολλών χωρών που μένουν χώρια εξακολουθούν να μην έχουν τη δυνατότητα να βρεθούν μέχρι και σήμερα. Οι ελεύθεροι κι ωραίοι δεν μπορούν να βγουν και να αναζητήσουν τον έρωτα. Επιπλέον οι τελευταίοι, ακόμα κι αν δεν είναι σε καραντίνα, φοβούνται να γνωρίσουν νέο κόσμο. Ποιος ξέρει με ποιον έχει έρθει ο κάθε ένας σε επαφή εξάλλου;

Τα πράγματα, όμως, θα μπορούσαν να είναι χειρότερα. Τουλάχιστον έχουμε τα κινητά και το διαδίκτυο. Οι δεσμευμένοι μιλάνε στο τηλέφωνο, στο chat και κάνουν βιντεοκλήσεις. Δεν είναι ιδανικό, αλλά είναι καλύτερο από το τίποτα. Οι ελεύθεροι μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα σε δεκάδες πλέον dating apps και να “βγουν” (too soon;) το πρώτο ραντεβού από απόσταση μέσω βιντεοκλήσης. Και πάλι, καλύτερο από το τίποτα.

Μην παραπονιέσαι, λοιπόν, τόσο έντονα για την καταστροφή της ερωτικής σου ζωής. Σκέψου να βρισκόμασταν έναν αιώνα πίσω. Τότε θα έπρεπε να βιώσεις την Ισπανική γρίπη, χωρίς καμία από τις σημερινές τεχνολογικές ανέσεις μας. Και για να σε προλάβουμε, όχι τότε η κατάσταση δεν ήταν καλύτερη. Αντιθέτως, τα πράγματα ήταν χειρότερα σχεδόν σε κάθε επίπεδο.

Η Ισπανική γρίπη

Μπορεί να τη συγκρίνουμε με τον Covid-19, αλλά τα κοινά τους σημεία δεν είναι τόσα πολλά. Ναι, εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο και φαίνεται να μεταδίδεται με παρόμοιο τρόπο. Ωστόσο, οι συνέπειές της είναι σχεδόν ασύγκριτες. Η Ισπανική γρίπη “χτύπησε” το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού και υπολογίζεται ότι οδήγησε στον θάνατο 50 με 100 εκατομμύρια ανθρώπων. Και όλο αυτό μόλις σε δύο χρόνια, από το 1918 έως το 1920, με την πλειοψηφία των θανάτων να συγκεντρώνεται στον πρώτο χρόνο.

Η Ισπανική γρίπη είχε τρία κύματα. Στην Ελλάδα έφτασε με το δεύτερο, το καλοκαίρι του 1918. Δεν γνωρίζουμε ακριβώς τα στατιστικά της χώρας όμως είναι γνωστό ότι 1.668 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στην Αθήνα, 5.284 στη Θεσσαλονίκη, ενώ η Σκύρος έχασε το 1/3 του πληθυσμού της.

Δεν ξέρουμε ακριβώς πώς “γεννήθηκε”. Εικάζεται ότι ξεκίνησε από πτηνά στην Άπω Ανατολή και ονομάστηκε “ισπανική” από τις χώρες της Δύσης. Όχι γιατί έφτασε πρώτη στην Ισπανία -τα πρώτα κρούσματα της Ευρώπης ήταν σε Γαλλία και Ηνωμένο Βασίλειο- απλώς γιατί η χώρα, ως αμέτοχη στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, είχε ανεπηρέαστα ΜΜΕ, που πρώτα αναφέρθηκαν στην γρίπη. Η εξάπλωση, πάντως, θεωρείται ότι οφείλεται περισσότερο στους αμερικανούς στρατιώτες.

Τα μέτρα που λήφθηκαν και τα φιλιά

Τα κράτη ανά τον κόσμο έλαβαν τότε μέτρα αρκετά όμοια με τα σημερινά. Ειδικά λόγω της έλλειψης εμβολίων και αντιβιοτικών, οι κυβερνήσεις δεν μπορούσαν να κάνουν πολλά. Το βάρος, κατά κύριο λόγο, έπεφτε στην γνωστή μας “ατομική ευθύνη”. Επεσήμαναν το συχνό πλύσιμο των χεριών, τις γαργάρες με οξυγονούχο νερό, τις αντισηπτικές εισπνοές και τη μάσκα. Παράλληλα, μίλαγαν για μη συγκέντρωση πολλών ατόμων ειδικά σε κλειστούς χώρους και για αποστάσεις από ενάμιση μέτρο και πάνω. Σε κάποιες περιπτώσεις, αυτά ήταν απλές συστάσεις και σε άλλες, υποχρεωτικά μέτρα. Δεν έλειψαν, μάλιστα, και οι καραντίνες, ενώ πολλοί χώροι ψυχαγωγίας έκλεισαν.

Το φιλί, που τότε ήταν έτσι κι αλλιώς ταμπού, έγινε ακόμα περισσότερο. Οι αρχές υπογράμμιζαν ότι πρέπει να αποφεύγεται, αφού θεωρούσαν ότι η γρίπη μεταδιδόταν με το σάλιο. Σε αρκετές, μάλιστα, χώρες ή πολιτείες των ΗΠΑ το φιλί σε δημόσιους χώρους ποινικοποιήθηκε κανονικότατα. Δεν είχε σημασία αν ήταν συναινετικό, ούτε αν ήταν μεταξύ συζύγων. Αν φιλιόσουν σε δημόσιο σημείο της Ισπανίας, για παράδειγμα, θα σε συλλάμβαναν.

Την ίδια στιγμή, όπου δεν υπήρχε καραντίνα, υπήρχαν άλλες ισχυρές συστάσεις. Αν ήσουν ελεύθερος, το να γνωρίσεις νέο κόσμο ήταν τρομερά επικίνδυνο. Δεν μπορούσες όμως ούτε να συναντήσεις έναν πιθανό ερωτικό σύντροφο με το οποίο γνωριζόσασταν από πριν, όχι μόνο λόγω της τότε πιο συντηρητικής κοινωνίας αλλά και των συστάσεων που σε απέτρεπαν από το να συναναστραφείς όποιον δεν έμενε στο ίδιο σπίτι με εσένα.

Τα “παραθυράκια”

Ας ξεκινήσουμε με το βασικό. Όπως σήμερα κάποιοι “πατάνε” τους κανόνες, έτσι γινόταν και τότε. Ειδικά όταν στρατιώτες επέστρεφαν από τον πόλεμο, όλοι ξέχναγαν ότι το φιλί είναι απαγορευμένο. Ακόμα και μέλη των αρχών αποφάσιζαν ότι αυτή η στιγμή αποτελεί άτυπη εξαίρεση. Πράγμα επικίνδυνο, μιας και μιλάμε κυρίως για τους νεότερους και η Ισπανική γρίπη δεν “έβλεπε” ευπαθείς ομάδες. Τα περισσότερα θύματά της ήταν οι 20-45 ετών.

Κάποιοι κατάφερναν να βρουν νόμιμα και ασφαλή “παραθυράκια”. Δεν υπήρχαν πλέον κοινωνικές εκδηλώσεις, για να γνωρίσεις υποψήφιους συντρόφους. Φυσικά, δεν υπήρχαν ούτε dating apps. Υπήρχαν, όμως, αγγελίες αναζήτησης συντρόφου. Δεν ακούγεται ρομαντικό, αλλά δεν διαφέρει ιδιαίτερα πολύ από το OkCupid. Κάποιος έβαζε αγγελία στην εφημερίδα, περιέγραφε τον εαυτό του, τα προσόντα του και έλεγε τι σύντροφο αναζητά. Αν θεωρούσες ότι είναι καλή περίπτωση και ότι πληροίς τις προδιαγραφές, ξεκίναγες την επικοινωνία. Δεν υπήρχαν chats, βιντεοκλήσεις και κινητά. Η “δουλειά” γινόταν δια αλληλογραφίας.

Τι γινόταν με τους προ της Ισπανικής γρίπης ερωτευμένους; Όταν δεν μπορούσαν να βρεθούν από κοντά, επιδίδονταν κι αυτοί στα ερωτικά γράμματα. Στις περιπτώσεις, όμως, που η διά ζώσης επαφή ήταν εφικτή, υπήρχε το θέμα του φιλιού. Ήθελαν υπερβολικά να φιλήσουν ο ένας τον άλλον και δεν μπορούσαν. Γι’ αυτό έγιναν αρκετά εφευρετικοί. Η πιο απλή λύση ήταν να βάλουν ένα μαντίλι ανάμεσα στα χείλια τους. Η πιο εξεζητημένη, που εμπορευματοποιήθηκε, ήταν η χρήση της “αντισηπτικής σίτας”, που έμπαινε ανάμεσά τους. Αυτό, βέβαια, που δεν γνώριζαν τότε είναι ότι και τα δύο αντικείμενα δεν τους πρόσφεραν καμία απολύτως προστασία. Τα υλικά κατασκευής τους ήταν πορώδη και δεν εμπόδιζαν τη μεταφορά σταγονιδίων.

Να πούμε, βέβαια, ότι κάποιες γυναίκες χρησιμοποίησαν τα μέτρα προστασίας προς όφελός τους. Το ανεπιθύμητο φλερτ στον δρόμο ήταν νόρμα της εποχής. Η αγαπημένη φράση των αντρών στον δρόμο; “Χαμογέλασε λίγο” και οι παραλλαγές της. Οι γυναίκες, λοιπόν, συχνά φόραγαν μάσκα όχι για να προστατευτούν από την γρίπη, αλλά για να αποφύγουν τους ενοχλητικούς άντρες. Αν δεν μπορείς να δεις το χαμόγελό μου, δεν έχει νόημα και να μου το ζητήσεις. Δεν έχουν αλλάξει και πολλά από τότε.

Η μετά την Ισπανική γρίπη εποχή

Βιώνοντας τον Covid-19 και τις κοινωνικές αποστάσεις, μπορούμε να φανταστούμε πώς ένιωθαν τότε οι άνθρωποι -ειδικά οι ερωτευμένοι-. Είχαν περισσότερο από ποτέ ανάγκη το άγγιγμα, το φιλί και το χάδι. Όταν, λοιπόν, αυτά θα ήταν ξανά δυνατά, δεν σκόπευαν να υποκύψουν στα κοινωνικά “πρέπει”.

Το 1920 η Ισπανική γρίπη άρχισε να εξαλείφεται. Δεν βρέθηκε κάποιο εμβόλιο. Όσοι την πέρασαν και επιβίωσαν ανέπτυξαν ανοσία, η οποία εξελίχθηκε σε ανοσία της αγέλης. Έτσι, ο κόσμος μπήκε στη νέα δεκαετία ασφαλής πλέον από τη φονική πανδημία. Οι νέοι “έτρεξαν” να ζήσουν αυτό που επί δύο περίπου χρόνια στερήθηκαν. Τα “petting parties” αποτέλεσαν την σκανδαλώδη μόδα της εποχής. Επρόκειτο για πάρτι όπου πήγαιναν ζευγάρια και εξέφραζαν ελεύθερα την τρυφερότητά τους, όπως ήθελαν. Επιτρέπονταν τα πάντα, εκτός από το σεξ.

Δεν μπορούμε, λοιπόν, παρά να απορήσουμε. Όταν η δικιά μας πανδημία φτάσει στο τέλος της, ποια θα είναι η αντίδραση της εποχής μας για όσα μάς στέρησε; Ελπίζουμε να το ανακαλύψουμε σύντομα.