Η εικόνα ενός αδύνατου σώματος ως το απόλυτο σύμβολο ομορφιάς είναι οικεία σε εκατομμύρια γυναίκες εκεί έξω και τόσο βαθιά ριζωμένη στο υποσυνείδητό μας που χρειάζεται τεράστιος κόπος και δουλειά για να την ξεπεράσουμε. Πολλές από εμάς δεν την ξεπερνάμε ποτέ, τουλάχιστον όχι ολοκληρωτικά. Σε περίπτωση που μεγαλώνεις με “παραπανίσια κιλά”, έχεις σίγουρα ακούσει ποικίλες πιεστικές εκφράσεις που σε ωθούν προς την δίαιτα όπως τα “εγώ για εσένα το λέω”, “θα ήσουν τόσο όμορφη αν έχανες 10 κιλά” και “δεν θα σε θέλουν τα αγόρια” να πρωταγωνιστούν στα επιχειρήματα του κοινωνικού περίγυρου και να κάνουν μόνιμα αισθητή την παρουσία τους, μετρώντας μία-μία τις θερμίδες που καταναλώνεις. Κάπως έτσι συχνά αναπτύσσεται μία επιβλαβής και τοξική σχέση όχι μόνο με το σώμα σου αλλά και με το φαγητό, η οποία φυσικά σε ακολουθεί στην ενήλικη ζωή σου και σε κάνει να αντιπαθείς ό,τι βλέπεις στον καθρέφτη και στο πιάτο σου. Μάλιστα σε περίπτωση που εξακολουθείς να έχεις “παραπανίσια κιλά” και μετά την εφηβεία, η καθημερινή σου μάχη δεν αναγνωρίζεται καν από τους υπόλοιπους, καθώς σύμφωνα με την κοινή γνώμη, οι χονδροί άνθρωποι δεν είναι δυνατόν να έχουν τροφικές διαταραχές. Αν είχαν, δεν θα ήταν χονδροί. Μέσα σε όλο αυτό το χάος, το body positivity μπορεί να αποτελέσει μία διαδικτυακή όαση και ένα ασφαλές καταφύγιο.
Ιllustration by Stephanie Deangelis
Σαν κίνημα, το body positivity έχει τις ρίζες του στην Αμερική του 1960, όπου και θίχτηκε για πρώτη φορά το θέμα της χονδροφοβίας και αποκαλύφθηκε η συνεχής προκατάληψη που αντιμετωπίζουν τα χοντρά άτομα σε όλους τους κοινωνικούς τομείς. Ως αποτέλεσμα, η λέξη “fat” διεκδικήθηκε και επαναπροσδιορίστηκε από τις συγκεκριμένες ομάδες, οι οποίες προσπάθησαν να αλλάξουν την σημασία της και να την κάνουν να αποτελεί μία απλή περιγραφή αντί για προσβολή. Εκπρόσωποι του κινήματος ξεκίνησαν να καταδικάζουν τις ακραίες δίαιτες και τις εγχειρήσεις για αφαίρεση λίπους, υπογραμμίζοντας πόσο σημαντικά είναι τα ανθρώπινα δικαιώματα για άτομα που απλά πιάνουν περισσότερο χώρο. Σεβαστή και ιστορική η μάχη τους, αν και φυσικά ο πόλεμος μόλις είχε αρχίσει.
Στην εποχή των social media ήταν οι γυναίκες of color όπως η blogger Gabi Gregg oι οποίες πρώτες έβαλαν στο τραπέζι το θέμα του inclusivity, ανεβάζοντας στα blogs τους φωτογραφίες με μαγιό, crop tops κλπ. οι οποίες αναπαράχθηκαν από φεμινιστικές ιστοσελίδες και έγιναν viral. Ένα στιγμιότυπο-σταθμός ήταν η εμφάνιση της Ashley Graham με καυτό bikini στο εξώφυλλο του περιοδικού Sports Illustrated, η οποία εδραίωσε το body positivity ως κάτι το mainstream, απογείωσε την καριέρα της και άλλαξε την ζωή σε πολλές (μα πολλές) γυναίκες ανά τον κόσμο. Ξαφνικά υπήρχε μία ολόκληρη πλατφόρμα η οποία όχι μόνο σε καλωσόριζε ανεξαρτήτως εμφάνισης, αλλά σε αντιμετώπιζε ως πανέμορφη χωρίς να απαιτεί να είσαι αδύνατη. Επιτέλους, λύτρωση.
H Ashley Graham στο Sports Illustrated
Παρόλα αυτά, όσο το body positivity κέρδιζε ολοένα και περισσότερο έδαφος, γυναίκες με αναπηρίες, trans και women of color σταδιακά περιθωριοποιήθηκαν και αντικαταστάθηκαν από ένα πιο συμβατικό στάνταρ ομορφιάς, προφανώς λευκό. Γυναίκες με σωματότυπο κλεψύδρας και συνήθως όχι μεγαλύτερες σε νούμερο από Large, ξεκίνησαν να αντιμετωπίζονται ως ριζοσπαστικά είδωλα, ενώ ταυτόχρονα fitness instructors με μικροσκοπικές μέσες δημοσίευσαν workout βίντεο με το hashtag #bodypositivity καθώς εξηγούσαν πώς μπορείς να χάσεις τα παχάκια σου. Brands ρούχων όπως η Everlane άρχισαν να λανσάρουν κολεξιόν και διαφημιστικές καμπάνιες με plus size μοντέλα, παρόλο που οι περισσότερες δεν πουλούσαν ρούχα και εσώρουχα για κοπέλες με αντίστοιχα νούμερα. Έτσι λοιπόν, πολλοί πρώην οπαδοί του κινήματος έχουν πλέον φτάσει σε σημείο να μην το ασπάζονται, όπως η διάσημη fashion blogger Stephanie Yeboah, η οποία είχε να δηλώσει τα εξής στο περιοδικό The Guardian:
“Το body positivity έχει καταντήσει απλά μία λέξη-κλειδί και έχει απομονώσει τα ίδια τα άτομα που το δημιούργησαν. Στις μέρες μας για να είσαι body positive οφείλεις να είσαι ‘αποδεκτά χοντρή’ -δηλαδή κάτω από νούμερο 16 ή λευκή ή πολύ όμορφη. Δεν πρόκειται για ένα κίνημα που με αντιπροσωπεύει.”
Αναγκαστικά νέες ιδέες ξεκίνησαν να αναλύονται και έτσι προέκυψε το body neutrality. Tι ακριβώς είναι αυτό; Πρόκειται ουσιαστικά για την αποδοχή του σώματός σου έτσι όπως είναι, χωρίς εσένα να συγκεντρώνεσαι τόσο στην εξωτερική σου εμφάνιση, αλλά να δίνεις μεγαλύτερη σημασία στα κατορθώματά σου και τι έχεις να κάνεις με την μέρα σου. Σύμφωνα με την ψυχοθεραπεύτρια Alison Stone “συχνά πέφτουμε στην παγίδα του να λατρεύουμε ή να μισούμε τα σώματά μας με βάση την εξωτερική μας εικόνα και έτσι προκύπτει ένας τρόπος σκέψης όπου όλα είναι ασπρόμαυρα. Πιστεύω πως αυτό το κίνημα παρέχει την ευκαιρία για μία μέση κατάσταση και μπορεί να οδηγήσει σε πραγματική αποδοχή.”
Πιο συγκεκριμένα, το body neutrality έχει ως σκοπό να υποβιβάσει την υπερβολική σημασία που ως κοινωνία δίνουμε στην σωματική ελκυστικότητα. Αναγνωρίζει το body positivity αλλά το ξεπερνάει, πρεσβεύοντας έναν τρόπο σκέψης ο οποίος όχι μόνο αντιστέκεται στα πρότυπα ομορφιάς της εποχής αλλά απορρίπτει την ιδέα πως η ωραία εμφάνιση είναι ο απόλυτος στόχος κάθε ατόμου και συνεπάγεται με την γενικότερη αξία του. Εκεί λοιπόν που το body positivity σου λεει “νιώσε όμορφα με τον εαυτό σου γιατί είσαι όμορφη”, το body neutrality διαφωνεί λέγοντας “το πώς νιώθεις με τον εαυτό σου δεν έχει καμία σχέση με την εξωτερική σου εμφάνιση”.
H ηθοποιός Jameela Jamil, η οποία ταυτίζεται με την παραπάνω φιλοσοφία έχει να συμπληρώσει: “είμαι μία γυναίκα που παλιότερα υπέφερε από διατροφική διαταραχή και εξακολουθώ να έχω body dysmorphia. Καταφέρνω πολύ περισσότερα πράγματα μέσα στην ημέρα μου όταν δεν σκέφτομαι καθόλου πώς φαίνεται το σώμα μου. Δεν μπορώ να κάτσω μπροστά από τον καθρέφτη και να λέω ‘α, λατρεύω τους μηρούς μου! Λατρεύω την κυτταρίτιδα μου!’ όλη μέρα. Προτιμώ να μην τα σκέφτομαι καθόλου και να με απασχολούν θέματα όπως ο λογαριασμός μου στην τράπεζα και οι οργασμοί μου.” Την βρίσκουμε σωστή, για ακόμα μία φορά. Πιο πρόσφατα, η (θεά) Lizzo μίλησε στην Vogue για το ίδιο θέμα λέγοντας “Θέλω το σώμα μου να αντιμετωπίζεται ως κάτι νορμάλ. Δεν με ενδιαφέρει να λέω ‘κοίτα αυτό το cool κίνημα, το να είσαι παχύς είναι body positive. Το να είσαι παχύς είναι απλά φυσιολογικό.”
H Hollie Grant, fitness instructor η οποία έχει το δικό της πετυχημένο γυμναστήριο pilates, ξεκίνησε πρόσφατα το hashtag #athleticsnotaesthetics, με το οποίο ενθαρρύνει τις γυναίκες να απολαύσουν την αίσθηση του σώματός τους και να ξεχάσουν το πώς αυτό φαίνεται από τρίτους. Κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί και όταν κανείς σταματάει να αντιμετωπίζει την γυμναστική και την άθληση ως τρόπους για να κάψεις θερμίδες. “Πριν από οχτώ χρόνια, τίποτα από αυτά δεν θα συζητιόταν καν. Μόνο αδύνατα άτομα έρχονταν στα μαθήματά μου. Φαντάζομαι ότι ο οποιοσδήποτε με μεγαλύτερο σώμα που προσπάθησε να παρακολουθήσει δεν αισθάνθηκε ποτέ μέλος της ομάδας. Το βασικό θέμα συζήτησης ήταν η δίαιτα. Προσέχω όμως πως πλέον οι απαιτήσεις αλλάζουν. Πολλές γυναίκες θέλουν απλά να συμφιλιωθούν με το σώμα τους μέσω της κίνησης. Φυσικά έχουμε ακόμα πολλά βήματα να κάνουμε, όμως είναι πολύ ελπιδοφόρο ότι αρκετοί είναι όσοι έχουν απομυθοποιήσει την απώλεια βάρους.”
Για να δούμε.