Είναι δεδομένο ότι τα μεγάλα στούντιο αποκλείουν κάποιες κοινωνικές ομάδες από πρωταγωνιστικούς ρόλους. Ειδικά σε ταινίες με υπερήρωες. Για χρόνια, δεν υπήρχε υπερήρωας, ειδικά πρωταγωνιστής, στη μεγάλη οθόνη, που να μην ήταν λευκός straight cis άντρας. Η δικαιολογία; “Αυτό θέλει να δει ο κόσμος”.
Τα τελευταία χρόνια, βέβαια, βλέπουμε αυτό σταδιακά να αλλάζει με πολλούς “πρώτους”. Ο Black Panther ήταν ο πρώτος μαύρος υπερήρωας του Marvel Cinematic Universe. Η Captain Marvel ήταν η πρώτη γυναίκα υπερήρωας με δική της ταινία στο στούντιο. Η Wonder Woman του 2017 ήταν η πρώτη γενικά μετά από δεκαετίες. Τον Οκτώβριο αναμένεται να δούμε τον πρώτο ανοιχτά gay χαρακτήρα της Marvel στο Eternals.
Όλες οι παραπάνω ταινίες έχουν μία αρκετά μεγάλη βαρύτητα. Την ίδια βαρύτητα, που είχε πέσει τους τελευταίους μήνες στο Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings και τον πρωταγωνιστή Simu Liu. Γιατί; Διότι ήταν η πρώτη φορά, που η Marvel έβαλε κινηματογραφικά σε πρωταγωνιστικό ρόλο υπερήρωα έναν Ασιάτη-Αμερικανό.
Τα στοιχεία της ασιατικής κουλτούρας στην ταινία
Έχουμε δει πολλές ταινίες να βάζουν σε πρωταγωνιστικό ρόλο μία κοινωνική ομάδα ή εθνικότητα, αλλά να δημιουργούν ένα πλαίσιο με στοιχεία εντελώς άσχετα με αυτήν. Είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι η Marvel ήθελε ο Black Panther να έχει αμερικανική προφορά, παρά το γεγονός ότι καταγόταν από την Αφρική. Χάρη στον Chadwick Boseman και την επιμονή του τον ακούσαμε να μιλάει με αφρικανική προφορά.
Ευτυχώς, στην περίπτωση του Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings η Marvel δεν προσπάθησε να αποβάλει κάποια απαραίτητα ασιατικά στοιχεία. Αυτό εντοπίζεται κατά κύριο λόγο σε τρία σημεία. Το ένα από αυτά είναι η αναφορά και η περιγραφή μίας από τις σημαντικότερες μέρες στην ασιατική κουλτούρα, την Γιορτή των Νεκρών. Η γιορτή, μάλιστα, αναφέρεται από τη γιαγιά της Katy, η οποία ως πρώτης γενιάς μετανάστρια στις ΗΠΑ, κρατάει σε αρκετά μεγάλο βαθμό της παραδόσεις της Κίνας.
Το επόμενο κομμάτι είναι τα μαγικά πλάσματα, που συναντάμε στο Ta Lo. Ίσως νόμιζες ότι έχουν έμπνευση τα πόκεμον, ή ότι απλά ξεπήδηξαν από τη φαντασία του σκηνοθέτη. Στην πραγματικότητα, όμως, όλα προέρχονται από την κινεζική μυθολογία. Ο Morris, για παράδειγμα, είναι η απεικόνιση του DiJiang, ενός θεού των βουνών της Κίνας. Τα πλάσματα, που έμοιαζαν με τεράστια λιοντάρια, ονομάζονται qilin. Είναι από τα παλιότερα μυθικά όντα της Κίνας και μέρους της Νοτιοανατολικής Ασίας, τα οποία θεωρούνται σημάδι ότι κάποιος αθάνατος ή βασιλής τα ακολουθεί.
Το wuxia, ωστόσο, ήταν ο πιο έντονος φόρος τιμής της ταινίας στην ασιατική κουλτούρα. Συγκεκριμένα, το είδαμε σε όλες τις σκηνές μάχης. Τι είναι; Ένα είδος της κινέζικης μυθοπλασίας, το οποίο ενώνει τις πολεμικές τέχνες με στοιχεία του μαγικού. Ο σκηνοθέτης Destin Daniel Cretton, μάλιστα, ήθελε να δώσει τόση έμφαση στα σουρεαλιστικά στοιχεία του είδους, που κατέληξε να βάζει σε slow motion πολλές κλωτσιές και μπουνιές. Σκοπός ήταν να δούμε την χορογραφία πίσω από αυτές ακόμα και στα δάχτυλα των ηθοποιών. Αυτές ήταν και κάποιες από τις πιο όμορφες σκηνές της ταινίας.
Η εμπειρία του Ασιάτη-Αμερικανού στην ταινία
Η ταινία δεν έμεινε αποκλειστικά στα αμιγώς ασιατικά στοιχεία. Με μία καταπληκτική μαεστρία, κατάφερε να μάς δείξει την εμπειρία του σύγχρονου Ασιάτη-Αμερικανού. Είναι η εμπειρία του ανθρώπου, που η αμερικανική κοινωνία και κουλτούρα αρνείται να τον αφομοιώσει απόλυτα, ενώ παράλληλα δεν έχει καταφέρει να υιοθετήσει και ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό της ασιατικής παράδοσης.
Αυτό αποτυπώθηκε στο Shang-Chi, αλλά ακόμα περισσότερο το είδαμε στον ρόλο της Awkwafina, την Katy. Στο σπίτι της βλέπουμε τρεις γενιές Ασιατών-Αμερικανών. Τη γιαγιά της, που έχει ζήσει στην Κίνα και μένει πιστή στις παραδόσεις της. Τη μητέρα της, που βρίσκεται κάπου στη μέση, έχοντας στοιχεία τόσο της αμερικανικής ζωής, όσο και της ασιατικής παράδοσης. Και την ίδια και τον αδερφό της, που έχουν αφήσει το μεγαλύτερο μέρος των κινεζικών ριζών τους πίσω τους και ζουν περισσότερο ως Αμερικανοί.
Σημεία που το βλέπουμε; Για τη γιαγιά της, η Γιορτή των Νεκρών είναι εξαιρετικά σημαντική. Στην ίδια , ωστόσο, φαντάζει αδιάφορη έως χαζή. Παράλληλα, τα κινέζικά της η ίδια τα χαρακτηρίζει ως σκουριασμένα. Στην πορεία της ταινίας, όμως, αποδεικνύονται ουσιαστικά ανύπαρκτα, αφού δεν ξέρει ούτε να μιλήσει ούτε να καταλάβει ό,τι κι αν της λένε. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν ο Wenwu τη ρωτάει το κινεζικό της όνομα, αυτή σχεδόν δεν μπορεί να το προφέρει.
Γιατί είχε τεράστια σημασία η εμπορική επιτυχία του Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings;
Τις εβδομάδες πριν την πρεμιέρα της, η ταινία είχε υποτιμηθεί αρκετά. Πολλοί διάσημοι “κριτικοί” YouTubers ανέφεραν ότι θα είναι μία τεράστια αποτυχία. Παράλληλα, ο CEO της Disney, Bob Chapek, είχε αναφερθεί σε αυτήν ως πείραμα και ότι γι’ αυτό θα την κράταγαν μόνο 45 μέρες εκτός του Disney+. Αυτός ήταν ένας από τους λόγους που η τελικά τεράστια επιτυχία της έκανε πολλούς να πανηγυρίσουν. Κι όταν λέμε “τεράστια”, το εννοούμε. Εσπασε ρεκόρ για το Labor Day, με 90 εκατομμύρια δολάρια έσοδα στο τριήμερο της αργίας, και έχει σκορ στο Rotten Tomatoes 92% από τους κριτικούς και 98% από το κοινό.
Η επιτυχία της ταινίας είναι σημαντική, όμως, και για έναν ακόμα πιο μεγάλο ρόλο. Όταν το Black Panther και το Wonder Woman κυκλοφόρησαν είχαν το καθένα ένα μεγάλο βάρος. Μέχρι τότε, ακούγαμε παραγωγούς να λένε ότι κανείς δεν θα πληρώσει για να δει μία ταινία με ένα μαύρο κυρίως καστ. Ή ότι κανείς δεν θα θέλει να δει γυναίκες υπερήρωες να πρωταγωνιστούν. Δεν είχαν, λοιπόν, μόνο το βάρος να δείξουν ότι τέτοιες ταινίες μπορούν να γίνουν επιτυχίες. Είχαν και το βάρος ότι μία πιθανή αποτυχία τους θα μπορούσε για αρκετά χρόνια να αποτελεί το παράδειγμα όσων απέρριπταν όλο αυτό το διάστημα αυτές τις ταινίες. Σχεδόν αμέσως θα ακούγαμε την καραμέλα: “Ο κόσμος δεν θέλει να δει μαύρο πρωταγωνιστή. Το αποδεικνύει και πόσο χάλια τα πήγε το Black Panther”.
Αυτό το βάρος ακριβώς είχε τώρα το Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings. Αν όσοι το είχαν καταδικάσει, αποδεικνύονταν σωστοί, θα ήταν εξαιρετικά πιθανό να κάναμε αρκετό καιρό να ξαναδούμε όχι μόνο τον Simu Liu στο Marvel Cinematic Universe, αλλά τον οποιονδήποτε Ασιάτη πρωταγωνιστή. Αντιθέτως, η τεράστια επιτυχία του τώρα και τα λεφτά, που μπήκαν στις τσέπες των επενδυτών και των παραγωγών της Marvel, αποτελούν αρκετά μεγάλη εγγύηση ότι θα δούμε ξανά και τον Shang-Chi και άλλους Ασιάτες πρωταγωνιστές.
Βοηθάει πράγματι η επιτυχία της ταινίας τους Ασιάτες-Αμερικανούς;
Το Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings και η επιτυχία του έχουν σίγουρα αξία στο επίπεδο της εκπροσώπησης των Ασιατών-Αμερικανών στη βιομηχανία του θεάματος. Μετά από πάνω από ένα έτος ρατσιστικών επιθέσεων προς τους Ασιάτες-Αμερικανούς, όμως, θα ήταν αφελές να θεωρήσουμε ότι η επιτυχία μίας ταινίας μπορεί να αλλάξει τις κοινωνικές ισορροπίες μίας ολόκληρης χώρας, πόσο μάλλον όλου του πλανήτη. Θα ήταν ωραίο με την αγορά απλά ενός εισιτηρίου να λύναμε κάθε κοινωνική ανισότητα και ρατσισμό. Ο κόσμος μας δεν λειτουργεί, όμως, έτσι. Κι αν πιστεύεις ότι έτσι λειτουργεί, είσαι θύμα του ιδεολογικού καπιταλισμού.
Το Black Panther ήταν τεράστια επιτυχία. Δεν άλλαξε, ωστόσο, κάτι ουσιαστικά για τις μαύρες κοινότητες. Ο George Floyd δολοφονήθηκε μετά την κυκλοφορία της, όπως και πολλοί άλλοι μαύροι πολίτες. Με παρόμοιο τρόπο, η επιτυχία της Wonder Woman δεν οδήγησε σε καμία εξίσωση των δικαιωμάτων γυναικών και αντρών, ούτε καν σε εγχώριο επίπεδο των ΗΠΑ. Ναι, τέσσερα χρόνια μετά την πρεμιέρα της, η χώρα έχει την πρώτη γυναίκα αντιπρόεδρο της, αλλά επίσης η πολιτεία του Τέξας έχει πλέον απαγορεύσει ουσιαστικά τις αμβλώσεις.
Δυστυχώς, λοιπόν, δεν περιμένουμε κάποια διαφορετική εξέλιξη μετά την επιτυχία του Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings. Ναι, οι Ασιάτες-Αμερικανοί κέρδισαν μία θέση στα τραπέζια του Hollywood. Αυτό, όμως, μοιάζει να είναι το μοναδικό τους κέρδος, μαζί με κάποια εκπροσώπηση. Οι επόμενοι κερδισμένοι είναι οι άνθρωποι που οι τσέπες τους γέμισαν από τα έσοδα της ταινίας. Οι άνθρωποι, που κατά κύριο λόγο είναι οι ίδιοι με αυτούς που τόσα χρόνια απέρριπταν ταινίες με Ασιάτες-Αμερικανούς πρωταγωνιστές.
