Κάθετες ρίγες, οριζόντιες ρίγες, norm-core και athleisure, παστέλ χρώματα και neutral παλέτα, δαντέλα και κροσέ, νεορομαντισμός και over-the-top σέξυ βινύλ. Κάθε σεζόν οι μεγάλοι οίκοι φέρνουν “στην μόδα” νέα trends με ολοένα και πιο ιλιγγιώδεις ρυθμούς δημιουργώντας έναν αέναα κυλιόμενο τροχό που ορίζει κάθε έξι μήνες (ή και συχνότερα) ποιο είναι το νέο κουλ. Αυτό το γεγονός βέβαια δεν μας κάνει εντύπωση, αυτή ήταν η δουλειά της μόδας από πάντα, σε σημείο που δεν έχουμε ποτέ σκεφτεί δεύτερη φορά γιατί συμβαίνει, αν είναι σωστό ή λάθος, θεμιτό ή αθέμιτο.
Για να μιλήσουμε όμως για τις τασεις της μόδας και την πρόσημο που τις συνοδεύει, είναι σκόπιμο να ορίσουμε πρώτα την αιτία της μεγάλης γοητείας τους, τον λόγο που η μόνιμη αναπαραγωγή τους είναι πλέον η μοναδική σταθερά που χαρακτηρίζει αυτή την εξαιρετικά κερδοφόρα βιομηχανία, λίγο πολύ εδώ και έναν αιώνα.
Καθώς είμαστε φύσιν όντα που λειτουργούν κυρίως βάσει συναισθήματος και λιγότερο βάσει λογικής, οι παράγοντες που συντελούν σε αυτό το ατέρμονο γαϊτανάκι έχουν ως άξονα το ανθρώπινο συναίσθημα. Πρώτος και βασικότερος παράγοντας είναι η επιθυμία μας, η ενστικτώδης μας ανάγκη σαν άνθρωποι να αποκτήσουμε αυτό που δεν έχουμε, ανεξάρτητα από το αν όντως μας αρέσει. Μην πάτε μακριά, ένα άτομο που είναι μη διαθέσιμο είναι πιο γοητευτικό, μια δουλειά που δεν μας “έκατσε” θα είναι πάντα αυτή που θέλαμε πιο πολύ, και ούτω καθεξής. Αντιστοίχως όταν ένας σχεδιαστής παράγει διαρκώς το ίδιο πράγμα, κάποια στιγμή θα το αποκτήσουμε και η πρόκληση θα τελειώσει εκεί. Mε το που μπει στην ντουλάπα μας, παύει πια να είναι τόσο θελκτικό, χάνει την αστερόσκονη που είχε πάνω στην κρεμάστρα του καταστήματος. Με την μόνιμη λοιπόν κυκλοφορία νέων προϊόντων, νέων τάσεων, η επιθυμία μας δεν σταματάει ποτέ, συνέχεια χρειαζόμαστε αυτό που δεν έχουμε, το καινούργιο.
Ο δεύτερος παράγοντας που μας καθιστά “υπηρέτες” των τάσεων έγκειται στην ενστικτώδη μας ανάγκη επιβίωσης του ανήκειν. Μια ζωή συνειδητά ή υποσυνείδητα προσπαθούμε να αρέσουμε, να ανήκουμε, και η εξωτερική μας εμφάνιση είναι ένα σημαντικό εργαλείο για να το καταφέρουμε, για να πούμε στον έξω κόσμο “δες τι φοράω και ποιος είμαι”. Σε αντίστοιχα πλαίσια, όταν η πλειοψηφία των ατόμων γύρω μας ντύνεται με έναν συγκεκριμένο τρόπο, a.k.a ανάλογα με τις τελευταίες τάσεις (είτε αυτές είναι οι mainstream είτε πιο niche), τότε το να μην ακολουθήσουμε την ανάλογη ενδυματολογική οδό μας βγάζει στην απ’ έξω, μας κάνει outsiders. Και σε ποιον αρέσει να μην αρέσει, ποιος θέλει να μην ανήκει; Αυτά λοιπόν τα ένστικτα εκμεταλλεύεται η βιομηχανία της μόδας από τα γεννοφάσκια της προκειμένου να ορίζει της καταναλωτικές μας συμπεριφορές, με αποτέλεσμα να είναι σήμερα μια από τις πιο κερδοφόρες βιομηχανίες που υπάρχουν.
Courtesy of LUCA MAININI
Έχοντας θέσει λοιπόν το πλαίσιο του γιατί η συνεχής αναπαραγωγή τάσεων είναι μια τόσο πετυχημένη εμπορική στρατηγική, ας μπούμε στο θέμα μας, το ερώτημα δηλαδή του κατά πόσο η συγκεκριμένη συνθήκη είναι κάτι θετικό ή αρνητικό.
Αν θέλουμε να είμαστε αντικειμενικοί, κάθε πράγμα στην ζωή δεν είναι ούτε απόλυτα καλό ούτε απόλυτα κακό (με ελάχιστες εξαιρέσεις), σε έναν κόσμο που κοιτάμε μέσα από μια ώριμη ρεαλιστική ματιά, δεν υπάρχει άσπρο και μαύρο παρά μόνο γκρι.
Αντίστοιχα καλό θα ήταν να μην αποθεώνουμε την μόδα και τις τάσεις της αλλά ούτε και να την δαιμονοποιούμε. Η αλήθεια είναι άλλωστε πως ο πυρήνας αυτής της βιομηχανίας, τα ρούχα που φοράμε, είναι κάτι που μπορεί να μας δώσει πολλή χαρά, να μας ενδυναμώσει και γενικά να μας κάνει να νιώσουμε πολύ όμορφα συναισθήματα, γεγονός διόλου αμελητέο. Και οι τάσεις αντιστοίχως είναι κάτι που μπορεί δυνητικά να μας ανανεώσει, να μας κάνει να δούμε τον εαυτό μας με διαφορετικά μάτια, να μας βοηθήσει να πειραματιστούμε ανακαλύπτοντας νέες πτυχές μας. Άλλωστε το προσωπικό στυλ του καθενός είναι “μια εργασία σε εξέλιξη”, είναι κάτι που όσο προχωράμε, ωριμάζουμε, αλλάζουμε, μας ακολουθεί και εξελίσσεται μαζί μας. Άρα η εναλλαγή και το καινούργιο, έννοιες οι οποίες πάνε χέρι-χέρι με την εν λόγω βιομηχανία αλλά και με εμάς σαν ανθρώπους, δεν έχουν απαραίτητα αρνητικό πρόσημο. Πού είναι τότε τέλος πάντων το μειονέκτημα της μόδας και των τάσεων;
Courtesy of Refinery29
Πρώτο “φάουλ” και πολύ σημαντικό, το να ακολουθούμε “τυφλά” τα trends φορώντας κάθε σεζόν ακριβώς ό,τι προστάζουν, μας εμποδίζει από το να βρούμε το προσωπικό μας στυλ και ουσιαστικά μας κάνει fashion victims. Γεγονός που μόνο θετικό δεν θα χαρακτηρίζαμε, καθώς το προσωπικό στυλ του καθενός είναι επέκταση της ταυτότητάς του, και η εύρεση αυτού μας ενδυναμώνει και μας κάνει να νιώθουμε σιγουριά, ενώ ταυτόχρονα φέρει μαζί μια αναζωογονητική και απαραίτητη ειλικρίνεια, δείχνει προς τα έξω ποιοι πραγματικά είμαστε.
Το δεύτερο φάουλ των τάσεων έγκειται στην βιωσιμότητα, ή μάλλον στην κατακρεούργηση αυτής. Πιο συγκριμένα, προκειμένου να ενσωματώσεις όλα τα trends της κάθε σεζόν στην ντουλάπα σου θα πρέπει να αγοράζεις διαρκώς πλήθος καινούργιων ρούχων, παπουτσιών, αξεσουάρ κλπ. κάτι που από μόνο του πάει κόντρα στην περιβαλλοντικά ηθική καταναλωτική συμπεριφορά. Αν βάλεις αντάμα και το γεγονός ότι οι περισσότεροι δεν είμαστε Κροίσοι, και άρα οι αγορές που θα κάνεις θα προέρχονται κυρίως από fast-fashion καταστήματα, καθότι πιο οικονομικά σε σχέση με τα sustainable brands, τότε η ζημιά γιγαντώνεται. Και αν κάτι γίνεται σιγά σιγά ξεκάθαρο τα τελευταία χρόνια στην μόδα είναι πως οτιδήποτε μη βιώσιμο είναι σίγουρα πασέ.
Τρίτο φάουλ των τάσεων και πολύ καθοριστικό είναι πληγή που δημιουργεί στην υγεία της τσέπης μας.
Αν υπάρχει μια κοινωνική ομάδα η οποία στοχεύεται κατά κόρον από την βιομηχανία της μόδας και συνεπώς ξοδεύει τα περισσότερα χρήματα (συγκριτικά με άλλους) στην προσπάθεια να ανταπεξέλθει στις επιταγές της κοινωνίας, αυτή είναι σίγουρα η γυναίκα, και μάλιστα η νεαρή. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο με τις σταδιακές προόδους που γίνονται σχετικά με την γυναικεία ενδυνάμωση, η ανάγκη μας να είμαστε αυτό που επιβάλλει η κοινωνία, και οι συλλογικές ανασφάλειες που προκύπτουν από αυτές τις επιταγές, ολοένα μειώνονται. Ως αποτέλεσμα ξοδεύουμε λιγότερα χρήματα για λόγους σχετικά επιφανειακούς, βλέπε ακολουθώ τυφλά όλες τις τάσεις, και αντί αυτού αξιοποιούμε την δύναμη του πορτοφολιού μας σε πιο ουσιαστικές δραστηριότητες, όπως πχ την συγκέντρωση κεφαλαίου και την ίδρυση γυναικείων επιχειρήσεων. Με λίγα λόγια η μερική αποχή από τις τάσεις της μόδας και από λοιπές πλασματικές ανάγκες αποτελεί την ενδυναμωμένη συμπεριφορά της σύγχρονης γυναίκας, ένα ιδανικό που σίγουρα είναι αυτή τη στιγμή “στην μόδα”.
Έχοντας πει όλα αυτά, προφανώς σκοπός μας δεν είναι να σας αποτρέψουμε από το να ψωνίζετε εν γένει ή να μη χαρείτε την καινούργια φούστα που αγοράσετε και που φέτος θα φορεθεί πολύ. Άλλωστε όλοι μας λιγότερο ή περισσότερο ψωνίζουμε νέα κομμάτια κάθε σεζόν, χαιρόμαστε με αυτές τις αγορές, και πολύ καλά κάνουμε. Αν υπάρχει ωστόσο ένα επιθυμητό αποτέλεσμα από όλα τα παραπάνω είναι απλά να αρχίσουμε όλοι μαζί να σκεφτόμαστε λίγο πιο συνειδητά τις καταναλωτικές μας συμπεριφορές, στοχεύοντας τόσο στο σεβασμό προς το περιβάλλον όσο και προς τον ίδιο μας το εαυτό.