Ο Χρήστος Χατζηπαναγιώτης είναι συγκάτοικός μας. Έχει καθίσει στον καναπέ του σαλονιού, μας έχει διηγηθεί αγάπες και προδοσίες, τον ξέρουμε με όλα του τα ονόματα. Για ανταπόδοση, εδώ και 42 χρόνια μας καλεί στο δικό του σπίτι όπου πάντα είναι περιποιημένο και από εκεί μας ταξιδεύει σε ωραίες ιστορίες που συμβαίνουν σε όλο τον κόσμο.
Όταν πατάμε το off το τηλεκοντρόλ ή πέφτει η αυλαία του θεάτρου, ο Χρήστος εξακολουθεί να είναι οικείος και φιλόξενος, ταυτόχρονα μακρινός και απομονωμένος. Τα τελευταία δεν τα επέλεξε, του επιβλήθηκαν όπως σε όλους μας. Για να τα ελαφρύνει, τα έστησε σε ένα υπέροχο σκηνικό.
Μεσσηνιακή Μάνη, εκεί που ουρανός συναντάει τα βράχια και τη θάλασσα ενώ μυρίζει βρεγμένο χώμα.
Για τους περισσότερους το lockdown σημαίνει απομόνωση, αποκλεισμό. Βλέπω τις αναρτήσεις σου στο Instagram και σχηματίζω την εντύπωση ότι για σένα έχουν ανοιχτεί νέοι ορίζοντες. Όχι μόνο λόγω του μαγευτικού μέρους που βρίσκεσαι, αλλά και πνευματικά. Ισχύει;
Και για μένα το ίδιο είναι. Η αλήθεια είναι ότι εδώ κι αρκετά χρόνια είμαι οπαδός του “προσωπικού χρόνου”. Ενός χρόνου, ενός διαστήματος που έξω απ΄ τη τρεχάλα που σου επιβάλλει η δουλειά, πρέπει να βρίσκεις και να τον αφιερώνεις στον εαυτό σου. Κάνοντας κάτι που σου αρέσει πολύ ή και μη κάνοντας τίποτα! Απόλυτο άδειασμα και ρέμβη. Έτσι λοιπόν πάντα ψάχνω και βρίσκω τέτοια διαστήματα. Και μου τα αφιερώνω. Τώρα βέβαια αυτό που ζούμε είναι τρομακτικό. Δεν θα μπορούσα να ισχυριστώ ότι είμαι ευτυχής ακόμα κι αν ζούσα στον παράδεισο. Είναι μια αναγκαστική και πολύ βίαιη συνθήκη που μας αφήνει χωρίς δουλειά, που σπρώχνει στα όρια της φτώχειας χιλιάδες ανθρώπους. Φίλοι μας δεν έχουν να φάνε, δεν είναι αστείο. Εγώ, μετά από 42 χρόνια αδιάκοπης δουλειάς έχω την πολυτέλεια να μπορώ να το περνάω όλο αυτό μέσα στη φύση, με το σκυλί μου, με τον κήπο μου και τους καρπούς του, με τις βόλτες μου, ταινίες και σειρές, διαβάσματα που είχα καιρό να κάνω και πόκερ στο κομπιούτερ! Είναι ο πρώτος χειμώνας μετά από 42 χρόνια που δεν δουλεύω, μπορώ να απολαύσω την εποχή χωρίς κανένα πρόγραμμα, με μοναδικό άξονα την επιθυμία της κάθε στιγμής. Αυτό το δέχομαι σαν δώρο! Και το απολαμβάνω μέχρι την τελευταία σταγόνα. Αντιμετωπίζοντας παράλληλα κι όλη την γύρω συνθήκη. Έτσι κι αλλιώς, όλο αυτό το σύνθετο τοπίο με φόντο τη φύση και τη ζωή σου, σε βάζει αναγκαστικά σε μια πνευματική διεργασία. Φοβάμαι μήπως όλα αυτά ακούγονται σαν ύβρεις μέσα σ αυτή τη λαίλαπα. Δεν είναι αυτή η πρόθεση μου. Λέω ότι προσπαθούμε να βρούμε τις ασφαλιστικές δικλείδες, για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε υγιείς, σωματικά και ψυχικά. Και καλλιεργούμε όσο γίνεται την ενσυναίσθησή μας και την αλληλεγγύη μας!
Έχεις μεγαλώσει στη Μυτιλήνη και για σένα η θάλασσα ήταν η έξοδος. Καθώς περνούν τα χρόνια, μήπως βλέποντας την θάλασσα όπως τώρα, σου δημιουργείται η επιθυμία να κάνεις την αντίστροφη πορεία και να επιστρέψεις στα πάτρια;
Ναι, ναι! Μια εικόνα που μου έρχεται συχνά φέτος με τις βόλτες μου, είναι η μεσημεριανή ποδηλατάδα δίπλα στη θάλασσα το χειμώνα στο Πλωμάρι. Μεγάλη απόλαυση, αν δεν γινόταν λόγω καιρού ή κάποιας τιμωρίας, μεγάλη πίκρα. Λοιπόν αυτή η αντίστροφη πορεία προς τα πάτρια όπως λες, έχει αρχίσει εδώ και χρόνια. Είναι “αναγκαστική”, αν ασχοληθείς λίγο με τον εαυτό σου. Η μοναδική μας πατρίδα, αυτό που πραγματικά μας καθορίζει είναι τα παιδικά μας χρόνια και το μέρος που τα ζήσαμε. Ότι έχουμε κι ότι ψάχνουμε εκεί είναι. Σκέφτομαι πολλές φορές ότι ίσως κι η επιλογή της μεσσηνιακής Μάνης με τα άγρια βουνά, τις ελιές και τη θάλασσα μπροστά, έχει να κάνει με αυτή την καθοριστική μνήμη. Κάθε επιστροφή μου στη Λέσβο πραγματική ή πνευματική είναι μεγάλης αξίας. Είσαι δεμένος με ένα αόρατο νήμα με τον τόπο σου, ένα νήμα σαν αυτό του λαβυρίνθου του Μινώταυρου. Νήμα που βοηθάει την αυτογνωσία σου και φωτίζει τις σκοτεινιές σου.
Υπάρχει μια στιγμή, η πρώτη, που θυμάσαι να “φωτίζεται η σκοτεινιά σου” και να νιώθεις έλξη για το επάγγελμα του ηθοποιού;
Από τη πρώτη στιγμή που είδα θέατρο κι αυτό έγινε σε μια παράσταση του Αναγνωστηρίου της Αγιάσου, χωριό του πατέρα μου, αποφάσισα ότι αυτό θέλω να κάνω. Κι έγινα θέμα καζούρας για τους μεγάλους. Μέχρι που τους κόπηκε το γέλιο, στους γονείς μου εννοώ, όταν κατάλαβαν ότι μάλλον μιλούσα σοβαρά.
Όταν πρωτοπάτησες στο θεατρικό σανίδι στα σοβαρά, ως επαγγελματίας, κυριάρχησε ο φόβος, η δικαίωση ή κάτι άλλο;
Αμέσως κατάλαβα ποσό δύσκολο ήταν αυτό που ήθελα. Αλλά η χαρά ήταν πολύ μεγάλη. Φόβος όχι, όταν είσαι νέος με ορμή και άγνοια κινδύνου δεν έχεις φόβους, ζεις ότι σου προσφέρει η ζωή, το απολαμβάνεις. Ευτυχώς! Ο φόβος, οι φόβοι είναι το χειρότερο πράγμα στη ζωή ενός ανθρώπου. Σε δεσμεύουν σε κάνουν ανάπηρο. Κι έρχονται σιγά και ύπουλα όσο περνούν τα χρόνια. Όχι μόνο στη σκηνή, εννοείται. Ούτε δικαίωση έχω νοιώσει με την έννοια της διαρκείας όπως το λες. Χαρά μεγάλη ναι ,που κατάφερες μια στιγμή να υπερβείς τον εαυτό σου προς το φως του ρόλου, του «είναι» σου. Γιατί μόνο όταν μιλάς για τον εαυτό σου ο ρόλος έχει αξία θέασης, μπορεί να συγκινήσει. Ύστερα, οι ρόλοι σου δίνουν την ευκαιρία να αντιληφθείς ότι μπορείς να είσαι “τα πάντα”. Και σκληρός και τρυφερός και κλέφτης και δολοφόνος και πόρνος…Αυτό και μόνο σε κάνει να είσαι λιγότερο επικριτικός για τα λάθη και τα πάθη των ανθρώπων. Μπορείς να γίνεις πιο φιλάνθρωπος, πιο γενναιόδωρος. Κι αυτό είναι σπουδαίο. Δεν ισχυρίζομαι ότι ηθοποιός σημαίνει φιλάνθρωπος και γενναιόδωρος….Τις ευκαιρίες που σου δίνει αυτή η δουλειά λέω.
Από τις δουλειές που έχεις συμμετάσχει, ποια είναι αυτή που θυμάσαι γιατί περνούσες καλά και αντίθετα, υπήρχε κάποια στιγμή που εξαιτίας της ενδοθεατρικής έντασης σκέφτηκες να εγκαταλείψεις;
Κάθε δουλειά και κάθε εποχή είχε τα δικά της ωραία και άσχημα. Μια φορά στα 40 τόσα χρόνια έφυγα από μια παράσταση στη διάρκεια των προβών, ήσυχα χωρίς καμία φασαρία. Είπα, είμασταν μάλιστα και πολύ φίλοι με τον εμπνευστή της δουλειάς, «πρέπει να φύγω, αισθάνομαι ότι αν μείνω θα αρρωστήσω». Κι έφυγα. Αυτό που μαθαίνεις με τη δουλειά είναι η συνεργασία. Όσο πιο πολύ συνεργάζεσαι, τόσο πιο πολύ προχωράς. Μαθαίνεις ότι μπορείς να διατηρήσεις την αυτοπεποίθησή σου που είναι απαραίτητη για τη σκηνή, αλλά να το κάνεις με ταπεινότητα, πατώντας πολλές φορές στο πάτωμα τον εγωισμό σου. Μεγάλο κέρδος όποτε συμβαίνει. Έτσι, ακόμα και πράγματα που σε ενοχλούν και σε άλλη περίπτωση θα ήταν αιτία καταστροφής για την υποκριτική σου στιγμή, μπορεί να γίνουν σκαλοπάτια δημιουργίας. Αυτό βέβαια για να το καταφέρεις θέλεις πολλές ώρες πτήσης κι ανοιχτό μυαλό και καρδιά!
Αν σου δινόταν το σπάνιο προνόμιο να σχηματίσεις ένα θίασο χωρίς περιορισμούς χρόνου και τόπου, ποιους θα επέλεγες και για ποιο έργο;
Δεν μπορώ να σου πω, γιατί υπάρχουν πολλοί συνάδελφοι που θαυμάζω και θα ήθελα να βρεθώ μαζί τους στη σκηνή. Πολύ θα ήθελα να παίξω, ας πούμε, έναν Τσέχοφ με κάποιους από αυτούς. Όσο περνούν τα χρόνια οι συναντήσεις με ανθρώπους που εκτιμάς ή θαυμάζεις είναι το μοναδικό σχεδόν ζητούμενο για μένα.
Ο ηθοποιός που αφουγκράζεται το κοινό όταν κάνει θέατρο, μπορεί να προσαρμοστεί στην συνθήκη της τηλεόρασης όπου το κοινό είναι τεράστιο, αλλά δεν το βλέπει, δεν το νιώθει;
Είναι δυο εντελώς διαφορετικές συνθήκες. Ο ηθοποιός στο θέατρο είναι ο απόλυτα κυρίαρχος. Το αν είσαι ή δεν είσαι εξαρτάται σχεδόν μόνο από σένα. Δεν υπάρχει μοντάζ, δεν υπάρχουν πολλές λήψεις. Μπορείς αμέσως να αντιληφθείς τη θερμοκρασία και να παλέψεις για αυτήν. Στην τηλεόραση παίζει μεγάλο ρόλο ο σκηνοθέτης. Να μπορέσει να δημιουργήσει ή να κλέψει από την ατμόσφαιρα και το νόημα. Καλείσαι να αφουγκραστείς αυτό το τεράστιο κοινό και να το συγκινήσεις. Έχουμε δει σπουδαίες ερμηνείες που οι ηθοποιοί είναι σαν να το βλέπουν, σαν να το νοιωθουν αυτό το κοινό. Σα να σπάνε τις οθόνες. Παρ’ολ’αυτά η συγκίνηση της ζωντανής επαφής, αυτή η μυστική συμφωνία κάθε βράδυ μεταξύ σκηνής και πλατείας είναι και για τον ηθοποιό και για τον θεατή μιά στιγμή πολύ μεγάλης δύναμης. Μπορεί να σε κάνει δέσμιο αν τη γευτείς έστω και μια φορά.
Στους 10 μικρούς Μήτσους μπήκες με δύναμη στο σαλόνι μας σαν γιος της χήρας Μήτση Χατζηανδρέου. Ήταν νομίζω η πρώτη φορά που βλέπαμε έναν γκέι χαρακτήρα ο οποίος δεν ακολουθούσε τα παλιά τηλεοπτικά και κινηματογραφικά στερεότυπα. Πόσο συμμετείχες σε αυτή την προσέγγιση;
Αυτό έγινε με τη πρώτη κιόλας κουβέντα που κάναμε με το Λάκη. Κοινή συναίνεση!
Τα “Εγκλήματα” έχουν πλέον χαρακτηριστεί ως κλασικό δείγμα ανατρεπτικής κωμωδίας. Ο Αχιλλέας τον οποίο υποδύθηκες είναι ένας χαρακτήρας που λυπήθηκες όταν τον εγκατέλειψες;
Μα και σήμερα είναι μια πολύ προχωρημένη σειρά. Όχι δεν λυπήθηκα. Χάρηκα πολύ που έπαιξα αυτό τον ρόλο, που ήμουν μέρος αυτής της υπέροχης δουλειάς. Ύστερα, μη ξεχνάς, ότι αυτή η δουλειά με έκανε να γνωρίσω τον Θοδωρή Πετρόπουλο, που ήταν το καλό μου αστέρι από κει και πέρα και για το θέατρο. Προχώρησα πολύ μαζί του. Μεγάλη γνωριμία.
Υπάρχει περίπτωση ένας ρόλος να αλλάξει στοιχεία του χαρακτήρα σου; Μήπως δηλαδή ο Αχιλλέας υπάρχει ακόμα;
Όχι, δεν αλλάζει στοιχεία σου. Σε κάνει να συνειδητοποιείς ότι έχεις κι αυτά τα στοιχεία. Ο Αχιλλέας υπήρχε και πριν παίξω τον ρόλο. Και ενδεχομένως ακόμα.
Θυμάμαι ότι πριν από χρόνια έβαλα μέσον για να έρθω στο “Σεσουάρ”, η αποθέωση ήταν καθημερινή, ενώ ταυτόχρονα εκατομμύρια άνθρωποι επέλεγαν τις τηλεοπτικές δουλειές που συμμετείχες. Άντεξες;
Κι είμαστε ακόμα ζωντανοί, στη σκηνή! Εντάξει τη φεύγεις λίγο, η ματαιοδοξία σου στο κόκκινο. Αυτό που μάλλον με έσωσε ήταν το γεγονός ότι δεν έχασα τον Χρήστο. Έβαλα καινούργιους στόχους, πάλεψα πολύ για νέες κατακτήσεις. Χάρη κυρίως στο Θοδωρή, στη Βίκυ και στην μεγάλη μας λαχτάρα για ωραίες δουλειές καταφέραμε να έχουμε ουρές στα θέατρα για πολλά χρόνια μετά. Έτσι πορεύομαι 20 χρόνια τώρα. Και ελπίζω ότι μπορεί να κάνουμε και πάλι ωραία τηλεόραση.
Στο θέατρο και στην τηλεόραση έκανες ή έχασες φίλους;
Κυρίως έκανα φίλους, αλλά έχασα κιόλας. Όπως στη ζωή. Μόνο που στο θέατρο οι σχέσεις είναι, πως να το πω, πιο fast track. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είναι σημαντικές. Τουλάχιστον δυο φορές το χρόνο καλείσαι να να γίνεις οικογένεια με κάποιους ανθρώπους και να δημιουργήσεις συνθήκες συμβίωσης και νίκης! Καμιά φορά είναι πολύ πιο σημαντικές από σχέσεις μιας ζωής!
Η Βίκυ Σταυροπούλου είναι σχέση ζωής, συγκάτοικος σου, μείνατε μαζί αλλά όχι οι δυο σας. Η Βίκυ συνοδευόταν από την μικρή Δανάη. Λένε ότι ένα παιδί σε κάνει πιο υπεύθυνο, είναι μια καθημερινή αποστολή που πρέπει να την φέρεις σε πέρας και μετά πάλι απ’ την αρχή. Συμβαίνει αυτό ακόμα κι αν δεν είσαι ο πατέρας;
Φυσικά συμβαίνει, αν μεγαλώνεις με ένα παιδί. Αν το μεγαλώνεις. Ποτέ δεν φανταζόμουν τον εαυτό μου πατέρα. Η ζωή μου έδωσε αυτό το δώρο. Το να μεγαλώνεις ένα παιδί είναι μια σπουδαία εμπειρία πάρε-δώσε. Κι αυτό πραγματικά δεν τελειώνει ποτέ. Την αγαπώ τη Δανάη. Είναι ένα σπουδαίο κορίτσι.
Είχες αγωνία για την τηλεοπτική πρεμιέρα της Δανάης; Κοιτάς κάθε μέρα τον έλεγχο της, δηλαδή τα ποσοστά τηλεθέασης;
Φυσικά κι έχω αγωνία για όλα της τα βήματα. Αλλά το κάνω πολύ διακριτικά. Στέκομαι δίπλα της, συμμερίζομαι τις αγωνίες της όταν τις μοιράζεται, αλλά κι όταν δεν τις μοιράζεται πάλι δίπλα είμαι. Έπεσε σε βαθιά νερά και όπως δείχνουν τα πράγματα ξέρει καλό κολύμπι. Την θαυμάζω για το θάρρος της, για τον τρόπο που παλεύει για τα πιστεύω της, για την ωριμότητα και τον τρόπο που αντιμετωπίζει τις δυσκολίες. Αλλά και τις κακεντρέχειες και τα σχόλια από διάφορους πικραμένους! Αυτό που είναι θα αποτυπωθεί στον τελικό απολογισμό. Τουλάχιστον όσον αφορά το προσωπικό της προχώρημα.
Επιστροφή στην πρώτη αναφορά. Είσαι απομονωμένος στη Μάνη, βρέχει, μυρίζει η γη, την εισπνέεις. Εκείνη τη στιγμή σκέφτεσαι ότι αυτό το δρόμο έπρεπε να ακολουθήσεις, ότι θα ήσουν ευτυχισμένος φτιάχνοντας μαρμελάδες και χαϊδεύοντας αυγά;
Το πόσο μου αρέσει αυτό που ζω τώρα, το έχεις καταλάβει. Κι αυτό γιατί το ζω σαν να είναι πραγματικά αυτό που πάντα ήθελα! Είναι ένα μυστικό κι αυτό για το ευ ζειν. Το δικό μου τουλάχιστον. Δεν νομίζω όμως ότι θα ήμουν ευτυχισμένος αν ζούσα έτσι. Νοιώθω απόλαυση μεγάλη τώρα, αλλά δεν ξέρω-ή μάλλον ξέρω- ότι αν δεν είχα ζήσει στα άκρα κι όχι μόνο στο θέατρο, δεν θα μπορούσα να εκτιμήσω τόσο αυτή τη τωρινή συνθήκη. Το σκέφτομαι συχνά αυτό. Δυστυχώς δεν έχω κάνει τέτοιο πνευματικό προχώρημα ακόμα. Αυτό το κάνει ένας Άγιος μόνο. Νομίζω είμαι γεννημένος για αυτό που έζησα και που θα ζήσω, πρώτα ο Θεός, από δω και πέρα. Απολαμβάνω τις στιγμές της απομόνωσής μου στη φύση, κι ανυπομονώ για την δουλειά που έκλεισα για το καλοκαίρι. Που θα είναι για μένα ακόμα μια ωραία πρόκληση. Και θα είμαι με ανθρώπους που εκτιμώ και θαυμάζω.
Αν πρέπει να παραδώσεις στην ανθρωπότητα ένα δικό σου ή κλεμμένο γνωμικό, ποιο θα ήταν;
Zήσε ότι σου προσφέρει η ζωή, απόλαυσέ το!