Είναι πια το συχνότερο παράπονο που ακούμε γύρω μας “Είμαι τόσο κουρασμένη/ος!”. Σχεδόν όλοι μας οι φίλοι ή οι συνάδελφοι εκφράζουν μια τέτοια δυσφορία κάποια στιγμή, σε σημείο που η κούραση να φαίνεται ως η Νο 1 απειλή για τους ανθρώπους του 21ου αιώνα. Δεν είναι σύμπτωση ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατέταξε το σύνδρομο burn out ως ένα από τα εξω-επαγγελματικά προβλήματα του 2019, περιγράφοντάς το ως “αίσθηση εξάντλησης και έλλειψης ενέργειας, που συνοδεύεται από μειωμένη εργασιακή απόδοση.”
Το πιο βασανισμένο τμήμα του πληθυσμού φαίνεται ότι είναι οι γυναίκες, σύμφωνα με έγκυρες έρευνες και μάλιστα σε ηλικίες μεταξύ 25 και 34 ετών, ενώ το 71% των γυναικών που συμμετείχαν στις έρυενες δήλωσαν ότι βίωσαν burn out μόλις μέχρι και την προηγούμενη εβδομάδα.
Ένα επίσης ποιοτικό στοιχείο των ερευνών αυτών έδειξε ότι δεν πρόκειται μόνο για σωματική κούραση, αλλά πολλές φορές το αίσθημα κόπωσης έρχεται από πιο εσωτερικά αίτια. Το στοιχείο αυτό οδήγησε τους ιατρικούς ερευνητές να προσπαθήσουν να κατηγοριοποιήσουν την βαθιά κούραση σε πέντε διακριτές κατηγορίες. Ποιες είναι λοιπόν αυτές και είναι τελικά ακριβείς;
Οι 5 τύποι κούρασης
Μπορεί λοιπόν να έχετε ήδη δει σε διάφορα μέσα ή στα social media, τους πέντε παρακάτω τύπους κούρασης:
Σωματική εξάντληση
Συνοδεύεται από νωθρότητα και εγκεφαλική ομίχλη που μάλλον οφείλεται σε έλλειψη ύπνου.
Πνευματική εξάντληση
Χαρακτηρίζεται από αδυναμία συγκέντρωσης και επιθυμία αποσύνδεσης.
Συναισθηματική εξάντληση
Όταν νοιώθουμε διαρκή εκνευρισμό ή ότι είμαστε έτοιμοι να βάλουμε τα κλάματα. Συνοδεύεται συχνά από κακή διάθεση ή κατάθλιψη και μπορεί να σχετίζεται με προβλήματα σχέσεων.
Εξάντληση αποσύνδεσης αξιών
Πρόκειται για μια πιο υπόγεια και ύπουλη μορφή burnout, που συνδέεται με το σύνδρομο του απατεώνα, λέει ο ψυχίατρος Dr McClymont. “Είναι ένα αίσθημα ότι βρισκόμαστε διαρκώς στο λάθος μέρος και ότι όσα κάνουμε δεν συμβαδίζουν με τις αξίες και τα πιστεύω μας. Μπορεί να εμφανίζεται ως μαι αίσθηση ότι χρειάζεται να κάνουμε παραχωρήσεις που δεν ταιριάζουν στον χαρακτήρα μας, προκειμένου να κάνουμε την όποια δουλειά.”
Εξάντληση από την έλλειψη σκοπού
Όπως λέει ο Dr McClymont, αυτή η εξάντληση μοιάζει με την προηγούμενη και εμφανίζεται ως ένα αίσθημα ότι ενώ όλα φαίνονται να είναι καλά, το άτομο βιώνει δυσφορία και ανησυχία.
Μπορούμε λοιπόν να βασιστούμε στο παραπάνω μοντέλο αξιολόγησης της κούρασης ή της εξάντλησης;
Όπως λέει η Dr Meg Arroll, μια ψυχολόγος που ειδικεύεται σε θέματα υγείας και ευεξίας, το θέμα της κούρασης είναι πολύ πιο σύνθετο και δεν μας εξηγεί πλήρως το γιατί νοιώθουμε τόσο εξαντλημένοι. Η ίδια ισχυρίζεται ότι τα άτομα που βιώνουν εξάντληση μπορεί να παρουσιάζουν ένα προφίλ που να περιγράφεται με σωματικά, γνωστικά και ψυχολογικά συμπτώματα. Η ίδια μάλιστα και οι συνεργάτες της βρήκαν στην διάρκεια των μελετών τους ότι ασθενείς με σωματική και πνευματική κόπωση, μπορεί να είχαν επιδείνωση των νοητικών τους ικανοτήτων αλλά όχι και αδυναμία να ασκηθούν, όπως νομιζόταν παλιότερα.
Τι σημαίνει αυτό;
“Αυτό μας λέει ότι υπάρχουν πολλές αιτίες για την εξάντληση και όλες τους μάλλον επηρεάζουν τον εγκέφαλό μας, το νευρικό μας σύστημα και την ικανότητα των γνωστικών μας διεργασιών, πράγμα που σημαίνει ότι επηρεάζουν ταυτόχρονα τον τρόπο με τον οποίο αλληλοεπιδρούμε με τον κόσμο”, λέει η Dr Arroll. Για εκείνην, οι πέντε τύποι εξάντλησης που περιγράφηκαν παραπάνω είναι οι πέντε αιτίες που προκαλούν εξάντληση.
“Σκεφτείτε το κάπως έτσι: πείτε ότι είστε μέσα σε μια βαρκούλα που ο πάτος της έχει μια μικρή τρύπα” εξηγεί η ίδια. “Αυτό δεν είναι μεγάλη υπόθεση. Μπορείτε να βγάλετε έξω το νερό όσο κωπηλατείτε για να βγείτε στην στεριά. Αν όμως αρχίσετε να έχετε πολλές τρύπες στον πάτο της βάρκας σας, όπως πολλή δουλειά, στενοχώριες, αγωνίες για την υγεία των αγαπημένων σας και προθεσμίες που δεν προλαβαίνετε να τηρήσετε, τότε η βάρκα σας μοιάζει περισσότερο με ελβετικό τυρί. Ίσως αρχίσετε να φοβάστε ότι θα βουλιάξει, ένα συναίσθημα που μπορεί να σας οδηγήσει στην εξάντληση.”
Πως να καταλάβετε γιατί υποφέρετε από εξάντληση
Αν ο λόγος για τον οποίο νοιώθετε εξαντλημένοι δεν είναι αρκετά σαφής, προσπαθήστε να κάνετε κάποιες ερωτήσεις στον εαυτό σας, όπως:
Αν είχατε ένα μαγικό ραβδί και μπορούσατε να αλλάξετε οτιδήποτε στην ζωή σας, τι θα ήταν αυτό; Σκεφτείτε κατόπιν γιατί κάνατε την όποια επιλογή.
Φανταστείτε ύστερα ένα σημείο στο μέλλον σας όπου είστε γεμάτοι ενέργεια. Πως μοιάζει αυτό;
Διερευνώντας τις απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις μπορεί να αποσαφηνίσει αρκετά πράγματα σε σχέση με τα αισθήματα κόπωσης που βιώνετε και να σας βοηθήσει να βρείτε τις λύσεις που είναι χρειάζεστε.