Ο κύριος Σπύρος Μπιμπίλας είναι πρόεδρος στο Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών από το 2020 και ήταν στην δική του θητεία που ξέσπασε το ελληνικό #metoo με τα γνωστά αποτελέσματα στον χώρο του θεάτρου. Ο ίδιος πρωτοστάτησε στην διαδικασία της κάθαρσης του χώρου από τους βιαστές και τους κακοποιητές, όπως άλλωστε όφειλε να κάνει λόγω του θεσμικού του ρόλου.
Στην πορεία όμως, βρέθηκε να συμμετέχει στην σειρά του Μάρκου Σεφερλή “Super Mammy”, στην οποία ακούστηκε το περιβόητο “ανεκδοτάκι” βιασμού ξεσηκώνοντας θύελλα αντιδράσεων. Όπως είναι απόλυτα φυσικό, ο ίδιος κατακρίθηκε σφοδρά για την συμμετοχή του σε μια σειρά που κάνει πλάκα με το έγκλημα του βιασμού, για το οποίο ο ίδιος έχει πάρει τόσο ανοιχτή και ξεκάθαρη θέση πέρσι.
Το οξύμωρο του πράγματος είναι κάτι παραπάνω από προφανές. Δεν μπορεί να είσαι ενάντια στην κοινωνική αυτή μάστιγα και ταυτόχρονα να συμμετέχεις σε οποιαδήποτε δουλειά που την κανονικοποιεί μέσω του δήθεν χιούμορ. Θα μπορούσαμε να δεχθούμε ότι, μιας και ο ίδιος έκανε μόνο ένα πέρασμα στο πρώτο επεισόδιο όπως είπε και θα κάνει άλλο ένα στο τελευταίο, πιθανά να μην γνώριζε το τι ακριβώς περιλάμβανε η εκπομπή αυτή και βρέθηκε μπλεγμένος στην όλη ιστορία εν αγνοία του. Αν τα πράγματα ήταν έτσι όμως, θα έπρεπε να διαχωρίσει ευγενικά την θέση του και να μείνει πιστός στις ιδέες που ο ίδιος εξέφρασε στην υπόθεση του #metto.
Αντίθετα όμως, εκείνος έκανε το ακριβώς αντίθετο: ονόμασε το χυδαίο αστείο του βιασμού, “σάτιρα” και υποστήριξε ξεκάθαρα τον Μάρκο Σεφερλή, πλέκοντας του το εγκώμιο για το πόσο δουλευταράς είναι και πόσα λεφτά ξοδεύει για το θέατρο. Ας δούμε τι είπε:
“Αυτοί που δυσανασχετούν με τη σειρά ή με κάθε είδους σειρά, όπως δυσανασχετώ κι εγώ με διάφορα reality και εκπομπές βόθρου όπως τις λέω, αλλάζω κανάλι. Δεν το βλέπω αυτό που δεν μου αρέσει. Το να χυδαιολογείς εις βάρος ενός ανθρώπου που τόσα χρόνια προσφέρει θέατρο σε πάρα πολύ κόσμο, πληρώνει, ξοδεύει πάρα πολλά λεφτά γι’ αυτό που κάνει και είναι και δουλευταράς, το θεωρώ λίγο ανήθικο”, είπε αρχικά ο Σπύρος Μπιμπίλας.
Και συνέχισε: “Αυτό το ανεκδοτάκι το έχει πει ο Λαζόπουλος, το έχουν πει οι ΑΜΑΝ και το έχω ακούσει στα 65 μου χρόνια άπειρες φορές. Αν είναι τα ανέκδοτα να ενοχλούν τόσο πολύ τους ανθρώπους επειδή αναπαράγονται, πρέπει λίγο να ξανακοιταχτούμε όλοι στους καθρέφτες μας. Ή θα πρέπει να σταματήσει η σάτιρα τελείως διότι όπως λέω κάποιοι ενοχλούνται από κάτι. Εάν όλοι ενοχλούνται από κάτι, η σάτιρα δεν θα υπάρχει πια. Αυτό θέλουμε από τη ζωή μας, να μην υπάρχει σάτιρα για τίποτα;”
Δεν θα ασχοληθούμε εδώ με το πόσο δουλευταράς είναι ο Μάρκος Σεφερλής και τι είδους έργο προσφέρει στην κοινωνία με την εργασία του. Δεν μας αφορά καθόλου. Αυτό που μας αφορά είναι το είδος του χιούμορ αυτού και το κατά πόσο δικαιούται ένα ανέκδοτο για εγκλήματα να ονομάζεται σάτιρα.
Ας ξεκαθαρίσουμε λοιπόν κάτι από την αρχή: Η σάτιρα καυτηριάζει τον εγκληματία και όχι τα θύματά του. Η σάτιρα παίρνει ένα οποιοδήποτε κοινωνικό φαινόμενο και το διακωμωδεί με σκοπό να αναδείξει την παθογένεια μέσα στην οποία αυτό δημιουργήθηκε, το μέγεθός του, την στρεβλή εικόνα του, το κακό που έχει κάνει στην κοινωνία γενικότερα και στα θύματα ειδικότερα. Η σάτιρα δεν στρέφεται εναντίον των θυμάτων σε καμία περίπτωση.
Και για να το πούμε με εντελώς ευθύ και ξεγυμνωμένο τρόπο: θα λέγατε αυτό το “ανεκδοτάκι” κύριε Μπιμπίλα παρουσία ενός θύματος; Θα το ξεστομίζατε μπροστά στην Σοφία Μπεκατόρου, μπροστά στους γονείς των κοριτσιών που βιάστηκαν, κακοποιήθηκαν ή σκοτώθηκαν από τους βιαστές τους; Θα τολμούσατε να το πείτε μπροστά στα παιδιά των πολλών ηλικιωμένων γυναικών που έχουν βιαστεί και κακοποιηθεί (και δεν είναι λίγες) τις τελευταίες δεκαετίες; Και αν είχατε το σθένος να κάνετε τέτοια αστειάκια μπροστά τους, θα περιμένατε να γελάσουν;
Όχι κύριε Μπιμπίλα! Το χιούμορ που κανονικοποιεί το έγκλημα δεν είναι σάτιρα. Είναι μια σκληρή και απάνθρωπη πρακτική που το εξωραΐζει, το κάνει να φαίνεται ως κάτι το καθημερινό, το περνάει ύπουλα στον καθημερινό λόγο και τελικά γαλουχεί τον κόσμο στο να το δέχεται και να το προσπερνάει ως ένα ακόμα θέμα για να κάνουμε πλάκα με τον πόνο του άλλου. Είναι ένας από τους πυλώνες της κουλτούρας του βιασμού που τόσο εύκολα διαχέεται στην κοινωνία μας σήμερα.
Όσο για την λογική του “αλλάξτε κανάλι” είναι επίσης πολύ επικίνδυνη. Για να αλλάξεις κανάλι θα πρέπει να έχεις το κριτήριο να καταλάβεις ότι αυτό που παρακολουθείς είναι επικίνδυνο. Το έχουν πιστεύετε όλοι οι τηλεθεατές αυτό το κριτήριο; Το έχουν όλοι οι άνθρωποι που στερούνται ευαισθησίας; Το έχουν όλα τα παιδιά και όλοι οι έφηβοι; Το έχουν όσοι ζουν ήδη μέσα σε περιβάλλοντα που προωθούν την βία ή στις παρέες του χαβαλέ; Εμείς πάντως με ευκολία θα απαντήσουμε πως όχι, δεν το έχουν όλοι. Ή απλά δεν θα ασχοληθούν. Θα το προσπεράσουν ως μια χοντράδα και δεν θα του δώσουν την δέουσα προσοχή. Όμως μέσα τους θα δουλεύει αυτό και άλλα τέτοια “ανεκδοτάκια”, σπέρνοντας την απάθεια και την αδιαφορία απέναντι στον πόνο των θυμάτων.
Η πλάκα με τα θύματα δεν είναι σάτιρα κύριε Μπιμπίλα. Είναι ένα εντελώς σκληρό ανθρώπινο αντανακλαστικό που καλά θα κάνουμε να μην το καλλιεργούμε.