Όταν σκέφτεσαι την ελληνική μουσική, ειδικά των 90s και των 00s, σκέφτεσαι κυρίως καψουροτράγουδα, είτε αυτά χαίρονται για έναν καινούργιο έρωτα, είτε κλαίνε έναν χαμένο. Μια φορά, δεν σκέφτεσαι ότι θα βρεις ανάμεσα στα τραγούδια της ενδυναμωτικούς στίχους για το γυναικείο φύλο, που θα σπάνε σε σημαντικό βαθμό σεξιστικά στερεότυπα της εποχής και που θύμιζαν ότι οι γυναίκες δεν έχουν ανάγκη να ασχολούνται όλη την ώρα με έναν άντρα και είναι εξίσου σεξουαλικά όντα. Κι όμως, μία τέτοια ενδυνάμωση υπήρχε στη μουσική της εποχής και τη συναντάμε σε αρκετά τραγούδια της Δέσποινας Βανδή, όσο αναπάντεχο κι αν φαντάζει.
Κορίτσι Πράμα (Συνθέτης/Στιχουργός: Φοίβος)
Τι έκανε η Δέσποινα Βανδή το 2010, μέσα από τους στίχους του Φοίβου; Μίλησε για όλο τον σεξισμό, που επικρατεί στην κοινωνία μας, ήδη απ’ όταν είμαστε παιδιά. Από πού να το πιάσουμε; Από τις αναφορές στον διαχωρισμό των επαγγελμάτων σε γυναικεία και αντρικά; Από την άποψη ότι οι γυναίκες προορίζονται για νύφες; Από το ότι οι γυναίκες θεωρούνται πιο χαζές; Από τις σεξουαλικές παρενοχλήσεις στον χώρο εργασίας; Δεν γίνεται να μην το θεωρήσουμε τον ελληνικό ποπ φεμινιστικό ύμνο της εποχής του.
Σταμάτα να μού Κολλάς (Συνθέτης/Στιχουργός: Φοίβος)
Είναι το κομμάτι λίγο επιθετικό; Ναι, αλλά αν είσαι γυναίκα, οι πιθανότητες λένε ότι πολλές φορές ήσουν σε ακριβώς αυτή την κατάσταση. Η Δέσποινα Βανδή το 2000 τραγούδησε αυτό, που πολλάκις έχουμε θελήσει να φωνάξουμε σε πιεστικούς και ουσιαστικά παρενοχλητικούς τύπους, που αρνούνται να λάβουν το “όχι” ως απάντηση.
Τι Κάνω Μόνη Μου (Συνθέτης/Στιχουργός: Φοίβος)
Έχουμε 2022 και πολλοί ακόμα σοκάρονται στο άκουσμα ότι οι γυναίκες είναι απόλυτα φυσιολογικό, όπως και οι άντρες, να αυτοϊκανοποιούνται. Σοκ, που έχει ξεκάθαρες ρίζες στο γεγονός ότι οι ίδιοι άνθρωποι ακόμα δεν έχουν κατανοήσει ότι και οι γυναίκες είναι σεξουαλικά όντα. Κι όμως, 21 χρόνια πριν, η Δέσποινα Βανδή είχε βγάλει το απόλυτο κομμάτι, που μιλούσε για την αυτοϊκανοποίηση.
Α πα πα (Συνθέτης/Στιχουργός: Φοίβος)
Μία από τις πιο σεξιστικές απόψεις για τις γυναίκες; Ότι όλες θέλουν να ντυθούν νυφούλες και να ανέβουν τα σκαλιά της εκκλησίας. Και κάποιες όντως το θέλουν. Όπως μάς υπογράμμισε, όμως, η Δέσποινα Βανδή το 1999 αυτό δεν ισχύει για όλο τον γυναικείο πληθυσμό. Μάλιστα, για κάποιες γυναίκες ο γάμος όχι απλά δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά deal breaker στις σχέσεις.
Κατάλληλες Προϋποθέσεις (Συνθέτης/Στιχουργός: Φοίβος)
Σε ένα ντουέτο με τον Γιώργο Λεμπέση, η Δέσποινα Βανδή το 1999 μάς θύμισε ότι τα ερωτικά ντουέτα δεν χρειάζεται να μιλάνε για μεγάλους έρωτες και σχέσεις ζωής. Τι εννοούμε; Ότι αν παρατηρήσεις το τραγούδι γρήγορα θα καταλάβεις ότι μιλάει για one night stand, χωρίς δόση slut shaming προς τη γυναικεία πλευρά, σε μία εποχή που δεχόταν τη σεξουαλικότητα των γυναικών μόνο υπό προϋποθέσεις.
Υπάρχει Ζωή (Συνθέτης/Στιχουργός: Φοίβος)
2009 και η Δέσποινα Βανδή μάς έδειξε μία άλλη πλευρά της χωρισμένης γυναίκας. Όχι αυτήν, που τη θέλει να χτυπιέται στα πατώματα και να περνά τις μέρες της κλεισμένη στο σπίτι για έναν άντρα. Είναι η πλευρά που λέει ότι όχι απλά η ζωή συνεχίζεται, αλλά μπορεί να είναι και πολύ καλύτερη, όταν είσαι single και όχι πλέον με τον λάθος άνθρωπο.
Άκρως Τολμηρό (Συνθέτης/Στιχουργός: Φοίβος)
Σε αντίστοιχο ύφος με το Κατάλληλες Προϋποθέσεις και το Τι Κάνω Μόνη Μου, αυτό το κομμάτι του 1999 είναι ακόμα μία υπενθύμιση ότι οι γυναίκες είναι πλήρως σεξουαλικά όντα, με φαντασιώσεις. Είναι, μάλιστα, τόσο σεξουαλικά όντα, ώστε οι σκέψεις τους γύρω από το σεξ και η ερωτική τους διάθεση να μπορούν να γίνουν τόσο έντονες, ώστε να εμποδίζουν τη συγκέντρωσή τους σε άλλα σημεία της ζωής τους.
Δεν ανήκω σε κανέναν (Συνθέτης: Θανάσης Καργίδης, Στιχουργός: Πάνος Φαλάρας)
Τι έκαναν οι γυναίκες στο μέσο τραγούδι των 90s, όταν ήταν σε καταπιεστική σχέση; Συνήθως υπομονή λόγω του μεγάλου έρωτα, που ζούσαν, ή/και έκλαιγαν που δεν μπορούσαν να απομακρυνθούν. Το 1996 η Δέσποινα Βανδή έδειξε ότι υπάρχει μία πολύ καλύτερη επιλογή: Να φύγεις και να δηλώσεις ελεύθερος και ότι δεν ανήκεις σε κανέναν.