Κατευθύνθηκα στη βιβλιοθήκη μου και διαπίστωσα ότι καμία δυναμική πρωταγωνίστρια δεν υπάρχει σε αυτήν. Καμία υπερ-επαναστάτρια, που άλλαξε τον ρου της ιστορίας, που βρέθηκε σε πολέμους ή που έστω ήταν υπερ-κατάσκοπος. Και μετά ξανακοίταξα και άρχισα να συνειδητοποιώ ότι το πρόβλημα δεν είναι ότι δεν υπάρχουν δυναμικές γυναίκες στα βιβλία μου. Το πρόβλημα είναι το πώς όριζα τόση ώρα τις δυναμικές γυναίκες.
Και κάπως έτσι, πηγαινοήρθα αρκετές φορές μέχρι τη βιβλιοθήκη, γιατί θυμόμουν ακόμα μία δυναμική γυναίκα που διάβασα την ιστορία της. Δυναμικές γυναίκες με τον δικό τους τρόπο η κάθε μία. Χωρίς υπερδυνάμεις, υπερικανότητες και υπερεπιτεύγματα. Δυναμικές γυναίκες κυρίως σαν αυτές που συναντάμε σχεδόν καθημερινά στη ζωή μας. Δυναμικές γυναίκες που ίσως μάς θυμίζουν λίγο -ή και πολύ- και τον εαυτό μας.
Δηλητήριο σε μικρές δόσεις, Agatha Christie (Εκδόσεις Λυχνάρι)
Σχεδόν με πληγώνει ότι όλοι -και η μη λάτρεις των αστυνομικών μυθιστορημάτων- γνωρίζουν για τον Ηρακλή Πουαρό και για τον Σέρλοκ Χολμς, αλλά ελάχιστοι ξέρουν τη Μις Μαρπλ. Και πρωταγωνιστεί κυριολεκτικά σχεδόν στις μισές ιστορίες της Agatha Christie, οπότε δεν υπάρχει κάποια πραγματική δικαιολογία.
Δεν είναι σε καμία περίπτωση η κλασική περίπτωση ντετέκτιβ που έχουμε συνηθίσει σε άλλα βιβλία. Στην πραγματικότητα είναι μία ηλικιωμένη γυναίκα, που αρνείται να το βάλει κάτω και αρνείται να αγνοήσει τα ύποπτα πράγματα που πέφτουν στην αντίληψή της και την τεράστια παρατηρητικότητά της. Μάλιστα, ο χαρακτήρας της βασίζεται σε μία δυναμική γυναίκα από τη ζωή της συγγραφέα, την προγιαγιά της.
Μπορείς να διαλέξεις ανάμεσα σε πολλά βιβλία. Το Δηλητήριο σε μικρές δόσεις, ωστόσο, είναι προσωπικό αγαπημένο. Κι αν δεν μετράς τη δική μου γνώμη, μέτρα της Christie που είχε δηλώσει στην αυτοβιογραφία της ότι είναι το καλύτερο μυθιστόρημά της με τη Μις Μαρπλ.
Όλα σού τα ‘μαθα, μα ξέχασα μια λέξη, Δημήτρης Μπουραντάς (Εκδόσεις Πατάκη)
Η Άννα είναι η πρωταγωνίστρια του βιβλίου και έχει μέσα της κομμάτια, με τα οποία εύκολα μπορούν να ταυτιστούν αρκετές σύγχρονες γυναίκες. Πρέπει να ξεπεράσει τα εμπόδια που της βάζει ο εαυτός της, η οικονομική της κατάσταση και η κοινωνία. Παλεύει από την αρχή μέχρι το τέλος, για να βελτιώσει τη ζωή της και να φτάσει όσο πιο ψηλά μπορεί.
Η Άννα δουλεύει σκληρά για βιοποριστικούς λόγους. Η Άννα προσπαθεί τρομερά να ανταπεξέλθει στις σπουδές της παρά τις άλλες υποχρεώσεις της και παρά τις αμφιβολίες για τον εαυτό της. Η Άννα τολμά να ζητήσει βοήθεια. Η Άννα δεν φοβάται να αλλάξει χώρα και να μείνει μόνη για να πετύχει τα όνειρά της. Η Άννα κυνηγάει και πετυχαίνει τον στόχο της όσο κι αν αδικείται, υποτιμάται και όσο κι αν άλλοι “βισματικοί” προσπαθούν να της κλέψουν όσα αυτή πάλεψε για να έχει. Η Άννα δεν σταμάτησε ποτέ να προσπαθεί άσχετα με τις πρακτικές και συναισθηματικές συνθήκες που βίωνε.
Γυναίκες, Eduardo Galeano (Εκδόσεις Πάπυρος)
Το βιβλίο αυτό είναι γεμάτο με μικρές ιστορίες δυναμικών γυναικών. Πραγματικών και μη. Και καμία δεν μοιάζει με την άλλη. Κάποιες από αυτές απλά ερωτεύτηκαν. Άλλες δέθηκαν σε πασσάλους και καταδικάστηκαν ως μάγισσες. Άλλες πολέμησαν για την ανεξαρτησία της χώρας τους. Άλλες έκαναν ανακαλύψεις, που άλλαξαν τον χώρο της επιστήμης. Άλλες έχασαν τα παιδιά τους από πολέμους και δικτάτορες. Άλλες ήταν οι μοναδικές γυναίκες υπουργοί στις χώρες τους. Άλλες κατάφεραν να αποποινικοποιήσουν τις εκτρώσεις και την ομοφυλοφιλία, έδωσαν δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες και ίσο μισθό με τους άντρες. Κι αυτές δεν είναι ούτε οι μισές.
Έρωτας και άλλες πολεμικές τέχνες, Μαλβίνα Κάραλη (Εκδόσεις Κάκτος)
Δεν έχει σημασία αν συμφωνείς με όλες τις απόψεις της. Δεν μπορείς να αρνηθείς ότι η Μαλβίνα Κάραλη ήταν μία δυναμική γυναίκα με τον δικό της μοναδικό τρόπο. Έχω διαβάσει όλα τα βιβλία της, αλλά το συγκεκριμένο προσωπικά το θεωρώ το καλύτερο απ’ όλα. Ίσως, βέβαια, φταίει ότι είναι και το πρώτο της, που έπιασα στα χέρια μου, και το έχω πιο ψηλά, γιατί με σύστησε σε εκείνη.
Η Μαλβίνα Κάραλη ήταν μία γυναίκα που δεν φοβόταν να πει την αλήθειά της. Έλεγε ό,τι πίστευε και έζησε όπως εκείνη ήθελε. Είχε γνώση και άποψη για τα πάντα. Είτε μιλάμε για τα ερωτικά, είτε για τις φιλίες, είτε για τα επαγγελματικά, είτε για την τέχνη, είτε για την κοινωνία, είτε για την πολιτική. Ήταν πάντα σωστή; Όχι. Συμφωνώ με όλα μαζί της; Και πάλι όχι, αλλά εκτιμώ όποια άποψη είναι ειλικρινής και δεν κρύβει πίσω της απώτερους σκοπούς ή κακίες. Και το σημαντικότερο; Αν έχεις διαβάσει όλα τα βιβλία της ξέρεις ότι δεν φοβόταν να παραδεχτεί ότι σε κάτι ήταν λάθος ή ότι για κάτι άλλαξε γνώμη.
Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ, Anne Frank (Εκδόσεις Μίνωας)
Για εμένα, η Άννα Φρανκ είναι μία από τις πιο δυνατές προσωπικότητες που έχω διαβάσει ανεξαρτήτως φύλου. Και μαντεύω ότι ήταν μόνο μία από τις πολλές, που είχαν την ψυχική της δύναμη στην περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, του Ολοκαυτώματος και των διωγμών από τους ναζί.
Όταν έφυγε από τη ζωή, ήταν ακόμα παιδί. Το βιβλίο αυτό, το ημερολόγιο της, ξεκίνησε να γράφεται λίγο πριν η οικογένειά της αναγκαστεί να φύγει από τη Γερμανία, για να κρυφτεί στο Άμστερνταμ. Σταμάτησε όταν η γερμανική ασφάλεια και μία ομάδα Ολλανδών ναζί τους ανακάλυψαν, δύο χρόνια αργότερα.
Στο μεταξύ, διαβάσαμε τις σκέψεις και τα συναισθήματα ενός ανθρώπου, που δεν άφησε τον φόβο και τον θάνατο να της κλέψουν την παιδική και εφηβική της ηλικία. Ούτε το δικαίωμά της να αισθάνεται αγάπη, θυμό και παράπονο, ακόμα και για πράγματα που στην κατάστασή της ίσως φάνταζαν χαζά και μικρά. Ούτε την ελπίδα. Ούτε τη δυνατότητα να κάνει αυτοκριτική, να αναγνωρίζει τα λάθη της και να προσπαθεί να βελτιωθεί.
Το βαλς των δέντρων και του ουρανού, Jean-Michel Guenassia (Εκδόσεις Πόλις)
Πολλοί κάνουν το εξής λάθος. Θεωρούν πρωταγωνιστή αυτού του βιβλίου τον Βίνσεντ βαν Γκογκ. Στην πραγματικότητα, όμως, πρωταγωνίστρια και αφηγήτρια είναι η Μαργκερίτ Γκασέ. Είμαστε στον 19ο αιώνα στη Γαλλία. Οι περισσότερες σχολές δεν δέχονται γυναίκες και η πλειοψηφία των γονιών ενδιαφέρονται οι κόρες τους να βρουν σύζυγο και όχι μόρφωση. Έτσι είναι και η περίπτωση της Μαργκερίτ.
Η πρωταγωνίστριά μας τέλειωσε με άριστους βαθμούς το σχολείο, παρά το γεγονός ότι ο πατέρας της δεν πίστευε καν ότι έπρεπε να την στείλει σε όλες τις τάξεις. Τώρα την βλέπουμε να θέλει να ασχοληθεί με την ζωγραφική. Υπάρχει, ωστόσο, ένα πρόβλημα. Η σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού είναι ανάμεσα σε αυτές που δεν δέχονται γυναίκες και ο πατέρας της αρνείται να πληρώσει καθηγητή να τη διδάξει.
Αποφασίζει, λοιπόν, να κάνει κάτι τολμηρό για την εποχή της. Προσπαθεί να μαζέψει χρήματα, ώστε να ταξιδέψει στην Αμερική, όπου δέχονται γυναίκες φοιτήτριες, να εργαστεί ως δασκάλα πιάνου και να αποκτήσει το απαραίτητο ποσό, για να πληρώσει τα δίδακτρα της σχολής. Αποφασίζει να το κάνει ακόμα κι αν αυτό σημαίνει την πλήρη αποκοπή από την οικογένειά της και ότι θα ταξιδέψει στην τελευταία θέση του πλοίου, που ελάχιστοι καταφέρνουν να επιβιώσουν.
Eat Pray Love, Elizabeth Gilbert (Εκδόσεις Μίνωας)
Θα το λέω ξανά και ξανά. Η ταινία αδικεί τρομερά το βιβλίο. Παρουσιάζει την αυτοβιογραφική ιστορία της Elizabeth Gilbert ως μία κλισέ ρομαντική κομεντί. Και είναι το τελευταίο πράγμα που είναι στην πραγματικότητα.
Ας ξεκινήσουμε με το γεγονός ότι η συγγραφέας τολμάει να γράψει ανοιχτά για την κατάθλιψή της, σε μία χρονική περίοδο που ακόμα θεωρούταν ταμπού. Την βλέπουμε να βγάζει τον εαυτό της από αυτή και να αναζητά μία διέξοδο. Καταφέρνει να βγει από έναν κακό γάμο και μία τοξική σχέση. Αποφασίζει να ταξιδέψει εντελώς μόνη σε όλο τον κόσμο. Σταματά να ενδιαφέρεται για σωματικά πρότυπα, που τις λένε να μην τρώει πίτσες και μακαρόνια. Αλλάζει εντελώς τον τρόπο ζωής της και τις συνήθειές της και πηγαίνει σε έναν ναό στην Ινδία. Συγχωρεί τον εαυτό της για τα λάθη του παρελθόντος και του επιτρέπει να ανοίξει ξανά την καρδιά του και να αγαπήσει.
Δεν χάνει σε κανένα σημείο το ποια είναι. Αντιθέτως, το πλησιάζει όλο και πιο πολύ.