To περασμένο Σάββατο 24 Απριλίου, ο κόσμος της μόδας έχασε έναν από τους πιο λαμπρούς σχεδιαστές της σύγχρονης εποχής, τον Alber Elbaz. Όπως επιβεβαίωσε ο όμιλος Compagnie Financière Richemont στον οποίο εργαζόταν τον τελευταίο καιρό ο σχεδιαστής, ο Alber Elbaz απεβίωσε στα 59 του χρόνια από τον ιό Covid19. Δεδομένου λοιπόν του τεράστιου και βαθιά ουσιαστικού έργο του σχεδιαστή, σήμερα θυμόμαστε όλα αυτά που τον καθιστούν έναν από τους πιο πρωτοποριακούς και εμβληματικούς ανθρώπους του καλλιτεχνικού χώρου.
Πρώτα Βήματα
O Alber Elbaz, αδιαμφισβήτητα ένας από τους πιο σημαντικούς σχεδιαστές της εποχής μας, γεννήθηκε στην Casablanca το 1961, και μετακόμισε στο Ισραήλ το 1971 όπου και σπούδασε Μηχανική και Design. Το 1985, με την βοήθεια της μητέρας του έφυγε για τη Νέα Υόρκη για να επιδιώξει την καριέρα του ως σχεδιαστής μόδας, ένα όνειρο που είχε ήδη από την νεαρή ηλικία των 7 χρόνων. Φτάνοντας στην μεγάλη μητρόπολη της μόδας, ξεκίνησε να εργάζεται στο ατελιέ του Geoffrey Beene, και η επόμενή του δουλειά ήταν επικεφαλής σχεδιαστής στο ατελιέ του Guy Laroche στο Παρίσι το 1996. Στη συνέχεια ανέβηκε άλλο ένα ιεραρχικό σκαλί, ως καλλιτεχνικός διευθυντής του οίκου Yves Saint Laurent το 1998, όπου και έμεινε για τρεις σεζόν.
Ο Οίκος Lanvin και η Γυναικεία Ενδυνάμωση
Παρ’ όλο που η παραπάνω πορεία του ήταν ήδη εντυπωσιακή δεδομένων της ηλικίας και του background του, ήταν η επόμενη δουλειά αυτή που θα τον έκανε σχεδιαστή-ορόσημο, η ανάθεση της καλλιτεχνικής διεύθυνσης του οίκου Lanvin. To 2001 λοιπόν, αναλαμβάνει τα ηνία ενός μικρού γαλλικού οίκου, και μέσα στα επόμενα 14 χρόνια τον μετατρέπει σε έναν από τους σημαντικότερους οίκους στην σύγχρονη βιομηχανία της μόδας. “Ερχόμενος από τον οίκο Jeoffrey Beene, ο βασικός μου σχεδιαστικός άξονας ήταν το design, και μετά (στον Lanvin) πήραμε αυτόν το άξονα και το σπρώξαμε προς την επιθυμία, τις γυναίκες, στην πραγματικότητα, στην επαφή με το τώρα. Θα έλεγα πως ο μόχθος μου να συμβαδίζω με τους καιρούς είναι η ιστορία της ζωής μου”, είχε πει ο σχεδιαστής. Και είναι αλήθεια πως το έργο του στον Lanvin ήταν ακριβώς αυτό, αφουγκράστηκε της ανάγκες της γυναίκας στο τώρα, τις επιθυμίες τους, την θηλυκότητά τους, και προσάρμοσε τον σχεδιασμό του πάνω σε αυτές. Δεν έμεινε όμως εκεί. Σε αντίθεση με τους περισσότερους σχεδιαστές των zeros, o Elbaz δε νοιαζόταν μόνο για την εμφάνιση, αλλά και για την πρακτικότητα, την άνεση. Πάσχιζε να κάνει τις γυναίκες να νιώθουν όχι μόνο όμορφα μέσα στο σώμα τους αλλά και άνετα με αυτό, η δημιουργική σκέψη του θα λέγαμε πως ήταν πολύ μπροστά από τους καιρούς του. “Το θέμα μου ήταν να διευκολύνω τις γυναίκες” είχε πει αναφερόμενος στα δυο κομμάτια που χαρακτήρισαν την πορεία του, το κλασσικό του φόρεμα με το βιομηχανικό φερμουάρ και αυτό με τον ποδόγυρο χωρίς ραφή. Κοιτώντας από απόσταση πλέον το έργο του στον οίκο Lanvin, καταλαβαίνουμε πια ότι η επιτυχία του έγκειτο στο γεγονός ότι έχτισε το brand θέτοντας την γυναίκα και τις ανάγκες της σε πρώτο ρόλο. Σε μια εποχή που οι σχεδιαστές είχαν σαν προτεραιότητα τον στολιστικό χαρακτήρα των ρούχων, αγνοώντας την πραγματικότητα της γυναικείας εμπειρίας, της καθημερινότητάς της, των συναισθημάτων της, εκείνος ήταν ο πιο θερμός υποστηρικτής τους, από τους πρώτους αληθινά φεμινιστές σχεδιαστές αλλά στην πράξη. Όπως είχε πει και ο ίδιος το 2019 “Η δουλειά μας σαν σχεδιαστές είναι να ακούμε, να καταλαβαίνουμε. Σε όλη μου την καριέρα δούλευα με γυναίκες για τις γυναίκες.”
Ήθος
Υπάρχει ένα μεγάλο δίλημμα όταν μιλάμε για καλλιτέχνες. Μιλώντας για το έργο ενός καλλιτέχνη πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη και τον άνθρωπο που βρίσκεται πίσω από αυτό, ή η εκτίμηση για το έργο του είναι ανεξάρτητη από το ήθος του; Οι απόψεις διίστανται, αλλά η (δική μας) αλήθεια είναι πως αν θεωρήσουμε ότι το έργο έχει ως αποδέκτη τον άνθρωπο, τότε το ήθος δεν μπορεί να διαχωριστεί από το έργο. Και αυτό είναι κάτι που ο Alber Elbaz αποδεικνύει περίτρανα μέσα από την δική του πορεία, καθώς πέρα από τις διθυραμβικές κριτικές που έχει λάβει όλα αυτά τα χρόνια για την δουλειά του, ένα πράγμα για το οποίο όλα τα σαλόνια της μόδας μιλούσαν ήταν η ευγένεια, η δοτικότητα, η εργατικότητα, και ο καλός του χαρακτήρας. Και το ήθος του είναι αυταπόδεικτο μέσα από τα δικά του λόγια.
“Δεν είμαι άνθρωπος θρησκευόμενος με την συνηθισμένη έννοια, αλλά η Βίβλος λέει ότι δεν πρέπει να κλέβουμε, δεν πρέπει να λέμε ψέματα και δεν πρέπει να νιώθουμε ότι είμαστε πιο πάνω από άλλους ανθρώπους.”
“Ποτέ δεν σκέφτομαι ότι οι άλλοι άνθρωποι πρέπει να κάνουν πράγματα για μένα. Νιώθω ότι πρέπει εγώ να κάνω πράγματα για τους άλλους. Αισθάνομαι πιο άνετα έτσι.”
“Η οθόνη (λένε άλλοι) πρέπει να ουρλιάζει αγάπη μου. Αυτός είναι ο κανόνας. To πομπώδες είναι το νέο κουλ, και όχι μόνο στην μόδα. Εγώ προτιμώ να ψιθυρίζω.”
Παρ’ όλο που ο χώρος της μόδας θρηνεί έναν μεγάλο καλλιτέχνη, με την ουσιαστική σημασία της λέξης, και ένα έργο που σταμάτησε πολύ πριν την ώρα του, ο Alber Elbaz φρόντισε να μας αφήσει μια υπέροχη κληρονομιά, τόσο ηθική όσο και δημιουργική. Το τελευταίο του καλλιτεχνικό παιδί ήταν το ΑΖ Factory, το νέο brand του ομίλου Compagnie Financière Richemont, για το οποίο πρόλαβε να σχεδιάσει την πρώτη συλλογή. Αναφερόμενος στην συλλογή την περιέγραψε ως “φορέματα που σε αγκαλιάζουν”, αντικατοπτρίζοντας στις δημιουργίες του για άλλη μια φορά αυτό που ξέρει να κάνει καλύτερα. Να αγαπά και να φροντίζει τις γυναίκες.