Οι Clovers τραγουδούσαν “Love Potion No.9”, η Μάρθα Καραγιάννη, στην ταινία “Οι θαλασσιές οι χάντρες”, κυνηγούσε τον Κώστα Βουτσά για να του κόψει μια τούφα από τα μαλλιά του και να τα δώσει σε μια τσιγγάνα για φτιάξει ένα φίλτρο που θα τον κάνει να την ερωτευτεί. Στην αρχαία Ελλάδα έτρωγαν τους βολβούς κι έπιναν τις αποξηραμένες ρίζες ορχιδέας ως αφροδισιακό, ενώ το “Όνειρο Θερινής Νυκτός” του Σαίξπηρ βασίζεται στα ερωτικά μπερδέματα που προκαλεί η χρήση ενός ερωτικού φίλτρου. H Kourtney Kardashian πήρε ένα “φίλτρο αγάπης” από τον γιατρό της μετά τον χωρισμό της από τον Scott Disick και σήμερα, τα ξόρκια αγάπης είναι από τα κορυφαία TikTok trends.
Οι άνθρωποι εδώ και αιώνες αναζητούν τρόπους για να ολοκληρώσουν ανεκπλήρωτους έρωτες, για να γιατρέψουν τις ραγισμένες καρδιές τους ή για να βρουν έναν νέο έρωτα. Και μπορεί τα “μαγιοβότανα” και τα ξόρκια να μην είναι τίποτα παρά παρηγορητικές ψευδαισθήσεις για απελπισμένες ψυχές, η επιστήμη όμως έρχεται να κάνει τα “φίλτρα της αγάπης” πραγματικότητα. Η δρ Anna Machin, εξελικτική ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, αποκάλυψε ότι τα φάρμακα του έρωτα “βρίσκονται στον ορίζοντα” μιλώντας στο Cheltenham Science Festival νωρίτερα αυτόν το μήνα. Συγκεκριμένα, είπε πως ένα νέο φάρμακο που θα βοηθήσει τις αποτυχημένες σχέσεις θα μπορούσε να γίνει διαθέσιμο στο εμπόριο τα επόμενα τρία έως πέντε χρόνια.
Καθώς τέσσερις ορμόνες, η ντοπαμίνη, η σεροτονίνη, η β-ενδορφίνη και η ωκυτοκίνη καθορίζουν την εμπειρία του έρωτα, τα φάρμακα που διεγείρουν την παραγωγή αυτών των ορμονών θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να ενισχύσουν τις ερωτικές μας ικανότητες. Βέβαια, τα φάρμακα και τα ναρκωτικά που ενισχύουν τις συγκεκριμένες ορμόνες είναι και επηρεάζουν τα συναισθήματά μας και τις συμπεριφορές μας είναι τεχνικά ήδη διαθέσιμα. Φάρμακα για την κατάθλιψη που ενισχύουν την παραγωγή σεροτονίνης για παράδειγμα, μπορούν να λειτουργήσουν ως “φάρμακα του έρωτα” για μερικούς ανθρώπους, ωστόσο τέτοιου είδους αγωγές συχνά μειώνουν τη λίμπιντο, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει τις σεξουαλικές πτυχές του έρωτα. Επίσης ναρκωτικά όπως το MDMA προκαλούν άμεσα συναισθήματα εγγύτητας, ζεστασιάς και εμπιστοσύνης – ή αλλιώς αυτό που αποκαλούμε “στα σκάνε τα feelings” και αυτό μπορεί να διευκολύνει ορισμένες σχέσεις, παρόλα αυτά δεν γίνεται να παραβλέπουμε το γεγονός ότι η συχνή χρήση ενός ψυχοτρόπου ναρκωτικού έχει άμεσο αντίκτυπο στο νευρικό μας σύστημα και σε καμία περίπτωση δεν ενδείκνυται. Συνεπώς, ένα φάρμακο που δεν θα απειλεί κάποιο ζωτικό όργανο και τη γενικότερη εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού, δεν έχει επιπτώσεις στη λίμπιντο και βοηθά στην παραγωγή των προαναφερθέντων ορμονών, θα είναι κάτι εντελώς καινούριο.
Ο Δρ Brian Earp, συν-συγγραφέας του βιβλίου “Love Drugs: Το χημικό μέλλον των σχέσεων“, προειδοποιεί: “Θα πρέπει οπωσδήποτε να είμαστε επιφυλακτικοί απέναντι στις φαρμακευτικές εταιρείες που επιδιώκουν να “παθολογικοποιήσουν” τις σχέσεις – ίσως εφευρίσκοντας νέες σχεσιακές διαταραχές για να διαγνώσουν τους ανθρώπους, έτσι ώστε τα φάρμακά τους να μπορούν να συνταγογραφούνται και να πωλούνται ως “φάρμακα. Κάθε καταναγκαστική, μη εθελοντική χρήση αυτών των φαρμάκων θα πρέπει να απαγορεύεται αυστηρά“.
Μια κλεφτή ματιά στην κοινωνική δυστοπία που θα μπορούσε να προκαλέσει ένα φάρμακο για τον έρωτα μπορεί να δώσει η διασκεδαστική, αλλά ταυτόχρονα διδακτική ταινία του Joseph Kosinski με τις εξαιρετικές, πραγματικά, ερμηνείες των Chris Hemsworth και Miles Teller, “Spiderhead”, βασισμένη στο διήγημα “Escape from Spiderhead” του George Saunders που δημοσιεύτηκε στο New Yorker. Συνοπτικά, ο Hemsworth υποδύεται τον Steve Abnesti, έναν φαρμακοβιομήχανο που δημιουργεί ένα πρόγραμμα στο οποίο άνθρωποι καταδικασμένοι σε φυλάκιση ανταλλάσσουν την ποινή τους με το να μεταφερθούν εθελοντικά στις εγκαταστάσεις του Abnesti και να γίνουν “πειραματόζωα” για κάποια νέα φάρμακα που ορίζουν τα συναισθήματα των ανθρώπων. Στην προσπάθειά μας να μη σας κάνουμε spoiler (καθώς η ταινία στριμάρει τώρα στο Netflix και μπορείτε να την παρακολουθήσετε), θα σας πούμε απλά ότι o Abnesti, χορηγεί στον Jeff, τον χαρακτήρα που υποδύεται ο Teller, το ναρκωτικό N-40 ή αλλιώς “Luvactin” που κάνει τους ανθρώπους να ερωτεύονται και να γίνονται – ενδεχομένως υπερβολικά – οικείοι μεταξύ τους. Μέσω μιας συσκευής ο Abnesti – που έχει παρασυρθεί από την εξουσία που του δίνει ο έλεγχος πάνω στα συναισθήματα των ανθρώπων – μπορεί να αυξομειώσει την ένταση των συναισθημάτων. Όπως υποπτεύεστε, παρόλο που όλα γίνονται με τη συναίνεση των συμμετεχόντων στο πρόγραμμα, αυτό δεν πάει πολύ καλά.
Πόσο λοιπόν κινδυνεύουμε από την εισαγωγή ενός τέτοιου φαρμάκου στο εμπόριο; Είμαστε έτοιμοι να το διαχειριστούμε ως μια απλή ενίσχυση των θετικών συναισθημάτων που η πραγματικότητα και η καθημερινότητα απειλούν διαρκώς ή μήπως πάμε να τα βάλουμε με τη χημεία του έρωτα και θα καταστρέψουμε όλη του τη μαγεία; Η πραγματικότητα είναι πως ήδη έχουμε εντάξει “φάρμακα της αγάπης” στη ζωή μας, απλώς, περιστασιακά. Μια μελέτη του 2020 διαπίστωσε ότι η χρήση LSD και ψιλοκυβίνης σχετίζεται με θετική διάθεση και με μεγαλύτερη ενσυναίσθηση. Μια άλλη πρόσφατη δοκιμή στο Imperial College του Λονδίνου διαπίστωσε ότι έξι μήνες μετά τη θεραπεία με ψιλοκυβίνη, σχεδόν όλοι οι συμμετέχοντες στη μελέτη που είχαν παρατηρήσει θετικές αλλαγές στις σχέσεις τους, ενώ και το MDMA όπως αναφέρεται και παραπάνω έχει αποδειχθεί πως μπορεί να έχει ευεργετικές ικανότητες στη θεραπεία ζευγαριών.
Παρόλα αυτά, εκτός του ότι δεν παρακεινούμε κανένα να αυξήσει τα ερωτικά του συναισθήματα με τη λήψη ψυχαγωγικών ναρκωτικών, οφείλουμε να σημειώσουμε ότι ούτε αυτά, αλλά ούτε κι ένα φάρμακο που θα ενισχύει στοχευμένα τις “ορμόνες της αγάπης”, δεν αποτελεί μαγικό φίλτρο. Είμαστε κάπως βέβαιοι, ότι όσο κι αν η επιστήμη προσπαθεί, υπάρχουν παράγοντες που δεν μπορεί να ελέγξει ακριβώς. Τα “φάρμακα της αγάπης” δεν θα είναι σαν το “Luvactin” του Spiderhead, δεν θα μας κάνουν να ερωτευόμαστε όποιον κοιτάξουμε αφού τα καταναλώσουμε σαν σαιξπηρικό έργο, ούτε θα επουλώνουν τις πληγές ενός αποτυχημένου έρωτα, ούτε θα κάνουν να βγάζει καρδούλες από τα μάτια σαν καρτούν κάποιο που έχουμε ερωτευτεί αλλά εκείνο δεν μας βλέπει το ίδιο. Τη σκληρότερη και πιο “βρώμικη” δουλειά, θα χρειαστεί να την κάνουμε και πάλι εμείς, με τους εαυτούς μας. Τα “φάρμακα της αγάπης”, απλώς θα υποβοηθούν.