“Όσοι δεν καταφέρνουν να διδαχθούν από την ιστορία, είναι καταδικασμένοι να την επαναλάβουν” είχε πει κάποτε ο Ουίνστον Τσώρτσιλ, πράγμα που σημαίνει ότι ο καθένας από εμάς θα πρέπει να μαθαίνει από τα λάθη του και να προσπαθεί να μην τα ξανακάνει στην πορεία της ζωής του. Όταν όμως αναλύουμε διαρκώς το παρελθόν προκειμένου να πάρουμε οποιαδήποτε απόφαση αφορά το μέλλον μας, είναι πιθανό ταυτόχρονα να το σαμποτάρουμε. Ο φόβος να μην επαναλάβουμε τα ίδια λάθη, η διαρκής επανεξέταση των όσων έχουν συμβεί με σκοπό να βγάλουμε συμπεράσματα για τις ίδιες μας τις δυνατότητες, είναι πιθανό να μας εμποδίζει να βαδίσουμε προς ένα καλύτερο μέλλον, διότι κοιτάμε διαρκώς πίσω στο παρελθόν μας. Αυτό είναι το “σύνδρομο καθρέφτη οπισθοπορείας” και βασανίζει πάρα πολλούς ανθρώπους.
Πως λειτουργεί;
Η ίδια η λειτουργία του καθρέφτη του αυτοκινήτου μας το περιγράφει, καθώς είναι ο τρόπος με τον οποίο ελέγχουμε τους κινδύνους που πιθανόν να προέρχονται από όσα γίνονται πίσω μας. Στην ζωή μας, αυτό γίνεται με την αδιάκοπη ανάλυση του παρελθόντος αλλά και την κατηγοριοποίηση των εμπειριών μας ώστε να κάνουμε τις πιο ασφαλείς επιλογές για το μέλλον.
Αν για παράδειγμα μας έχουν προτείνει μια νέα θέση στην δουλειά μας και χρειάζεται να αποφασίσουμε αν θα την δεχτούμε, παρέα με όλες τις ευθύνες που πιθανώς θα μας φορτώσει, είναι πιθανό να την αποφύγουμε γιατί το σύνδρομο αυτό θα μας εμποδίσει. Προηγούμενες κακές επαγγελματικές ή σχολικές εμπειρίες στις οποίες δεν είχαμε καταφέρει να ανταποκριθούμε, θα ξυπνήσουν και θα μας θυμίσουν ότι ίσως δεν έχουμε και σήμερα τα προσόντα, οπότε ας καθίσουμε καλύτερα στα αβγά μας και ας μην πάμε γυρεύοντας για νέες απογοητεύσεις.
Μια προηγούμενη σχέση που μας πλήγωσε μπορεί να παίξει τον ίδιο ρόλο όταν υπάρχει μπροστά μας η πιθανότητα να δημιουργήσουμε κάτι καινούριο αλλά άγνωστο.
Τι φταίει λοιπόν;
Όπως λένε οι ειδικοί, από τις 50 – 60,000 χιλιάδες σκέψεις που κάνει ο μέσος άνθρωπος καθημερινά, μόνο το 5% είναι καινούριες, ενώ οι υπόλοιπες 95% είναι αυτές που κάναμε εχθές ή προχθές. Το υποσυνείδητό μας διαρκώς επαναφέρει το παρελθόν στο παρόν και ο λόγος που αυτό γίνεται είναι κυρίως για την δική μας προστασία. Κατηγοριοποιώντας και κατατάσσοντας τις εμπειρίες μας διαρκώς, το υποσυνείδητο τις τακτοποιεί ώστε να μας προστατέψει από πιθανούς κινδύνους στο μέλλον. Η λειτουργία αυτή όμως μεταφέρει αρνητικά συναισθήματα στο παρόν μας, ενώ το ίδιο κάνει με άγχη και φόβους που περιχαρακώνουν τα συναισθήματά μας, αλλά και την ίδια την διάθεσή μας απέναντι στην ζωή.
Δεν είναι όμως απαραίτητο, ούτε κανόνας απαράβατος το ότι θα αποτύχουμε ξανά επειδή είχαμε αποτύχει στο παρελθόν, ούτε το ότι θα πληγωθούμε οπωσδήποτε από μια νέα σχέση. Αν όμως ξοδέψουμε την ζωή μας αναλύοντας το παρελθόν, τότε θα χάσουμε πιθανώς πολλά σημαντικά κεφάλαιά της.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να σταματήσουμε να κοιτάμε τόσο πολύ στον πίσω καθρέφτη μας. Όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με νέες προκλήσεις στην ζωή μας να παίρνουμε τον χρόνο να διερευνήσουμε τα αισθήματά μας και να τα αξιολογήσουμε με σημερινούς όρους και όχι με όρους του παρελθόντος μας.
Αυτό θα συμβεί με το να εστιάζουμε στο ποιοι είμαστε σήμερα, ποιες είναι οι δυνατότητές μας, οι φιλοδοξίες μας και τα όνειρά μας. Αυτή η στάση είναι πιο πιθανό να μας δώσει την αυτοπεποίθηση που χρειαζόμαστε για να πάμε μπροστά. Δεν λέει κανείς να μετατραπούμε σε επιπόλαια πλάσματα που πηδούν στην φωτιά χωρίς δεύτερη σκέψη, ούτε και να ζούμε όμως μέσα σε μη ρεαλιστικά όρια που εμείς οι ίδιοι βάζουμε στους εαυτούς μας. Επαναλαμβάνοντας αυτήν την νέα στάση, μέρα με την μέρα, το υποσυνείδητό μας θα εγγράψει την νέα συμπεριφορά και θα μας δώσει πιο θετικές διαβεβαιώσεις στο μέλλον.
Τέλος, δεν θα πρέπει να διστάζουμε να μιλήσουμε ανοιχτά στον εαυτό μας για τα θέλω μας από την ζωή. Δεν θα αποτύχουμε τόσο εύκολα αν μαθαίνουμε και βελτιωνόμαστε στην πορεία, ενώ η γενναία αντιμετώπιση τόσο του παρελθόντος, όσο και του μέλλοντός μας, είναι πιθανότερο να μας δώσει χαρές, περιπέτειες και ενδιαφέρον για όσο ζούμε.