Ο όρος είναι εντελώς δικός μου και γεννήθηκε αβίαστα στην πορεία της ζωής μου ως ένα άτομο με πολλές ευθύνες, ενδιαφέροντα και υποχρεώσεις. Ας επισημάνω εδώ και πριν πω οτιδήποτε άλλο, ότι δεν ανήκω σε καμιά ιδιαίτερη κατηγορία χαρισματικών ή πρωτοπόρων ατόμων, ούτε μου ζητήθηκε άμεσα να παίξω αυτόν τον ρόλο στις ζωές των άλλων, από κανέναν. Αντίθετα, μοιάζει να μου προέκυψε ως ανάγκη να είμαι επίκαιρη και αποτελεσματική στις υποχρεώσεις, στις φιλοδοξίες ή στα όνειρά μου και σιγά σιγά εξελίχθηκε σε ιδιαιτερότητα και βασικό χαρακτηριστικό της ύπαρξής μου, είτε βόλευε τους οικείους μου είτε όχι.
Τι είναι λοιπόν μια κανονίστρα;
Ως επινοήτρια λοιπόν του όρου, έχω το ελεύθερο να τον ορίσω όπως μου αρέσει και να τι έχω να πω: Κανονίστρα είναι μια γυναίκα που έχει την τάση να περνάει σαν σίφουνας μέσα από τις απλές καθημερινές καταστάσεις της ζωής της σε σχέση με τους άλλους και να καθαρίζει απλά, γρήγορα και συνοπτικά όλα εκείνα τα μικροπράγματα ή τα εμπόδια που βρίσκονται μπροστά της. Μια κανονίστρα δεν κομπιάζει απέναντι στις ευθύνες, δεν πτοείται από τις αναποδιές και κυρίως δεν τσιγκουνεύεται τον χρόνο ή τον κόπο της για να φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Που θα την συναντήσεις;
Θα την βρεις όπου το χρέος την καλεί. Είναι στην καθημερινή οικογενειακή ζωή; Είναι στο οποιοδήποτε επαγγελματικό περιβάλλον; Είναι στην διοργάνωση γιορτών, επετείων και πάρτι γενεθλίων όλων των συγγενών, φίλων και γνωστών της; Είναι στο πακετάρισμα ή την μετακόμιση όλων των παραπάνω; Είναι στην οργάνωση ταξιδιών, πικνικ και οικογενειακών εξορμήσεων; Είναι στην εύρυθμη λειτουργία συλλόγων, φιλανθρωπικών ή εθελοντικών δράσεων; Είναι στην φροντίδα παιδιών, ηλικιωμένων γονέων ή αρρώστων συγγενών;
Είναι σε όλα αυτά και σε πολλά περισσότερα!
Είναι μια κανονίστρα ένα control freak;
Και ναι και όχι. Όπως είναι ευκόλως εννοούμενο, και τα δύο αυτά στυλ συμπεριφοράς έχουν να κάνουν με τον έλεγχο. Η διαφορά μεταξύ των δύο στάσεων ζωής βρίσκεται στο κίνητρο. Το control freak άτομο, θέλει να ελέγχει τα πάντα και τους πάντες γύρω του και να τα κάνει να κινούνται σύμφωνα με τις δικές του επιταγές.
Η κανονίστρα από την άλλη μεριά, αναλαμβάνει τον έλεγχο των καταστάσεων με σκοπό να φέρει γρήγορα και σίγουρα αποτελέσματα και κάνει την ζωή των άλλων πιο εύκολη. Όταν μάλιστα πρόκειται να ρυθμίσει τις ζωές των αγαπημένων της, θα μπει στον κόπο να συμπεριφερθεί με συμπόνια ή ενσυναίσθηση, να τους εξυπηρετήσει και να καθαρίσει τα εμπόδια πριν ακόμα αυτά προκύψουν. Αν είναι μητέρα, θα ανήκει στην κατηγορία “μαμά ελικόπτερο” αλλά δεν θα το παραδέχεται γιατί θα θεωρεί ότι όλα τα κάνει για το καλό των παιδιών της κι όχι για να τα κατευθύνει εγωιστικά προς τις επιλογές που εκείνη θεωρεί σωστές.
Πως εξελίσσεται κάποια σε κανονίστρα;
Μιλώντας εκ πείρας θα πω ότι όλα στηρίζονται πάνω σε μια και μόνο λέξη: το “Μπράβο”. Η καημένη η κανονίστρα ήταν κατά πάσα πιθανότητα μια καλή μαθήτρια ή ένα καλό παιδί και κυνηγούσε πάντα την επιβεβαίωση από τους μεγαλύτερους, με την μορφή της λεκτικής επιβράβευσης, του περιβόητου δηλαδή αυτού “Μπράβο”. Ίσως μάλιστα να υπήρχε κάποιο άλλο πρόσωπο στην ζωή της που προκαλούσε προβλήματα στην οικογένεια, ένας άτακτος μικρότερος αδερφός ή αδερφή, ένας φιλάσθενος γονέας ή μια δύσκολη καθημερινότητα. Η κανονίστρα μας λοιπόν (και γνωρίζω πολλές τέτοιες, δεν είμαι η μόνη) ανέπτυξε αυτήν την τάση να κάνει ότι μπορούσε για να διευκολύνει την κατάσταση για τους γονείς και στην πορεία να εισπράττει μερικά μπράβο. Έμαθε να κανονίζει τα δικά της ζητήματα αθόρυβα, να μην προσθέτει βάρη στην ήδη βεβαρυμμένη κατάσταση και να βάζει τα ταλέντα της σε διαρκείς δοκιμασίες για να φέρει αποτελέσματα που θα έκαναν καλό σ’ εκείνη, αλλά και στους άλλους.
Σε όλη αυτή την πορεία της εκπαιδεύτηκε να μην ζητάει άλλες ανταμοιβές πέραν της λεκτικής επιβεβαίωσης, ίσως και γιατί έμαθε να χαίρεται με την συλλογική βελτίωση της κατάστασης λόγω της δικής της παρέμβασης, ίσως και γιατί κατάφερνε πράγματα για τον εαυτό της και προόδευε. Ο ρόλος του ατόμου που αποδεικνύεται απαραίτητο για την ευζωία των υπόλοιπων είναι αρκετά δοξαστικός από μόνος του. Έχει μια αίγλη να σε χρειάζονται οι άλλοι, ας μην γελιόμαστε. Αυτήν την τακτική της λοιπόν, την μετέφερε φυσικά και στην ενήλικη ζωή της, στη δική της οικογένεια ή στο επαγγελματικό της περιβάλλον.
Έτσι λοιπόν, κι όσο τα χρόνια περνούσαν, η κανονίστρα μας βολεύτηκε στον ρόλο του παντοδύναμου κι ας της πρόσθετε κόπο και ευθύνες με μαθηματική πρόοδο. Μέσα στο μπερδεμένο της μυαλό, όσο περισσότερες ήταν οι ευθύνες, τόσο μεγαλύτερη η αυτοεπιβεβαίωση, τόσα περισσότερα τα μπράβο και ο θαυμασμός.
Αν είχε την τύχη να βρεθεί απέναντι από κάποιον ψυχοθεραπευτή κάποια στιγμή, ίσως και να πήρε χαμπάρι την φάκα στην οποία είχε με περηφάνεια πέσει μέσα. Αν όχι, τότε το πιθανότερο θα ήταν να μετατραπεί σιγά σιγά σε ένα πικραμένο άτομο που στενάζει κάτω από τα δικά της και τα ξένα βάρη και είτε να κάνει κάποια στιγμή ένα μεγαλοπρεπές μπαμ, είτε να μισήσει ακόμα και το κουδούνισμα του κινητού της γιατί 99 φορές στις 100 χτυπάει γιατί κάποιος θέλει κάτι από εκείνη.
Κάνει καλό στους άλλους μια κανονίστρα;
Απλά και πεντακάθαρα, όχι! Τους εμποδίζει από το να αναπτύξουν πρωτοβουλίες, δεξιότητες ζωής ή αίσθημα ευθύνης. Το να έχεις κάποιον να σου ρυθμίζει από την φορολογική σου δήλωση ως και το πλύσιμο των ρούχων σου, σου δημιουργεί μια ψευδή εντύπωση ότι είσαι κάτι πιο σπέσιαλ από ότι ο υπόλοιπος κόσμος και ότι όλα αυτά τα ενοχλητικά ζητήματα πρέπει να λύνονται από μόνα τους και να μην σε ζαλίζουν. Σου στερεί την αυτενέργεια, σε κάνει συναισθηματικά ευάλωτο και σε οδηγεί σε μια αφύσικη εξάρτηση από την κανονίστρα της ζωής σου, που είναι συνήθως η μητέρα ή η σύντροφός σου.
Το χειρότερο όλων είναι ότι αν έχεις μεγαλώσει με μια κανονίστρα, δεν έχεις μέτρο σύγκρισης και όλα αυτά σου φαίνονται φυσιολογικά, οπότε τα αναζητάς και από τα άλλα άτομα της ζωής σου. Αν δεν τα βρεις, είναι λογικό να θορυβηθείς και να νοιώσεις ανασφάλεια, να κλονιστεί η ιδέα που έχεις για τον σύντροφο ή τον ίδιο τον εαυτό σου.
Πως μπορείς να πάψεις να είσαι κανονίστρα;
Αυτό μπορεί να αποδειχθεί δύσκολο έργο και σίγουρα θα χρειαστεί να κάνεις ένα σχετικό ταξίδι με τον εαυτό σου, να βρεις την πηγή αυτής της συμπεριφοράς και να την κατανοήσεις. Θα πρέπει να κάνεις ειρήνη με εκείνο το κομμάτι του εαυτού σου που επιζητεί το δίπολο έλεγχος-επιβράβευση και να αρχίσεις την εξάσκηση στο όχι.
Πρέπει λοιπόν να μάθεις να λες δυο ειδών όχι: Το όχι προς τον εαυτό σου που έχει αναπτύξει τόσους και τόσους μηχανισμούς για να δικαιολογεί αυτήν την συμπεριφορά σου και το όχι προς όλους τους υπόλοιπους που είναι ανάγκη να την ξεμάθουν επίσης.
Η ψυχοθεραπεία είναι ένας καλός δρόμος και θα σε οδηγήσει πιο γρήγορα σε κατανόηση της κατάστασης και την απαραίτητη τροποποίησή της. Για να μιλήσω εκ πείρας, όταν θα το κάνεις το ταξίδι, θα ξεφορτωθείς πάρα πολύ βάρος, θα αποκτήσεις χρόνο για τον εαυτό σου και θα μάθεις να απολαμβάνεις περισσότερο την ζωή σου. Την δική σου ζωή.Όχι των άλλων.