Γράφει η Ρούλα Βαθίστα
Στο επεισόδιο της Δευτέρας 22 Μάρτη οι παίκτες του Master Chef κλήθηκαν να μαγειρέψουν με υλικά που συνήθως περισσεύουν και δε χρησιμοποιούνται σε ένα πιάτο. Με λίγα λόγια, μαγείρεψαν τη φύρα (για παράδειγμα πόδια κότας, καρδιές ντομάτας και κουκούτσια από αγγούρια), δίνοντας ένα μεγάλο ‘πάτημα’ για να συζητηθούν θέματα όπως το zero waste και η υπερκατανάλωση.
Βλέποντας το κατά τα άλλα πολύ αγαπητό μου πρόγραμμα, μια σκέψη μου πέρασε από το μυαλό και δεν έλεγε να φύγει: Αρκεί ένα μόνο επεισόδιο για να θιχτεί ένα τόσο σοβαρό ζήτημα; Προωθεί κατά τα άλλα το Master Chef την κουλτούρα της υπερκατανάλωσης και την σπατάλη φαγητού; Αν ναι, μήπως όλο αυτό συμβαίνει με πλάγιο τρόπο, ώστε από τη μία να μη γίνεται αμέσως αντιληπτό, αφού πρόκειται για ένα πρόγραμμα reality, αλλά από την άλλη να στρέφονται όλο και περισσότεροι άνθρωποι στα ράφια των σουπερμάρκετ και να γεμίζουν ασφυκτικά τα καρότσια τους;
Ομολογουμένως, στo εν λόγω πρόγραμμα, εδώ και τόσα χρόνια εμφανίζονται συνεχώς διαφορετικά υλικά και ιδέες, άλλοτε δύσκολες και απρόσιτες και άλλοτε δημιουργικές και πιο εύκολες για έναν ερασιτέχνη στην κουζίνα. Έτσι, τα υλικά και οι ιδέες αυτές, πιθανώς να παροτρύνουν όλο και μεγαλύτερο κοινό να πειραματιστεί στην κουζίνα και να δημιουργήσει κάτι παραπλήσιο. Πίσω από όλο αυτό εξάλλου κρύβεται και το μεγάλο “ατού” του προγράμματος και όλης της μαγειρικής κουλτούρας της τηλεόρασης. Ότι δηλαδή, στηρίζεται στην εικόνα ενός φαγητού, η οποία είναι πάντα τόσο εντυπωσιακή και λαχταριστή που θέλουμε να ανακαλύψουμε μόνοι μας την οσμή και (κυρίως) την γεύση του. Κοινώς, θέλουμε να αγοράσουμε τα υλικά και να το μαγειρέψουμε.
Βάσει όλου αυτού, συνειδητοποίησα πως προσωπικά, αρκετές φορές έχω πιάσει τον εαυτό μου, να ψάχνω συνταγές, τον τρόπο παρασκευής ή απλά να φτιάχνω κάτι την ώρα του προγράμματος, για να καλύψω τη λιγούρα μου όσο εκείνοι δημιουργούν όλα αυτά τα γκουρμέ πιάτα.
Ειδικότερα, κάθε Δευτέρα που είναι η πιο “μαγειρική” μέρα της εβδομάδας, όπου ο κάθε παίκτης φτιάχνει από δύο πιάτα, προσπαθώ να τσιμπήσω τεχνικές, ιδέες και υλικά, με αποτέλεσμα η λίστα του σουπερμάρκετ να μεγαλώνει, μαζί και οι φιλοδοξίες μου. Τις Δευτέρες συγκεκριμένα, όπου προβάλλεται το τεστ δημιουργικότητας και το mystery box, οι παίκτες έχουν πληθώρα υλικών, όπου τα προμηθεύονται συνήθως από ένα pantry, που θυμίζει μανάβικο μέσα στο στούντιο. Ομολογώ πως το pantry αυτό το ζηλεύω πάρα πολύ. Όλα είναι όμορφα και τακτοποιημένα. Φρέσκα λαχανικά, φρούτα, κρέατα και ψάρια γεμίζουν το δωμάτιο. Υλικά, που αν δεν επιλεγούν για μαγείρεμα, μετά πού καταλήγουν; Πετιούνται; Φαντάζομαι, πως θα υπάρχει μέριμνα για αυτά, δεδομένου ότι ίσως τα γυρίσματα να μην είναι καθημερινά. Αν τελικά πετιούνται, θα είναι κάτι πραγματικά λυπηρό και απογοητευτικό, αφού το πρόγραμμα πέρα από την υπερκατανάλωση, θα συνδράμει και στην γιγάντωση της σπατάλης φαγητού.
Ακόμα, πηγαίνοντας στους πάγκους των παικτών, κάποια υλικά χρησιμοποιούνται, ενώ άλλα όχι. Από κάποια μπορεί να χρησιμοποιηθεί, για παράδειγμα, ο χυμός τους και το υπόλοιπο να περισσέψει. Άρα, έχουμε αρκετά μεγάλη φύρα. Δεδομένου, ότι δεν έχουμε να κάνουμε με κάποιο μαγαζί, όπου τα υλικά φυλάσσονται ή μπορεί να τροποποιηθούν σε νέο πιάτο ή να χρησιμοποιηθούν για τον πειραματισμό μιας καινούργιας ιδέας, αντιλαμβάνομαι πως αυτό που μένει από ένα υλικό ή αυτό που τελικά δεν χρησιμοποιείται, καταλήγει στο να πεταχτεί.
Και δεν γίνεται να μην αναφέρουμε και τους σεφ, οι οποίοι δοκιμάζουν τις δημιουργίες όλων και σπάνια τις τρώνε ολόκληρες, με αποτέλεσμα να αφήνουν πίσω τους ένα μισοφαγωμένο πιάτο. Το πιάτο αυτό καταλήγει στα απορρίμματα, αφού φαντάζομαι πως οι παίκτες δεν τρώνε από εκεί που είχαν δοκιμάσει νωρίτερα οι κριτές, ούτε η ίδια η παραγωγή, αναλογιζόμενη και την παρούσα κατάσταση με την πανδημία.
Επιπλέον, αρκετά συχνά, προβάλλονται κατά τη διάρκεια του προγράμματος, τοποθετήσεις προϊόντων. Σε κάθε επεισόδιο, υπάρχουν τουλάχιστον τρεις νέοι χορηγοί. Άρα, ακόμα περισσότερες διαφημίσεις που παροτρύνουν τον κόσμο να ξοδέψει
Ο Πάνος Ιωαννίδης απαντώντας στα παραπάνω το 2019, στο Athens Voice είχε δηλώσει πως:
“Μεγάλο ποσοστό των προϊόντων διατίθεται από τους χορηγούς του ριάλιτι μαγειρικής. Όσο φαγητό δεν καταναλώνεται από τους 150 ανθρώπους της παραγωγής του Master Chef φυσικά και δεν καταλήγει στα σκουπίδια. Μοιράζονται όλα και, πάλι, όσα περισσεύουν, πηγαίνουν σε ‘καλή μεριά’. Τίποτα δεν πάει χαμένο».
Κάτι που αποδεικνύει ότι το φαγητό καταναλωνόταν από την παραγωγή, ή δινόταν σε κάποιον οργανισμό. Ωστόσο, τώρα με την πανδημία δεν ξέρουμε τι συμβαίνει.
Άραγε, χρειαζόμαστε ένα πρόγραμμα που ευνοεί την υπερκατανάλωση και την σπατάλη φαγητού, σε μια χώρα, όπως η Ελλάδα, όπου το 2015, φάνηκε πως η σπατάλη της σε φαγητό ήταν μεγαλύτερη από τον μέσο παγκόσμιο όρο; Συγκεκριμένα, πετάχτηκαν συνολικά, ανά κεφαλή 142 κιλά διαθέσιμου φαγητού και επτά κιλά ανά κεφαλή από τον τομέα της εστίασης. Νούμερα αποτρεπτικά και λυπηρά, αν σκεφτούμε το πόσοι άνθρωποι πεινούν ή δυσκολεύονται, έστω και με τα βασικά ψώνια της εβδομάδας.
Όλα αυτά δεν σημαίνουν πως δεν περιμένω το επόμενο επεισόδιο με ανυπομονησία. Ίσως όμως θα ήταν σκόπιμο να υπάρχει μία στοιχειώδης ενημέρωση γύρω από το θέμα στην αρχή του επεισοδίου ή ίσως τα ονόματα κάποιων φιλανθρωπικών οργανώσεων με δράση υπέρ της σίτισης των αδυνάτων.
Food for thought. Κυριολεκτικά.