Πόσο σημαντική είναι η ψυχική μας υγεία; Τα τελευταία χρόνια, όσο η ψυχικές ασθένειες γίνονται όλοένα λιγότερο θέμα ταμπού, και η ψυχανάλυση είναι πλέον ένα ευπρόσδεκτο “trend”, όλοι λίγο πολύ έχουμε την ίδια απάντηση. Η ψυχική υγεία είναι ίσως το σημαντικότερο αγαθό και πάει πλέον χέρι χέρι με την σωματική. Έχοντας λοιπόν αποδαιμονοποιήσει σε έναν βαθμό τα ψυχολογικά θέματα και έχοντας αποδεχτεί ότι είναι υπαρκτά και πως αξίζουν την αμέριστη προσοχή μας, προκύπτει το επόμενο ερώτημα. Από που προέρχονται; Είτε έχεις περάσει από το ψυχαναλυτικό κρεβάτι είτε όχι, μάλλον γνωρίζεις ήδη τον ρόλο που παίζει ο τρόπος που μεγαλώσαμε και συγκεκριμένα η συμπεριφορά των γονιών μας, στην ενήλικη ταυτότητά μας, από τον τρόπο που σχετιζόμαστε μέχρι το πως βλέπουμε τον εαυτό μας και το άγχος που βιώνουμε. Και όταν μιλάμε για άγχος δεν εννοούμε το καθημερινό στρες λόγω αυξημένων υποχρεώσεων ή έλλειψης ελεύθερου χρόνου και ύπνου, αλλά το άγχος που σε καθιστά λιγότερο ή καθόλου λειτουργικό, αυτό που μπορεί να αποτελέσει με έναν τρόπο εμπόδιο σε έναν ή παραπάνω τομείς στην ζωή σου. Όπως λέει η ψυχίατρος Julia Turovsky, Ph.D., ενώ το συγκεκριμένο άγχος συνδέεται κατά 65% με τα γονίδιά μας, τα οποία επίσης κληρονομούμε από τους γονείς μας, το υπόλοιπο 35% των πιθανοτήτων αφορά εξωγενείς παράγοντες, τους οποίους ωστόσο επίσης μέχρι μια ηλικία καθορίζουν και επηρεάζουν σχεδόν καθολικά οι μητέρα και ο πατέρας μας. Σήμερα ωστόσο θα μιλήσουμε ειδικότερα για την σχέση μας με την μητέρα μας και πώς αυτή μπορεί να έχει βάλει ένα λιθαράκι (άθελά της πάντα) σε αυτό το άγχος που ταλανίζει πολλούς ως ενήλικες.
Cecilia Castelli’s Illustrations
1. Απαιτούσε το “τέλειο”
Οι απαιτήσεις που έχουμε από τον εαυτό μας ως ενήλικες σχετίζονται απόλυτα με τις απαιτήσεις που είχαν οι γονείς μας από εμάς ως παιδιά. Άλλωστε ένα μεγάλο μέρος του συνειδητού μας είναι η φωνή των γονιών μας που υποσυνείδητα έχουμε ενδοβάλει με τα χρόνια. Αν λοιπόν η μητέρα σου περίμενε πάντα από εσένα να φέρνεις τους καλύτερους βαθμούς, να είσαι άψογ@ στο πιάνο και να έρχεσαι πρώτ@ σε κάθε αγώνα στίβο, και αν δεν το έκανες η αντίδρασή της ήταν απογοήτευση και επίκριση, τότε είναι απόλυτα λογικό να έχεις την ίδια συμπεριφορά προς τον ενήλικο εαυτό σου. Να απαιτείς το τέλειο, να αγχώνεσαι υπερβολικά για να το καταφέρεις και όταν δεν το πατυχαίνεις να νιώθεις ότι δεν αξίζεις. Το θέμα είναι πως όσο γραφικό και να ακούγεται, κανείς δεν είναι τέλειος, οπότε χαλάρωσε και προσπάθησε να κάνεις το καλύτερο που μπορείς με ηρεμία, στοχεύοντας στο αρκετά καλός.
2. Η μητέρα σου ήταν επίσης αγχώδης
Αν η μητέρα σου ήταν αγχώδης τότε υπάρχει μεγάλη περίπτωση να σου πέρασε αυτό το στοιχείο όχι μόνο γονιδιακά αλλά και συμπεριφορικά. Ο βασικός μηχανισμός μάθησης στην φύση είναι η μίμηση, οι άνρθωποι όπως και όλα τα άλλα ζώα, υιοθετούμε υποσυνείδητα τις συμπεριφορές των γονιών μας για να ανταπεξέλθουμε αργότερα ως ενήλικες. Άρα αν η μητέρα σου ήταν φοβική και απέφευγε να αντιμετωπίζει πράγματα που την δυσκόλευαν, είναι λογικό να πέρασε σε σένα τις φοβίες της ενώ ταυτόχρονα δεν σου έδωσε τα εργαλεία να τις αντιμετωπίσεις, ή έστω την αντίληψη ότι άν θέλεις μπορείς.
3. Βασιζόταν εκείνη σε σένα
Ένας από τους λόγους που μπορούν να οδηγήσουν σε άγχος στην ενήλικη ζωή είναι η αναστροφή των ρόλων στην οικογένεια. Δηλαδή, αν η μητέρα σου σε αντιμετώπιζε από παιδί σαν φίλη της ή χειρότερα σαν γονιό της, τότε εξηγούνται πολλά. Όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο το παιδί μπερδεύεται ενώ ταυτόχρονα χαώνεται καθώς η έλλειψη θέσης ορίων από μια γονεϊκή φιγούρα δημιουργεί μεγάλη ανασφάλεια σε εκείνη την ηλικία. Κάτι τέτοιο μπορεί να οδηγήσει στο μοτίβο του “ήρωα”, αλλά και σε δυσκολίες και άγχος στις διαπροσωπικές σχέσεις.
4. Μείωνε ή δεν αναγνώριζε καν τα συναισθήματά σου
Αν όταν παραπονιόσουν για κάτι στην μητέρα σου σαν παιδί και εκείνη απαντούσε κάτι του τύπου “ξεπέρασέ το” ή “υπάρχουν και χειρότερα”, τότε είναι λογικό να έχεις άγχος σχετικά με το συναίσθημά σου. Όταν δεν αναγνωρίζονται τα συναισθήματά μας σαν παιδιά και όλα θεωρούνται “υπερβολές” τότε αυτό μας κάνει να μην μπορούμε να μην δεχόμαστε αυτά που αισθανόμαστε σαν ενήλικες ή χειρότερα να μην ακούμε καν τον εαυτό μας. Κάτι τέτοιο μπορεί να οδηγήσει αφενός στο να νιώθουμε “υποχρεωμένοι” να είμαστε πάντα καλά και “χαρούμενοι” και αφετέρου στο να δυσκολευόμαστε να εκφράσουμε οποιοδήποτε παράπονο στις μετέπειτα διαπροσωπικές μας σχέσεις.
5. Δεν εμπιστευόταν την κρίση σου
Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο του χαρακτήρα που βρίσκεται στον αντίποδα του άγχους είναι η σιγουριά, η αυτοπεποίθηση. Ένα χαρακτηριστικό που αν η μητέρα σου δεν εμπιστευόταν ποτέ τις αποφάσεις σου και αμφισβητούσε τις επιλογές σου γενικότερα, μάλλον δεν σε βοήθησε να το αποκτήσεις, καθώς η μητρική φωνή που η ενδόβαλες χαρακτηρίζεται από μια συνεχή αμφισβήτηση. Πώς να βοηθήσεις εσύ τον εαυτό σου; Κάνε μικρά βήματα παίρνοντας μικρές αποφάσεις και όσο βλέπεις ότι όλα πάνε καλά και τα καταφέρνεις, προχώρα σε μεγαλύτερες. Όσο αποδεικνύεις μέσα από πράξεις στον εαυτό σου ότι μπορείς να ανταπεξέλθεις τόσο θα αυξάνεται η σιγουριά σου.
Ότι και να έχει γίνει, το μόνο σίγουρο είναι ότι κάθε μητέρα έκανε το καλύτερο που μπορούσε για τα παιδιά της, και αν έκανε κάποια λάθη, δεν ήταν από πρόθεση αλλά από άγνοια. Θυμήσου πως τα παιδιά δεν γεννιούνται μαζί με μάνουαλ χρήσης. Όσο ωστόσο προχωράμε σαν κοινωνία, τα εργαλεία για να βοηθηθούμε και κατ’ επέκταση να βοηθήσουμε και την επόμενη γενιά αυξάνονται. Αν λοιπόν υπάρχει κάτι που σε απασχολεί απευθύνσου σε κάποιον ειδικό και κάνε το καλύτερο για σένα.