Και εκεί που ήμουν κλεισμένη μες στο σπίτι και δεν είχα τι να κάνω, πήρα μία απόφαση. Να κάνω έναν μαραθώνιο ταινιών και συγκεκριμένα ταινιών της Disney. Ακόμα πιο συγκεκριμένα των ταινιών με τις πριγκίπισσες της Disney. Όχι των νέων πιο φεμινιστικών εκδοχών των τελευταίων χρόνων, αλλά αυτών με τις οποίες μεγάλωσα, αυτών που βγήκαν το αργότερο μέχρι τη δεκαετία του ‘90. Γιατί; Για να τις δω ξανά μέσα από τη σημερινή “ενήλικη” οπτική μου και να διαπιστώσω αν θα καταλάβω κάτι που στα 7 μου δεν το “έπιασα”. Να θυμηθώ σημαντικές λεπτομέρειες που ξέχασα με τα χρόνια. Να αναρωτηθώ μη τυχόν και σε κάτι τις είχα παρεξηγήσει.
Πριν ξεκινήσω, να κάνω μερικές διευκρινήσεις. Δίπλα σε κάθε ταινία έχω βάλει την χρονολογία κυκλοφορίας της. Όχι για το τυπικό του πράγματος, αλλά γιατί, για να είμαστε σωστοί, δεν μπορούμε να κρίνουμε την πολιτική ορθότητα μίας ταινίας του ‘30 στην ίδια βάση με μίας ταινίας του ‘90.
Η άλλη διευκρίνηση είναι ότι σε αυτή την περίοδο κυκλοφόρησαν και αρκετά sequels. Τα είδα στα 10 μου, το μετάνιωσα και υποσχέθηκα στον εαυτό μου να μην τα ξαναδώ. Αποφάσισα ότι σέβομαι αρκετά τον εαυτό μου ώστε να μην πατήσω ούτε τώρα αυτή μου την υπόσχεση.
Χιονάτη (Η Χιονάτη και οι επτά νάνοι, 1937)
Ήταν η πρώτη ταινία που αποφάσισα να δω. Όχι από ανυπομονησία ή λόγω χρονολογικής σειράς, αλλά για να φεύγει γρήγορα από τη μέση. Ποτέ δεν μου άρεσε και πάντα έκανα μία γκριμάτσα αηδίας όταν κάποιος αναφερόταν σε αυτήν. Προσπάθησα, ωστόσο, να την παρακολουθήσω με την αισιοδοξία της πιθανότητας τώρα να μη μου φανεί τόσο κακιά, ότι ίσως και να μου αρέσει.
Όχι, η αισιοδοξία μου δεν ανταμείφθηκε. Θεωρώ επίσημα τη Χιονάτη και τον πρίγκιπά της τους πιο εκνευριστικούς χαρακτήρες της Disney. Για αρχή το love story τους: Ενήλικας πρίγκιπας βλέπει μία φορά μία έφηβη κοπέλα, με την οποία δεν ανταλλάσσει κουβέντα, την ψάχνει παντού και όταν την βρίσκει στο επί μήνες φέρετρό της αποφασίζει να την φιλήσει, ενώ πιστεύει ότι είναι νεκρή. “Ναι, αλλά το έκανε για να την ξυπνήσει με το φιλί της αληθινής αγάπης”. Όχι.
Κατ’ αρχάς, κανένας δεν γνώριζε ότι είναι σε ύπνο θανάτου και όχι κανονική νεκρή. Κανένας δεν γνώριζε ότι υπάρχει τρόπος να ξυπνήσει. Μην μπερδεύεσαι με την πλοκή της Ωραίας Κοιμωμένης. Κατά δεύτερον, για ποια αληθινή αγάπη μιλάμε; Την είχε δει μια φορά, κι αυτή στα κλεφτά.
Και προφανώς τα προβλήματά μου με την ταινία δεν σταματάνε εκεί, έχω άλλα δύο βασικά. Το ένα είναι το γεγονός ότι κάποιος αποφάσισε ότι οι γυναίκες έχουν τόση αντιζηλία μεταξύ τους και τόση ωραιοπάθεια, ώστε η βασίλισσα να θέλει νεκρή την έφηβη θετή κόρη της, μόνο και μόνο γιατί ένας καθρέφτης τής είπε ότι είναι ομορφότερη από εκείνη.
Το άλλο μου πρόβλημα είναι όλη η υπόσταση της Χιονάτης. Τι εννοώ; Εκτός κι αν τελικά δεν μιλάμε για έφηβη, αλλά για 10χρονη δεν μπορώ να δικαιολογήσω τις αντιδράσεις της ακόμα και για τη μεσαιωνική εποχή της. Ό,τι κι αν συνέβαινε απλά έβγαζε επιφωνήματα έκπληξης, από την απόπειρα δολοφονίας της μέχρι το γεγονός ότι οι καρέκλες είχαν σκόνη. Άσε που η καλή και γλυκιά Χιονάτη ήταν τόσο καλή, ώστε με το που την ξύπνησε ο πρίγκιπας, να ρίξει μαύρη πέτρα πίσω της και να ξαναπάει στο κάστρο. Δεν είχε καμία διάθεση να ξαναδεί τους νάνους, που τόσο καιρό την βοηθούσαν, αποχαιρετώντας τους με ένα “Θα σάς θυμάμαι πάντα”. Λίγο αχάριστη, ε;
Πάντως, για να αναγνωρίσουμε τα καλά της ταινίας, όλοι οι υπόλοιποι χαρακτήρες ήταν πολύ καλογραμμένοι. Από τους νάνους, που ζούσαν τον γεροντοέρωτά τους, και τα ζώα, μέχρι τη βασίλισσα, που παρά τα γελοία κίνητρά της, της άξιζε ξεκάθαρα να είναι εκείνη η πρωταγωνίστρια. Υas Queen.
Η ιστορία πίσω από την ταινία
Σύμφωνα με τον ιστορικό Eckhard Sander, το παραμύθι της Χιονάτης είναι πολύ πιθανό να είχε ως πηγή έμπνευσης μία αληθινή ιστορία. Βασικά, τρεις διαφορετικές ιστορίες, που κάπως μπλέκονται μεταξύ τους.
Όταν η Γερμανίδα κοντέσα Margarete von Waldeck, που είχε κάτασπρη επιδερμίδα και μαύρα μαλλιά, έγινε 16 ετών, η μητριά της την έδιωξε από το σπίτι τους. Συγκεκριμένα, από τη Βαυαρία την έστειλε στις Βρυξέλλες. Αιτία ήταν ότι ζήλευε τρομερά την ομορφιά της έφηβης θετής κόρης της.
Εκεί η Margarete γνώρισε και ερωτεύτηκε τον Φίλιππο Β’ της Ισπανίας, όταν ακόμα ήταν πρίγκιπας. Οι δυο τους ήθελαν να παντρευτούν, ωστόσο, για πολιτικούς λόγους, ούτε οι γονείς της κοντέσας συμφωνούσαν με αυτόν τον γάμο, ούτε ο βασιλιάς. Ο τελευταίος, μάλιστα, λέγεται ότι ευθυνόταν για τον πρόωρο και ξαφνικό θάνατο της κοπέλας μόλις στα 21 χρόνια της. Την δηλητηρίασε, μιας και διαφορετικά ο γιος του ήταν αποφασισμένος να προχωρήσει με τον γάμο.
Όσο για τους νάνους, ο πατέρας της Margarete είχε αρκετά ορυχεία. Εκεί δούλευαν μικρά παιδιά που λόγω των συνθηκών εργασίας είτε πέθαιναν είτε είχαν προβλήματα ανάπτυξης και παραμόρφωση των άκρων τους. Αυτά τα τελευταία παιδιά ο κόσμος τα αποκαλούσε “φτωχούς νάνους”.
Και το δηλητηριασμένο μήλο; Την ίδια περίοδο λέγεται ότι ένας ηλικιωμένος άντρας είχε συλληφθεί, διότι έδινε δηλητηριασμένα μήλα στα παιδιά που πίστευε ότι τον κλέβουν.
Λίγο grim η όλη φάση, μάλλον προτιμώ την Disney εκδοχή και ας εκνευρίζομαι.
Σταχτοπούτα (Η Σταχτοπούτα, 1950)
Δεν ξεκίνησα να την βλέπω με τον ίδιο τρόμο με τη Χιονάτη, αλλά δεν ανυπομονούσα κιόλας. Στο κεφάλι μου την τοποθετούσα πάντα σε μία παρόμοια κατηγορία. “Κακότυχη κοπέλα που βρίσκει την χαρά και την ευτυχία μόνο όταν έρχεται στη ζωή της ένας πρίγκιπας να τη σώσει”.
Εξεπλάγην θετικά. Σε καμία περίπτωση δεν έγινε η αγαπημένη μου ταινία της Disney, αλλά ξαναβλέποντάς την εκτίμησα κάποια πράγματα αρκετά περισσότερο. Η Σταχτοπούτα είναι μία ταινία που μάς μαθαίνει δύο πολύ σημαντικά πράγματα, ειδικά για τα παιδιά: Πρώτον, όπως κι αν είναι η ζωή μας, όλα είναι καλύτερα όταν έχουμε δίπλα μας ανθρώπους που μάς νοιάζονται και μάς αγαπάνε. Δεν έχει σημασία ποιοι είναι. Μπορεί να είναι φίλοι, οικογένεια, σύντροφός ή ποντίκια. Αυτοί οι χαρακτήρες δεν είναι σημαντικοί γιατί την βοηθάνε να φτιάξει ένα φόρεμα ή να βγει από το κλειδωμένο δωμάτιό της. Είναι σημαντικοί, γιατί της κάνουν παρέα και της φτιάχνουν τη διάθεση ακόμα και τις πιο κουραστικές μέρες.
Το άλλο που μάς μαθαίνει είναι να μην σταματάμε ποτέ να έχουμε πίστη σε ένα καλύτερο αύριο. Γιατί αν σταματήσουμε, μόνο τότε το πράγμα έχει πραγματικά χαθεί. Αυτό εξάλλου λέει η νεραϊδονονά στην Σταχτοπούτα, ότι το γεγονός ότι αυτή ως θαύμα εμφανίστηκε, δεν θα είχε συμβεί αν πράγματι είχε χάσει κάθε ελπίδα.
Και για να μην λέμε μόνο καλά, βλέποντας ξανά την ταινία ανακάλυψα κάτι που δεν θυμόμουν. Η μητριά δεν κάνει την Σταχτοπούτα υπηρέτρια απλά επειδή είναι κακιά ή για να της φάει την περιουσία. Το κάνει γιατί ζηλεύει την ομορφιά της. Μάλλον η Disney πέρασε χρόνια πιστεύοντας ότι το μόνο που κάνουμε οι γυναίκες είναι να ζηλεύουμε η μία τα ωραία ζυγωματικά της άλλης.
Η ιστορία πίσω από την ταινία
Κατ’ αρχάς, να πούμε ότι η original εκδοχή του παραμυθιού είναι λίγο διαφορετική. Η Σταχτοπούτα εν μέρει ήθελε και τα έπαθε, αφού η ίδια δολοφόνησε την πρώτη της μητριά, ώστε ο πατέρας της να παντρευτεί τη δεύτερη. Αυτό, βέβαια, δεν πήγε πολύ καλά, μιας και αυτή αποδείχτηκε σκληρή και την μετέτρεψε σε σκλάβα δικιά της και των παιδιών της. Όχι, αφότου ο πατέρας πέθανε σε ένα μακρινό ταξίδι, αλλά ενώ ήταν ακόμα ζωντανός και παρουσία του. Αυτός, μάλιστα, συνόδεψε τις δύο θετές κόρες του στον βασιλικό χορό. Το αποκορύφωμα; Το γοβάκι δεν ήταν γυάλινο, αλλά από δέρμα κάστορα. Κάποια στιγμή απλά έγινε λάθος στη μετάφραση κι έτσι καθιερώθηκε η ιστορία που ξέρουμε.
Ακόμα, όμως, και το παραπάνω παραμύθι είχε βασική έμπνευση μία παλιότερη ιστορία. Συγκεκριμένα, έναν αρχαιοελληνικό μύθο, αυτόν της Ροδόπης. Η Ροδόπη ήταν Ελληνίδα που πουλήθηκε ως σκλάβα στην Αίγυπτο. Εκεί ο αφέντης της τής είχε ιδιαίτερη αδυναμία και εκτίμηση, με αποτέλεσμα οι υπόλοιποι σκλάβοι να τη ζηλεύουν και να της αναθέτουν περισσότερες και πιο βαριές δουλειές. Μία μέρα ήταν στο ποτάμι και έπλενε, όταν ένας αετός της άρπαξε το ένα από τα δύο σανδάλια της, δώρα από το αφεντικό της.
Το σανδάλι κατέληξε στον βασιλιά Ψαμμήτιχο. Εκείνος το θεώρησε θεϊκό οιωνό και διέταξε να ανακαλύψουν τον κάτοχό του και να του τον φέρουν. Όταν βρήκαν την Ροδόπη και την πήγαν μπροστά του, εκείνος θαμπώθηκε από την ομορφιά της και αποφάσισε να την παντρευτεί.
Αυγή (Η ωραία κοιμωμένη, 1959)
Ήμουν κάπως στο ντεμί. Την είχα δει μόνο άλλη μία φορά πριν χρόνια, θυμόμουν πολύ γενικά την πλοκή και δεν είχα καμία ανάμνηση του τι αίσθηση μού είχε αφήσει. Ήταν σχεδόν σαν να την παρακολουθώ για πρώτη φορά.
Δεν θέλω να ξεκινήσω τις παρατηρήσεις μου από την πριγκίπισσα. Θέλω να αρχίσω από την Maleficent -δεν μου πάει η καρδιά να ακολουθήσω την ελληνική μεταγλώττιση και να την πω Μαγκούφισσα-. Οκ, όλοι θα παρεξηγούμασταν αν είχαν καλέσει τους πάντες σε ένα πάρτι εκτός από εμάς αλλά να καταραστούμε ένα νεογέννητο μωρό σε θάνατο και να το ψάχνουμε επί 16 χρόνια για να πραγματοποιηθεί σίγουρα η κατάρα μας; Λίγο υπερβολικό. Ωστόσο, τουλάχιστον αυτή δεν καταράστηκε το μωρό επειδή ήταν πιο όμορφο από εκείνη.
Τώρα ας μιλήσουμε γι’ αυτό που όλοι μιλάνε, για το love story. Η Αυγή γνωρίζει τον Φίλιππο τυχαία στο δάσος, κανένας τους δεν ξέρει ποιος είναι ο άλλος (οι γονείς τους τούς έχουν λογοδόσει από όταν η Αυγή ήταν μωρό), τραγουδάνε μαζί, χορεύουν μαζί και συζητάνε. Κι οι δυο πιστεύουν ότι έχουν βρει τον μεγάλο έρωτα. Ο Φίλιππος λέει στον πατέρα του ότι δεν θα παντρευτεί την πριγκίπισσα γιατί γνώρισε μία χωριατοπούλα που θέλει να γίνει γυναίκα του. Φυλακίζεται στην προσπάθειά του να την βρει και όταν μαθαίνει ποια είναι παλεύει με τέρατα, για να την σώσει. Εντάξει, θα ήταν πιο ρομαντικό βέβαια αν δεν μιλάγαμε για ανήλικη που γνώριζε για μια μέρα χωρίς να έχουν συστηθεί. Όσο για το θέμα της συγκατάθεσης, που πολλοί συζητάνε, να πούμε ότι -σε αντίθεση με τη Χιονάτη- αυτός τουλάχιστον ήξερε ότι με το φιλί πράγματι θα την σώσει.
Όσο για τα συναισθήματα της Αυγής, που έκλαιγε όταν έμαθε ότι είναι πριγκίπισσα που θα παντρευτεί πρίγκιπα, γιατί δεν θα ξαναδεί τον μεγάλο έρωτα-άγνωστό της; Ας της δώσουμε το ελαφρυντικό ότι μιλάμε για μία 16χρονη κοπέλα, που πρώτη φορά έβλεπε άντρα και πρώτη φορά την φλέρταραν στη ζωή της. Μήπως εμείς στην εφηβεία μας δεν ήμασταν το ίδιο υπερβολικοί σε τέτοια θέματα;
Πάντως, για εμένα το highlight της ταινίας ήταν οι τρεις νεράιδες. Παράτησαν τα πάντα, ακόμα και τις δυνάμεις τους, για να σώσουν και να μεγαλώσουν το κορίτσι. Η πιο συγκινητική στιγμή της ταινίας δεν είναι η Αυγή που κλαίει για τον χαμένο της έρωτα, ούτε καν η επανένωση με τους γονείς της. Η πιο συγκινητική στιγμή είναι όταν οι τρεις νεράιδες κλαίνε, που μετά από δεκαέξι χρόνια θα πρέπει να αποχωριστούν την μικρή που μεγάλωσαν σαν παιδί τους.
Η ιστορία πίσω από την ταινία
Η original ιστορία είναι αρκετά πιο άσχημη και θέτει πραγματικά το θέμα της συγκατάθεσης. Όταν γεννιέται η Ζελλανδίνη (η αντίστοιχη Αυγή), τρεις θεές προσκαλούνται, για να εορταστεί η γέννησή της. Ωστόσο, μία από αυτές την καταταράζεται να πέσει σε αιώνιο ύπνο μόλις τσιμπηθεί από ένα αγκάθι. Αυτό και συμβαίνει.
Όσο η Ζελλανδίνη κοιμάται, ο ιππότης Τρούλος την ανακαλύπτει με τη βοήθεια ενός θεού. Αυτός προσπαθεί να την ξυπνήσει και, όταν δεν τα καταφέρνει, αποφασίζει να την βιάσει. Ο βιασμός την αφήνει με ένα μωρό στην κοιλιά, που γεννιέται εννέα μήνες αργότερα, ενώ ακόμα κοιμάται. Αυτό στην προσπάθειά του να θηλάσει, απορρόφησε το αγκάθι και έτσι η κατάρα έσπασε και η Ζελλανδίνη ξύπνησε. Ακόμα πιο grim από την Χιονάτη. Δηλαδή εγώ δεν ξέρω αν θα κοιμηθώ σήμερα αφού το έμαθα.
Άριελ (Η μικρή γοργόνα, 1989)
Η Μικρή Γοργόνα, αν και πάντα μου άρεσε -το sequel της είναι και από τα ελάχιστα που επίσης μου αρέσουν-, ανακάλυψα ότι είχα παρεξηγήσει ορισμένα της κομμάτια. Κι αυτό γιατί ναι μεν την θυμόμουν, αλλά όχι με κάθε λεπτομέρεια.
Θέλω να ζητήσω μία δημόσια συγγνώμη στον πρίγκιπα Έρικ. Πέρασα χρόνια πιστεύοντας ότι ήταν αρκετά επιπόλαιος και επιφανειακός, ώστε να επιλέξει μία νοστιμούλα άγνωστη, απλά γιατί η φωνή της τον έπεισε ότι εκείνη τον είχε σώσει. Πέρασα χρόνια κατηγορώντας τον ότι απέρριψε την όμορφη και γλυκιά Άριελ, επειδή δεν μπορούσε να μιλήσει. Και ξαφνικά τι ανακαλύπτω; Ο Έρικ είχε απορρίψει πολλές όμορφες πριγκίπισσες, γιατί έψαχνε μία πραγματική σύνδεση. Ο Έρικ είχε αρχίσει να αναπτύσσει συναισθήματα για την αμίλητη Άριελ και σκεφτόταν να την παντρευτεί. Όχι γιατί ήταν όμορφη, αλλά γιατί ήταν ευχάριστη και τον έκανε να γελάει. Ο Έρικ ετοιμάζεται να παντρευτεί την Ούρσουλα (μεταμορφωμένη ως Βανέσα), γιατί τον είχε υπνωτίσει. Το μόνο παράπτωμα του Έρικ ήταν το ίδιο με όλους σχεδόν τους πρίγκιπες: η Άριελ ήταν ανήλικη.
Και η ηλικία της Άριελ είναι και το συγχωροχάρτι που προσωπικά της δίνω. Ήταν μία έφηβη δεκαέξι χρονών, ο πατέρας της τής απαγόρευσε να ξαναδεί αυτόν που της “γυάλισε” και κατέστρεψε όλα τα αγαπημένα της ανθρώπινα αντικείμενα. Για την ηλικία της, η επιπόλαιη αντίδραση του να το σκάσει και να εμπιστευτεί το μόνο πλάσμα που ήθελε να την βοηθήσει, κι ας ήταν η κακιά μάγισσα, δεν είναι καθόλου παράλογη.
Και για να πω έναν ακόμα καλό λόγο για την ταινία. Ναι, ο πρίγκιπας στο τέλος σκοτώνει την μάγισσα και τους σώζει όλους. Αυτό, όμως, δεν γίνεται για να μάς δείξουν ότι ο άντρας είναι ο σωτήρας της υπόθεσης. Γίνεται ώστε ο Τρίτωνας να καταλάβει ότι πράγματι όλοι οι άνθρωποι δεν είναι κακοί. Γίνεται, με την Άριελ να του έχει σώσει πρώτα τη ζωή και να είναι το ίδιο ηρωίδα με εκείνον. Η ταινία γυρίστηκε χρόνια αργότερα από τις προηγούμενες κι αυτό βγαίνει προς τα έξω.
Η ιστορία πίσω από την ταινία
Το παραμύθι πίσω από την ταινία δεν είναι τόσο χαρούμενο. Η γοργόνα πράγματι ερωτεύεται τον πρίγκιπα και μετά τον σώζει από ένα ναυάγιο. Ωστόσο, δεν μπορεί να είναι μαζί του τόσο γιατί δεν έχει πόδια, όσο και γιατί δεν έχει αιώνια ψυχή, όπως οι άνθρωποι. Ο μόνος τρόπος να αποκτήσει είναι ένας άνθρωπος να την αγαπήσει και να την παντρευτεί. Έτσι, καταλήγει στη μάγισσα της θάλασσας που υπόσχεται να της δώσει πόδια με αντάλλαγμα την γλώσσα της, που πρέπει η ίδια να κόψει με ένα μαχαίρι. Αν ο πρίγκιπας την αγαπήσει και την παντρευτεί, την αιώνια ψυχή. Αν, όμως, παντρευτεί μία άλλη, η γοργόνα θα μετατραπεί σε αφρό της θάλασσας.
Δέχεται τη συμφωνία και τα πράγματα είναι δύσκολα από την αρχή. Η ζωή με τα νέα της πόδια δεν είναι απλή, αφού σε κάθε βήμα πονάει σαν να περπατάει πάνω σε μαχαίρια. Και όλο αυτό τελικά για το τίποτα, αφού τελικά ο πρίγκιπας ερωτεύεται και ετοιμάζεται να παντρευτεί μία άλλη. Μοναδική σωτηρία ένα μαχαίρι που της έφεραν οι αδερφές της από τη μάγισσα, με αντάλλαγμα τα μαλλιά τους. Αν τον σκοτώσει με αυτό, τότε μπορεί να σωθεί και να ξαναγίνει γοργόνα. Ωστόσο, δεν βρίσκει τη δύναμη να το κάνει. Πετάει το μαχαίρι και τον εαυτό της στη θάλασσα και τελικά γίνεται αφρός. Έχω μία βασική ερώτηση: τι ψυχολογικά έχουν εκεί στην Disney και διαλέγουν τέτοιες ιστορίες;
Μπελ (Η πεντάμορφη και το τέρας, 1991)
Αυτή η ταινία για εμένα ήταν αρκετά σαν την Ωραία Κοιμωμένη. Την είχα δει μία μόνο φορά, τη θυμόμουν ελάχιστα και δεν είχα ιδέα τη αίσθηση μου είχε αφήσει. Γνώριζα μόνο τη γενική πλοκή και ότι μικρή είχα μία μινιατούρα του κάστρου του τέρατος, που είχε μέσα όλους τους χαρακτήρες.
Ας ξεκινήσω με το πρώτο ατού της. Είναι η πρώτη ταινία της Disney που ο κακός είναι άντρας και δεν έχει καμία μεταφυσική ικανότητα. Για την ακρίβεια, η Disney αποφάσισε να μάς συστήσει έναν κακό, στο πρόσωπο του οποίου πολλοί ίσως αναγνωρίζουμε τον νταή -ή τους νταήδες- των σχολικών μας χρόνων. Ο Γκαστόν ήταν άξεστος, παρενοχλητικός, απαίδευτος και πολύ λιγότερο ωραίος και ενδιαφέρων απ’ όσο ο κόσμος και ο εαυτός του υποστήριζαν. Πρόκειται για την προσωποποίηση της τοξικής αρρενωπότητας. Και είμαι σίγουρη ότι δεν ήθελε την Μπελ, επειδή ήταν η ομορφότερη του χωριού, αλλά επειδή ήταν η μόνη που δεν του έδινε σημασία.
Όσο για το τέρας, δεν ήταν το πραγματικό τέρας της ιστορίας. Κι όχι δεν θα πω ότι ήταν ο Γκαστόν. Το πραγματικό τέρας ήταν η μάγισσα που μάγεψε όλο το κάστρο. Από τη μία, γιατί οι υπηρέτες δεν της έφταιγαν σε τίποτα, για να τους μεταμορφώσει σε αντικείμενα. Από την άλλη, γιατί αν κάνεις τα μαθηματικά, θα δεις ότι ο πρίγκιπας ήταν μόλις 11 ετών, όταν αυτή προσβλήθηκε από την ακατάδεκτη συμπεριφορά του και τον καταράστηκε.
Ο μεταμορφωμένος πρίγκιπας ήταν οξύθυμος, γιατί είχε χάσει την ελπίδα του. Πίστευε ότι όλοι τον βλέπουν σαν ένα τέρας και ότι ποτέ κανείς ποτέ δεν θα τον αγαπήσει, για να καταφέρει να σπάσει την κατάρα του. Απόδειξη είναι το γεγονός ότι την στιγμή που η Μπελ τον αντιμετωπίζει ανθρώπινα, όλη του η συμπεριφορά αλλάζει. Γίνεται γλυκός, τρυφερός και αδέξιος και την ερωτεύεται πραγματικά με το πέρασμα του καιρού, δεν είναι για εκείνον απλά το μέσο για την εκπλήρωση του σκοπού του.
Κι όσο για την Μπελ, νομίζω μόνο καλά λόγια μπορούμε να πούμε. Έμενε στα βιβλία της κι ας την θεωρούσαν όλοι περίεργη γι’ αυτό. Υποστήριζε κάθε εφεύρεση του πατέρα της, παρά το γεγονός ότι οι υπόλοιποι τον πίστευαν για τρελό. Αντάλλαξε τον εαυτό της για να σώσει τη δική του ζωή, πιστεύοντας μάλιστα ότι θα πέρναγε την υπόλοιπη ζωή της στο μπουντρούμι ενός σατανικού τέρατος. Ερωτεύτηκε τον πρίγκιπα με την τερατόμορφη εμφάνισή του, χωρίς να γνωρίζει ότι υπάρχει η πιθανότητα να ξαναγίνει άνθρωπος. Και όταν χρειάστηκε, έβαλε σε προτεραιότητα την υγεία του πατέρα της και όχι τα συναισθήματά της, εγκαταλείποντας εκείνον που αγαπάει.
Η ιστορία πίσω από την ταινία
Μπορεί να σου φάνει περίεργο, αλλά Η Πεντάμορφή Και Το Τέρας είναι ιστορία βασισμένη σε μία πραγματική ιστορία αγάπης. Ο Petrus Gonsalvus έπασχε από υπερτρίχωση, με αποτέλεσμα όλο του το σώμα και το πρόσωπο να είναι καλυμμένα από τρίχες. Το 1547 ο βασιλιάς Ερρίκος Β’ της Γαλλίας άκουσε για τον Petrus, που πολλοί δεν γνώριζαν αν είναι άνθρωπος ή ζώο, και ζήτησε να τον δει. Ο βασιλιάς αναγνώρισε στον Petrus μία καλοσύνη και μία ευγένεια, χωρίς όμως και πάλι να κατανοεί αν είναι άνθρωπος ή κάποιο είδος ζώου. Αποφάσισε, λοιπόν, να τον βοηθήσει.
Ο Ερρίκος Β’ ανέθεσε στη σύζυγό του, Αικατερίνη, να βρει σύζυγο για το ευγενικό αυτό πλάσμα. Η πρώτη της επιλογή ήταν η Catherin, η όμορφη κόρη ενός δικαστικού υπαλλήλου, που φάνταζε ιδανική. Ωστόσο, υπήρχε το ενδεχόμενο η κοπέλα να αρνηθεί αυτόν τον γάμο λόγω της μορφής του Petrus. Η κατάληξη άφησε τους πάντες άφωνους. Το ζευγάρι αγαπήθηκε βαθιά, με την κοπέλα να συνηθίζει αμέσως το παρουσιαστικό του συζύγου της και να αντιλαμβάνεται ότι είναι άνθρωπος. Έζησαν μαζί μέχρι τον θάνατό του και απέκτησαν εφτά συνολικά παιδιά. Επιτέλους κάτι καλό!
Γιασμίν (Αλαντίν, 1992)
Σε αυτή την ταινία, έχουμε ακόμα μία πρωτιά για την Disney. Η πρώτη φορά που ο άντρας που η πριγκίπισσα ερωτεύεται δεν είναι πρίγκιπας.
Πριν προλάβεις να πεις ότι ωστόσο ο Αλαντίν εμφανίστηκε ως πρίγκιπας στο παλάτι, να σου θυμίσω κάποια σημεία. Η Γιασμίν τον γνώρισε πρώτη φορά στην αγορά ως τον πραγματικό άσημο και φτωχό εαυτό του. Και τότε άρχισε να ενδιαφέρεται για εκείνον (την δικαιολογούμε, πόσο σέξι ήταν ο Αλαντίν;!) Όταν ήρθε ως πρίγκιπας, αν και υποπτευόταν ποιος είναι, δυσκολεύτηκε στην αρχή να τον δεχτεί. Έμοιαζε σαν όλους τους άλλους, σαν να ήταν ένας ακόμα που την έβλεπε ως τρόπαιο και ως εισιτήριο για τον θρόνο. Ο πρίγκιπας Αλί δεν κέρδισε καρδιά της με τη θεαματική είσοδό του και τον δήθεν πλούτο του. Την κέρδισε όντας ο πρώτος άνθρωπος που αναγνώρισε το δικαίωμα της η ίδια να ορίζει τη ζωή της.
Τι άλλο να πούμε για τη Γιασμίν; Προκειμένου να μην είναι φυλακισμένη στους κανόνες του παλατιού, έφυγε αποφασισμένη να ζήσει ως φτωχή. Ο μόνος λόγος που γύρισε ήταν για να σώσει τον Αλαντίν και να μην τον εκτελέσουν. Όταν ο Τζαφάρ της λέει ψέματα ότι τον σκότωσαν, εκείνη προσπαθεί να πείσει τον πατέρα της να τιμωρήσει τον σύμβουλό του. Όταν εκείνος δεν κάνει κάτι, υπόσχεται στον Τζαφάρ ότι όταν ανέβει στον θρόνο, θα τον διώξει εκείνη. Κι όλα αυτά για ένα άγνωστο “αλητόπαιδο” που γνώρισε στην αγορά. Όχι γιατί πίστευε ότι ήταν ο μεγάλος της έρωτας, αλλά γιατί αναγνώρισε την καλοσύνη του ανθρώπου που την έσωσε χωρίς να ξέρει ποια είναι.
Για να πιάσουμε λίγο και τον Αλαντίν, από πολλούς θεωρείται ψεύτης και απατεώνας. Και είναι. Ωστόσο, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι σκοπός του δεν ήταν, για παράδειγμα, να γίνει σουλτάνος ή να φάει χρήματα. Το ψέμα του ήταν αποτέλεσμα της ανασφάλειάς του και της ιδέας ότι η Γιασμίν ποτέ δεν θα γύρναγε να κοιτάξει κάποιον σαν εκείνον. Αυτό, βέβαια, είναι απλά ένα μικρό ελαφρυντικό. Σε περίπτωση, που κάποιος προσποιηθεί κάποιον που δεν είναι για να σε προσεγγίσει, μη τον παντρευτείς γενικά.
Για φινάλε, να δώσουμε credits στον σουλτάνο. Ναι, πίεσε τρομερά την κόρη του να βρει ντε και καλά αμέσως γαμπρό και να είναι και πρίγκιπας. Στο τέλος, όμως, έβαλε πρώτη την ευτυχία της και άλλαξε νόμους και παραδόσεις για χάρη της.
Η ιστορία πίσω από την ταινία
Το αρχικό παραμύθι είναι αρκετά κοντά στην πλοκή της ταινίας, με πολύ μικρές αλλαγές. Στην Ιστορία του Λυχναριού, ένας κακός μάγος πείθει τον φτωχό Αλαντίν να κλέψει για εκείνον ένα μαγικό λυχνάρι. Για να τον βοηθήσει, του έδωσε ένα δαχτυλίδι, που μέσα του έκρυβε ένα λιγότερο ισχυρό τζίνι. Βέβαια, ο μάγος έχει στήσει παγίδα στον Αλαντίν. Εκείνος, όμως, καταφέρνει να ξεφύγει μαζί με το λυχνάρι και ανακαλύπτει ότι μέσα σε αυτό κρύβεται ένα πανίσχυρο τζίνι.
Ο Αλαντίν χρησιμοποιεί τη δύναμη του για να αποκτήσει δύναμη και πλούτη. Με αυτά τα δύο, καταφέρνει να παντρευτεί την κόρη του σουλτάνου, την Μπαδραλμπαδούρ (προσπάθησε να το πεις γρήγορα δέκα φορές). Αυτή η πριγκίπισσα, ωστόσο, είναι αρκετά πιο επιφανειακή και ματαιόδοξη από τη Γιασμίν. Στην πορεία, πολλοί προσπαθούν να κλέψουν το λυχνάρι από τον Αλαντίν, ανάμεσά τους ο μάγος και ο αδερφός του. Κανένας, όμως, δεν τα καταφέρνει.
Ποκαχόντας (Ποκαχόντας, 1995)
Μετά τη δημόσια συγγνώμη στον πρίγκιπα Έρικ, οφείλω και μία σε αυτή την ταινία. Την είδα μία μόνο φορά, πολύ μικρή και πέρασα την υπόλοιπη ζωή μου θεωρώντας την ό,τι χειρότερο έχει βγάλει η Disney μαζί με τη Χιονάτη. Έκανα λάθος.
Αν και φαινομενικά παιδική, η Ποκαχόντας ανήκει σε εκείνες τις ταινίες που θα σου δημιουργήσουν νεύρα. Όχι γιατί δεν είναι καλές αλλά επειδή σου δείχνουν τόσο καθαρά γεγονότα, που σε νευριάζουν, και ξέρεις ότι σε μεγάλο βαθμό έχουν πράγματι συμβεί. Βλέπουμε την επέλαση των αποίκων στην Αμερική, μία επέλαση με μοναδικό σκοπό την εύρεση χρυσού. Αρχίζουν και καταστρέφουν τη γη των ιθαγενών (η γη που για τους ιθαγενείς κουβαλάει τα πνεύματα όλων των προγόνων τους) και να προσπαθούν να τους σκοτώσουν και συγχρόνως να θεωρούν τους ιθαγενείς βαρβάρους, επειδή αμύνονται. Και ξέρεις κάτι; Κάτι τέτοιο έγινε και στην πραγματικότητα. Και για χρόνια οι ιθαγενείς απεικονίζονται στις αμερικάνικες ταινίες ως οι βάρβαροι και οι κακοί των γουέστερν.
Θα πρέπει να ευχαριστήσουμε την Disney. Μάς έδωσε το happy end, που δεν έδωσε η πραγματικότητα. Και καταλύτης γι’ αυτό ήταν η Ποκαχόντας. Εκείνη κατάφερε να εξηγήσει στον Τζον Σμιθ ότι ο λαός της δεν ήταν ούτε απολίτιστος, ούτε βάρβαρος, ήταν μόνο διαφορετικός από τον δικό του. Εκείνη έπεσε πάνω του λίγο πριν ο πατέρας της τον σκοτώσει και τον έπεισε να μην χυθεί άλλο αίμα, να μη συνεχίσει τη βία, να καταλάβει ότι το μίσος τους έφτασε ως εκεί και τελικά να επιλέξει την ειρήνη. Χάρη σε αυτήν, οι βρετανοί στρατιώτες κατάλαβαν ότι δεν υπήρχε λόγος να πολεμήσουν, εναντιώθηκαν στον Ράτκλιφ και αποφάσισαν να αφήσουν την περιοχή στους ιθαγενείς. Η Ποκαχόντας λειτουργεί ως μία απόδειξη ότι δεν χρειάζεται πόλεμος για να έρθει η ειρήνη.
Προσωπικά μόνο ένα ψεγάδι μπορώ να βρω . Οι ιθαγενείς της Αμερικής δεν έχουν πάντα μόνο τον ρόλο του κακού, αλλά και απεικονίζονται ως κάτι το μεταφυσικό, με μαγικές τελετές, ξόρκια και μεταμορφώσεις. Μοτίβο που σχεδόν διαγράφει την πραγματική τους ύπαρξη στον κόσμο. Αυτό το βλέπουμε και στην Ποκαχόντας, από την τελετή που καπνοί μαρτυρούν στη φυλή την έλευση των “χλωμών προσώπων”, μέχρι τη Γιαγιά-Ιτιά. Βέβαια, αν δεν είχε και λίγο μαγεία, θα ήταν σαν να μην είναι ταινία της Disney.
Η ιστορία πίσω από την ταινία
Είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ότι η ταινία βασίστηκε σε πραγματική ιστορία. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετές διαφορετικές εκδοχές για το τι ακριβώς συνέβη.
Ποκαχόντας ήταν το παρατσούκλι της Ματοάκα και σήμαινε “Μικρή παραχαϊδεμένη”. Ήταν η κόρη του αρχηγού μίας φυλής, που ζούσε κοντά σε ένα χωριό της σημερινής Βιρτζίνια. Στα 13 της, η φυλή της έπιασε αιχμάλωτο τον Τζον Σμιθ, που θα γινόταν αρχηγός του Τζέιμσταουν. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι οι ιθαγενείς ετοιμάζονταν να τον σκοτώσουν, όταν η νεαρή Ματοάκα έπεισε τον πατέρα της να του χαρίσουν τη ζωή. Ωστόσο, μελετητές των κειμένων του υποστηρίζουν ότι ο Σμιθ παρεξήγησε κάτι που πιθανώς ήταν μία τελετή καλωσορίσματος.
Αν και οι άποικοι δέχονταν συχνά επιθέσεις από τους ιθαγενείς, η Ματοάκα είχε καλές σχέσεις μαζί τους. Όχι μόνο έπαιζε με τα παιδιά τους, αλλά τους πήγαινε και τρόφιμα σε περιόδους πείνας. Ωστόσο, όταν ήταν 17 ετών βρέθηκε αιχμάλωτή τους. Οι άποικοι την χρησιμοποίησαν ως αντάλλαγμα, για να τους επιστραφούν άποικοι αιχμάλωτοι των ιθαγενών. Το αίτημά τους έγινε δεκτό, ωστόσο δεν τήρησαν τη δική τους μεριά της συμφωνίας και συνέχισαν να την χρησιμοποιούν ως μοχλό πίεσης στον πατέρα της.
Η Ματοάκα έμεινε συνολικά έναν χρόνο αιχμάλωτή τους. Στο διάστημα αυτό προσπάθησαν να την “εξημερώσουν”. Της έμαθαν αγγλικά, της δίδαξαν τους τρόπους τους και την βάφτισαν χριστιανή με το όνομα Ρεβέκα, ενώ της έλεγαν ότι ο πατέρας και η φυλή της την έχουν ξεχάσει. Όταν θεωρούσαν ότι είχαν πετύχει, την σύστησαν στον Τζον Ρολφ, για να γίνει γυναίκα του. Εκείνη δεν δέχτηκε, μέχρι που έμεινε έγκυος μετά από επανειλημμένους βιασμούς της. Τότε δέχτηκε να τον παντρευτεί και να πάει μαζί του στην Αγγλία.
Εκεί η Ματοάκα είχε υποδοχή ηρωίδας. Ο κόσμος θεωρούσε ότι ο γάμος της θα έφερνε την ειρήνη ανάμεσα στους ιθαγενείς και τους αποίκους. Η ειρήνη ήρθε, αλλά κράτησε μόλις οχτώ χρόνια. Τότε ήρθε το Μακελειό του Τζέιμσταουν, στο οποίο οι ιθαγενείς σκότωσαν το 1/3 των αποίκων.
Η τύχη της Ματοάκα δεν είναι σίγουρη. Κάποιοι λένε ότι εξαφανίστηκε στην προσπάθειά της να επιστρέψει στη φυλή της. Άλλες μαρτυρίες λένε ότι πέθανε στην Αγγλία από φυματίωση.
Μουλάν (Μουλάν, 1998)
Δεν με νοιάζει αν δεν είναι επίσημα πριγκίπισσα. Η Disney την κατατάσσει ανάμεσά τους και το ίδιο θα κάνω κι εγώ.
Δεν ξέρω αν μπορώ να είμαι πολύ αντικειμενική, καθώς είναι η αγαπημένη μου ταινία της Disney και λογικά θα συνεχίσει να είναι -μόνο ο Ηρακλής την έχει κοντράρει-. Θα προσπαθήσω να είμαι συνοπτική, γιατί διαφορετικά θα καταλήξω να γράφω άλλες 1.000 λέξεις μόνο γι’ αυτήν.
Η Μουλάν δεν ήθελε δόξα, ούτε χρήματα. Η Μουλάν έκανε ό,τι έκανε μόνο και μόνο για να φέρει τιμή στην οικογένειά της. Δεν ήθελε να γίνει ηρωίδα, μόνο να μην αμαυρώσει το όνομα της οικογένειας. Προσπάθησε πρώτα να το κάνει με τον δικό τους τρόπο, πηγαίνοντας στην προξενήτρα. Όταν δεν τα κατάφερε, δοκίμασε τον δικό της τρόπο, με δεύτερο κίνητρο να σώσει τη ζωή του αδύναμου πια πατέρα της.
Ευτυχώς, η ταινία δεν ακούμπησε love story, παρά μόνο στο φινάλε της. Βρίσκονταν σε πόλεμο και έπρεπε να κρατήσει την ταυτότητά της μυστική. Αν έκανε οτιδήποτε για να προσεγγίσει τον Λι Σανγκ ερωτικά, θα ήταν τουλάχιστον αφελές και εγωιστικό εκ μέρους της. Και η Μουλάν που πήγε στον πόλεμο για να σώσει τον πατέρα της, έτρεξε με εκρηκτικά πάνω στη λαοθάλασσα των Ούννων στρατιωτών και κατάφερε να πείσει τους πάντες ότι είναι άντρας, σίγουρα δεν είναι ούτε εγωίστρια ούτε αφελής.
Και για να καθαρίσουμε το όνομα του Λι Σανγκ. Δεν είναι ένας αχάριστος που σταμάτησε να εμπιστεύεται και να εκτιμά τον Πινγκ όταν έμαθε ότι είναι γυναίκα. Σταμάτησε να τον εμπιστεύεται και να τον εκτιμά, γιατί πληγώθηκε που κάποιος που ένιωθε φίλο του (και κατά κάποιους, κάποιος για τον οποίο ένιωθε έλξη) (BISEXUAL KING) τού είπε ψέματα. Κι αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ακολουθεί το σχέδιο της Μουλάν, χωρίς να αμφισβητήσει τις ικανότητές της, όταν οι Ούννοι επιτέθηκαν στο παλάτι. Και στο τέλος τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι μόλις είχε μάθει ότι ο πατέρας του είναι νεκρός.
Η ιστορία πίσω από την ταινία
Αν και κάποιοι πιστεύουν ότι πρόκειται για πραγματικό πρόσωπο, η Μουλάν αντιμετωπίζεται ως μία λαϊκή ηρωίδα της παράδοσης. Η παλιότερη αναφορά σε αυτήν είναι στη Μπαλάντα της Μουλάν, ένα λαϊκό τραγούδι από τη Βόρεια δυναστεία των Wei.
Η ιστορία πάει ως εξής. Η Μουλάν μεταμφιέζεται σε άντρα, για να πάει να πολεμήσει στη θέση του ηλικιωμένου πατέρα της. Βρίσκεται στον πόλεμο για 12 περίπου χρόνια και φέρνει πολλές νίκες στον στρατό της Κίνας. Όταν συναντά τον αυτοκράτορα, της προτείνει κάποιον τίτλο, τον οποίο αρνείται. Στη θέση του, ζητάει απλά ένα ζώο ως μεταφορικό μέσο για να γυρίσει στην οικογένειά της.
Στο σπίτι της την συνοδεύουν οι συμπολεμιστές της. Μόλις φτάνουν, βάζει τα κανονικά της ρούχα, το μακιγιάζ της και φτιάχνει τα μαλλιά της και τους αποκαλύπτει την πραγματική της ταυτότητα.