Υπάρχουν πολλοί λόγοι που η εργασία, η δική μας, ή του συντρόφου μας μπορεί να γίνει “το τρίτο πρόσωπο” σε μία σχέση, ο αποσταθεροποιητικός παράγοντας που μπορεί να απειλήσει σοβαρά τη συντροφικότητα και τον έρωτα. Τα τελευταία έντεκα πλέον χρόνια στη χώρα μας, με μία οικονομική και μία υγειονομική κρίση να κρέμονται πάνω από τα κεφάλια μας, σαμποτάρωντας διαρκώς όχι μόνο τα όνειρά μας, αλλά και την καθημερινότητά μας, το άγχος της επιβίωσης έχει γίνει κανόνας. Πολλοί από εμάς βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε δουλειές που δεν απολαμβάνουν ιδιαίτερα προκειμένου να βγάλουν τα προς το ζην. Δουλειές που δεν ανταποκρίνονται ούτε στις ακαδημαϊκές τους περγαμηνές, ούτε στις επαγγελματικές τους δεξιότητες. Σε δουλειές που μπορεί να πληρούν όλες τις παραπάνω προϋποθέσεις, άλλα συνιστούν τοξικά εργασιακά περιβάλλοντα. Σε δουλειές με δύσκολα έως και απάνθρωπα ωράρια και δουλειές εξουθενωτικές σωματικά ή ψυχικά ή πολύ συχνά και τα δύο. 

Κάποιος που βρίσκει τον εαυτό του σε μία τέτοια συνθήκη, ίσως να εκφράζει διαρκώς τη δυσφορία του για αυτή την κατάσταση και αυτό να γίνεται κουραστικό για τον σύντροφό του, ειδικά αν η κατάσταση δεν μπορεί να αλλάξει ραγδαία ή χειρότερα αν δεν γίνονται βήματα προς μία αλλαγή και αυτό που μένει είναι το συνεχές παράπονο. Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι δεν διαθέτουμε όλοι τα ίδια εργαλεία διαχείρισης καταστάσεων, ειδικά στρεσογόνων. Εκφράσεις όπως “Έτσι είναι οι δουλειές”, “Όπου κι αν πας θα είναι τα ίδια και χειρότερα”, “Θα σκληρύνει το πετσί σου” ή “Δεν μπορείς να πας κόντρα στα αφεντικά”, μόνο καταπραϋντικά δεν λειτουργούν, ίσα – ίσα μπορούν να γεμίσουν τον άλλο ενοχές και να ενεργοποιήσουν καλά ή και όχι τόσο καλά κρυμμένες ανασφάλειες κάνονταν τον άλλο να νιώθει ανεπαρκής. 

Illustration by Stephanie DeAngelis

Υπάρχουν φυσικά και εκείνοι που αποδέχονται την κατάσταση σιωπηλά και με την πεποίθηση ότι είτε η εργασία δεν είναι εξ ορισμού κάτι ευχάριστο, είτε ότι δεν έχουν ευκαιρίες να διεκδικήσουν κάτι καλύτερο παραμένουν σε δουλειές που έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην προσωπική τους ζωή ή και στην ψυχική τους υγεία. Όμως δεν είμαστε όλοι το ίδιο δεκτικοί στην αλλαγή ή το ρίσκο και το να πιέσεις κάποιον που φοβάται την αλλαγή μόνο αντίδραση μπορεί να φέρει. Πόσο μάλλον αν δεν υπάρχει κάποιο οικονομικό “μαξιλαράκι” ή μία πρόταση για άλλη δουλειά πριν εγκαταλείψει κανείς αυτή που δεν τον γεμίζει. 

Ακόμη μία κατηγορία είναι οι άνθρωποι που βρίσκουν την ολοκλήρωση μέσα από την εργασία τους, χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα ότι πρόκειται για άκαρδα πλάσματα προγραμματισμένα να δουλεύουν ασταμάτητα, απλώς για κάποιον η δουλειά του και η διάκρισή στον τομέα του έρχεται σε απόλυτη προτεραιότητα. Δεν θα έπρεπε αυτοί οι άνθρωποι να έχουν δικαίωμα στον έρωτα; Φυσικά και όχι. Ωστόσο τι συμβαίνει αν ο σύντροφος κάποιου που αφιερώνει πολλές ώρες στη δουλειά του, όχι μόνο από ανάγκη, αλλά και από ζήλο και αγάπη για το ίδιο το επάγγελμα νιώθει παραμελημένος ή νιώθει ότι στερείται εμπειρίες με τον αγαπημένο του; 

H Σωματική Ψυχοθεραπεύτρια Καλλιόπη Τσικνιά

Για να προσεγγίσουμε αυτό το τόσο λεπτό ζήτημα της εργασίας ως απειλή σε μία συντροφική σχέση με γερά θεμέλια, ζητήσαμε τη βοήθεια της Σωματικής Ψυχοθεραπεύτριας Καλλιόπης Τσικνιά. Η Καλλιόπη, μέσα από τη σελίδα της στο Facebook, μοιράζεται σχεδόν καθημερινά status και βίντεο με σκέψεις – πιθανά εργαλεία πάνω σε πράγματα που μας βασανίζουν όλους (πραγματικά όλους) καθημερινά. Η θετική προσέγγιση που έχει για τα πράγματα μας έκανε να στραφούμε σε εκείνη για να μας προτείνει τρόπους διαχείρισης σκέψεων που μπορεί να προκύπτουν όταν βρισκόμαστε σε μία σχέση που η δουλειά, είτε είναι η δική μας, είτε του συντρόφου μας, αποτελεί το μεγάλο της αγκάθι. 

Αν κάτι μας βασανίζει στις προσωπικές μας σχέσεις γενικότερα είναι ενδεχομένως το πώς να εκφράσουμε κάτι χωρίς να προσβάλλουμε ή να φέρουμε σε δύσκολη θέση τον συνομιλητή μας. Όταν έχουμε να κάνουμε με τον ερωτικό μας σύντροφο ίσως το άγχος να είναι ακόμα μεγαλύτερο, καθώς πιστεύουμε ότι το να εκφράσουμε μία σκέψη μπορεί να εκληφθεί ως παράπονο, γκρίνια ή ακόμη και να γίνει η αφορμή για έναν – αχρείαστο – τσακωμό. Για κάτι τόσο προσωπικό όπως είναι η εργασία του άλλου που, όπως προαναφέραμε μπορεί να τον καθορίζει, μπορεί και όχι και να γίνεται καθαρά και μόνο από ανάγκη, πώς αναφέρουμε στον σύντροφό μας ότι μας έχει κουράσει; 

Η Καλλιόπη Τσικνιά ξεκινά να εξηγεί με την σημαντικότερη σημείωση όλων: “Πριν μιλήσουμε στο σύντροφό μας είναι σημαντικό να καταλάβουμε πως ο ρόλος μιας σχέσης δεν είναι το να φέρουμε τον άλλο στα μέτρα μας προκειμένου να αισθανόμαστε καλά, αλλά το να εξετάσουμε το κατά πόσο μας κάνει αρχικά έτσι όπως είναι”, ενώ αναφέρει πως το πιο σημαντικό είναι να μην εκφράσουμε κριτική, αλλά την άποψή μας μέσα από την παρατήρηση, ειδικότερα αν πιστεύουμε ότι τα θέματα που υπάρχουν στα επαγγελματικά του συντρόφου μας είναι κάτι που θα ήταν κατάλληλο πρώτα για εκείνον να εξετάσει. “Αν εκείνος είναι ικανοποιημένος με τον τομέα της εργασίας του και δεν θέλει να αλλάξει κάτι και είναι επίσης ικανοποιημένος με το πόσο χρόνο αφιερώνει στη σχέση, τότε μπορούμε φυσικά να εκφράσουμε την προσωπική μας ανάγκη και να δούμε πού βρίσκεται εκείνος σε σχέση με αυτό και αν θα ήθελε να βρούμε ίσως κάποιους καινούργιους τρόπους. Πάνω από όλα όμως, νομίζω ότι θα χρειαστεί να “συσκεφθούμε” με τον εαυτό μας και να δούμε αν ίσως έχουμε ακουμπήσει πάνω στο σύντροφό μας δικά μας απωθημένα και αν ο τρόπος που εμείς ζούμε ατομικά μας γεμίζει αληθινά”. 

Το να αφιερώσουμε χρόνο για να καταλάβουμε πραγματικά αν η κούραση ή δυσφορία που νιώθουμε κρύβει δικά μας θέματα από πίσω, είναι εξαιρετικά σημαντικό βήμα που ενδεχομένως να σώζει και όλη την κατάσταση. Τι γίνεται ωστόσο αν η απαιτητική δουλειά που έχει ο σύντροφός μας είναι επειδή δεν έχει επιλογή να την αλλάξει καθώς δεν έχει την οικονομική δυνατότητα; Το να έχει μια εργασία που δεν μπορεί να αλλάξει λόγω οικονομικού δεν θα έπρεπε να είναι μεμπτό, αλλά και πάλι εμείς είναι που χρειάζεται να δούμε ότι έτσι είναι η κατάσταση και πού αυτό μας αφήνει”, λέει η Καλλιόπη.

Illustration by Ella Byworth

Μία από τις πιο συχνές παγίδες στην οποία μπορεί να πέσει κανείς ως σύντροφος κάποιου που βλέπει ότι η δουλειά του – είτε αυτή την ικανοποιεί, είτε όχι – απορροφά πολύ από τον χρόνο του είναι να αρχίσει να ψάχνει ο ίδιος εναλλακτικές για τα επαγγελματικά του άλλου. Σύμφωνα με την Καλλιόπη, “το να μπαίνουμε μόνοι στη διαδικασία αυτή επειδή εμείς δυσκολευόμαστε με την παρούσα συνθήκη είναι παρεμβολή”. Αν ωστόσο παρατηρούμε ότι ο άνθρωπος δίπλα μας έχει βαλτώσει και αυτό έχει επιπτώσεις στην ψυχική του υγεία, πώς το διαχειριζόμαστε; Τον ενθαρρύνουμε να πάρει ρίσκο ή τον αφήνουμε να αποφασίσει μόνος; “Η καλύτερη υποστήριξη είναι πάντα η καλή επικοινωνία. Αν βλέπουμε το σύντροφό μας να έχει βαλτώσει, καλό είναι να μιλήσουμε μαζί του από ένα σημείο ενδιαφέροντος και όχι κριτικής και να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τη θέση του. Το να έχει βαλτώσει κάποιος σε μια περίοδο της ζωής του είναι απόλυτα φυσικό και ακόμη και χρήσιμο διότι, αν το αξιοποιήσει ως ευκαιρία να δει τι χρειάζεται να αλλάξει και να αναπροσαρμόσει στη ζωή του, τότε μόνο όφελος μπορεί να έχει. Το να τον ωθήσουμε να πάρει ρίσκο, αν δεν είναι η ώρα, μόνο επιπλέον πίεση μπορεί να φέρει και μάλιστα να τον κάνει να νιώσει ότι δεν είναι αρκετός στα μάτια μας και ότι τον απορρίπτουμε επειδή βρίσκεται σε μια δύσκολη περίοδο”, ξεκαθαρίζει.

Όπως αναφέραμε και πρωτύτερα, η πίεση και το άγχος από μια δουλειά που δεν μας καλύπτει είναι πολύ πιθανό να μεταφερθεί στη σχέση μας. Ο ερωτικός μας σύντροφος είναι και φίλος μας, αποζητάμε τις συμβουλές του, μοιραζόμαστε μαζί του άγχη και δυσκολίες, καθώς αισθανόμαστε οικειότητα και ασφάλεια. Η Καλλιόπη Τσικνιά ωστόσο επισημαίνει ότι ναι, κάποιες φορές μπορεί να συμβεί να βγάλουμε τα άγχη μας στον σύντροφό μας και μάλιστα μπορεί εκείνος να μας βοηθήσει να επανέλθουμε, όμως, ο σύντροφός μας δεν είναι θεραπευτής μας, ούτε γονιός μας και συνεπώς δεν είναι υπεύθυνος να ακούει σε επανάληψη τα ίδια θέματα ξανά – ξανά. Αν βρεθούμε σε αυτή τη θέση, έχουμε το δικαίωμα να επικοινωνήσουμε τη δυσκολία μας να χωρέσουμε μέσα μας όλο αυτό το άγχος.  

Illustration by Alexandra Citrin

Τι γίνεται όμως αν εμείς οι ίδιοι είμαστε καλοί δέκτες του άγχους και έχουμε φτάσει σε σημείο ταύτισης με τον σύντροφό μας; Για παράδειγμα, έχει τύχει ποτέ να μοιράζεται μαζί σας ο σύντροφός σας ότι τον επέπληξε για κάτι το αφεντικό του και να νιώσατε σαν κάποιος να κατσαδιάζει εσάς; Άραγε αυτό μπορεί να συμβεί όταν είμαστε πολύ ερωτευμένοι ή αυτή η ταύτιση κρύβει κάτι προβληματικό; Η Καλλιόπη Τσικνιά αποσαφηνίζει λέγοντας πως η συναισθηματική ταύτιση είναι κάτι που συμβαίνει συχνά στις σχέσεις, “Θεωρείται μάλιστα και ένδειξη ενδιαφέροντος. Η αλήθεια είναι ωστόσο πως αυτή η ταύτιση μπορεί να είναι και ένδειξη συνεξαρτητικής σχέσης. Έχει μεγάλη διαφορά το να δείχνουμε ενσυναίσθηση στο σύντροφό μας από το να κάνουμε τα συναισθήματά του δικά μας. Αν λοιπόν παρατηρήσουμε τέτοιο ενδεχόμενο, είναι απαραίτητο να αναζητήσουμε θεραπεία”.

Καταληκτικά, η Καλλιόπη Τσικνιά θεωρεί πως υπάρχουν διάφορες παράμετροι που χρειάζεται να εξετάσουμε, όταν βρισκόμαστε σε μία σχέση όπου η δουλειά παίζει ισχυρό ρόλο, όπως για παράδειγμα το πόση παρουσία φέρνει μέσα στη σχέση και σε εμάς όταν βρισκόμαστε μαζί με τον σύντροφό μας. Το αν περνάμε ποιοτικό χρόνο και τι ακριβώς απουσιάζει, ποια ανάγκη μας δεν συναντιέται, αν υπάρχει κάποια. “Επίσης χρειάζεται να αξιολογήσουμε αν ο σύντροφός μας είναι ενδεχομένως σε μια περίοδο που κάνει νέα ανοίγματα στην εργασία του, πράγμα που σαφώς τον φέρνει να εργάζεται πολλές ώρες, για ένα διάστημα τουλάχιστον. Θα μπορούσε επίσης να είναι και εθισμένος με τη δουλειά του λόγω του ότι καλύπτει έτσι, ασυνείδητα, κάποια ψυχολογικά κομμάτια του. Θα μπορούσε να είναι και στη φύση του να αφιερώνει πολύ χρόνο στην εργασία του.

Αφού λοιπόν αξιολογήσουμε αυτές και άλλες παραμέτρους νηφάλια, χρειάζεται να αποφασίσουμε πού μας αφήνει εμάς το αποτέλεσμα της αξιολόγησης. Ίσως αποφασίσουμε συνυπολογίζοντας τα διάφορα συστατικά μιας κατάστασης ότι μας είναι εντάξει. Ίσως θελήσουμε να κάνουμε κάποιες προσαρμογές με το σύντροφό μας ώστε να νιώσουμε καλά μέσα στην κατάσταση. Ίσως αποφασίσουμε ότι ο τρόπος ζωής του δεν συμβαδίζει με δικές μας βασικές ανάγκες και μας αφήνει ανικανοποίητους με έναν τρόπο που μας περιορίζει και μας κλείνει συναισθηματικά και συνεπώς δεν μπορούμε να προχωρήσουμε. Αυτή η διαδικασία θα ανοίξει ενδεχομένως μία πιο βαθιά εξερεύνηση αλλά, εν τέλει, αυτό θα πρέπει να είναι κάτι επιθυμητό προκειμένου να δομούμε τη ζωή μας με έναν τρόπο ώστε να νιώθουμε πρωταγωνιστές μέσα σε αυτή”.

@oneofusgr

If you're here, you're one of us!