Ένα από τα πράγματα για τα οποία συχνά δεν μιλάμε ανοιχτά είναι τα προβλήματα εθισμού. Είτε αυτά είναι εθισμός σε ουσίες ή αλκοόλ, είτε σε τυχερά παιχνίδια, αντιμετωπίζουμε τους πάσχοντες περισσότερο ως παρίες, παρά ως ασθενείς. Η πρόοδος που έχουμε κάνει ως προς την ορατότητα και την σωστή αντιμετώπιση των ψυχικών ασθενειών είναι μικρή, αλλά σημαντική. Ωστόσο, για τα προβλήματα εθισμού έχουμε να διανύσουμε το διπλάσιο δρόμο.
Ένας από τους χώρους στους οποίους τα προβλήματα εθισμού κρύβονται “κάτω από το χαλάκι” – εκτός δηλαδή από την κοινωνία και την οικογένεια – είναι ο εργασιακός. Το να συνεργαζόμαστε με ένα άτομο που αντιμετωπίζει προβλήματα εθισμού, πέρα από το προφανές, το ότι δηλαδή περνάμε χρόνο με έναν άνθρωπο που χρειάζεται βοήθεια και αντ’ αυτού εμείς επιλέγουμε να κοιτάξουμε από την άλλη πλευρά, ενδέχεται να έχει σοβαρό αντίκτυπο στη δική μας ψυχική υγεία και στην απόδοσή μας στην εργασία μας.
Αν και δυστυχώς δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για τη χώρα μας, έρευνες του εξωτερικού ανά τα χρόνια έχουν καταλήξει σε ένα top 5 επαγγελμάτων με τα μεγαλύτερα ποσοστά προβλημάτων εθισμού. Αυτοί είναι:
- Εργαζόμενοι στον τουρισμό και την εστίαση
- Εργαζόμενοι σε οικοδομές και ορυχεία
- Εργαζόμενοι στην ενημέρωση και την επικοινωνία
- Εργαζόμενοι στη διοίκηση επιχειρήσεων
- Επαγγελματίες Υγείας
Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν αν εντοπίσουμε ότι ένας συνάδελφός μας αντιμετωπίζει προβλήματα εθισμού;
Οι ενδείξεις μας πρέπει να είναι βάσιμες
Αν ένας συνάδελφός μας δεν είναι αποδοτικός, ασυνεπείς στα deadlines, ή έχει εμφανιστεί δύο μέρες συνεχόμενα με hangover δεν σημαίνει αυτομάτως ότι αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα εθισμού. Συνεπώς, πρώτα πρέπει να σιγουρευτούμε για το γεγονός και έπειτα να δράσουμε. Ποια είναι τα σημάδια που ενδεχομένως μπορείτε να εμπιστευτείτε; Σε ένα εταιρικό event μπορεί να δείτε τον συνάδελφό σας να πίνει πολύ ή να κάνει χρήση παράνομων ουσιών ή ακόμη να χρησιμοποιεί συνταγογραφούμενα φάρμακα για μη συνταγογραφούμενους σκοπούς. Άλλα σημάδια που μπορεί να υποδηλώνουν πρόβλημα είναι οι συχνές ανεξήγητες απουσίες από την εργασία (ή αργοπορίες), το τρέμουλο των χεριών, η έλλειψη αυτοφροντίδας, οι οικονομικές δυσκολίες (όπως και αν ο συνάδελφος αυτός σας ζητά συχνά δανεικά), η αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά και οι αλλαγές στην προσωπικότητα. Για ακόμη μία φορά όμως, όλες οι παραπάνω ενδείξεις πρέπει να έχουν μια συνέχεια και να είναι έντονες. Αν ένας συνάδελφός μας πιει τέσσερα ποτήρια κρασί σε ένα εταιρικό event δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχει προβλήματα εθισμού.
Συζήτηση
Το πιο πιθανό είναι πως, αν προσεγγίσετε το συνάδελφό σας για να συζητήσετε το πρόβλημά του, θα συναντήσετε αντίσταση και άρνηση. Το αν λοιπόν θα προχωρήσετε σε ένα one to one intervention εξαρτάται από τη σχέση που έχετε με τον συγκεκριμένο συνάδελφο. Έχετε μοιραστεί λεπτομέρειες της προσωπικής σας ζωής στο παρελθόν; Αν πρόκειται για μια σχέση εμπιστοσύνης, ή φιλική σχέση υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες η παραίνεσή σας να γίνει αποδεκτή, ωστόσο θέλει πολύ λεπτό χειρισμό. Κύριο μέλημά σας είναι να ξεκαθαρίσετε εξαρχής ότι αντιμετωπίζεται τον εθισμό ως ασθένεια και όχι ως παραβατική συμπεριφορά η οποία οφείλει να τιμωρηθεί. Ακόμα όμως και αν ο συνάδελφός σας δεν είναι έτοιμος να κάνει αυτή την κουβέντα, μπορείτε να προσφέρετε περισσότερες ευκαιρίες για συζήτηση σε περίπτωση που επιθυμεί να το συζητήσει στο μέλλον. Ένα “Εδώ είμαι για ό,τι χρειαστείς”, μπορεί να κάνει τη διαφορά.
Γίνεται όμως και πιο διακριτικά
Σε έναν πίνακα ανακοινώσεων ή σε άλλο κοινόχρηστο χώρο, παραθέστε στατιστικά στοιχεία για την κατάχρηση ουσιών στον κλάδο σας, καθώς και οργανισμούς για συμβουλευτική, αποτοξίνωση και ομάδες υποστήριξης για χρήστες αλκοόλ και ναρκωτικών ή άτομα εθισμένα στα τυχερά παιχνίδια που αναρρώνουν. Αυτός είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να ενημερώσετε τους συναδέλφους σας ότι υπάρχουν μέρη στα οποία μπορούν να απευθυνθούν για βοήθεια, χωρίς να αντιμετωπίσετε άμεσα κανέναν.
Πότε πρέπει να απευθυνθώ στους “από πάνω”;
Αν το πρόβλημα εθισμού του συναδέλφου σας είναι εμφανές και παράλληλα βάζει εμπόδια στη δική σας καθημερινότητα τότε ίσως να είναι καλή ιδέα να απευθυνθείτε στον υπεύθυνό σας ή στο τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού. Είναι φυσικό αυτή η προοπτική να σας τρομάζει, καθώς δεν θα θέλατε να χάσει κάποιος τη δουλειά του εξαιτίας σας. Για αυτό εδώ είναι πολύ σημαντικό, εκτός από το να είστε βέβαιοι για το πρόβλημα εθισμού που αντιμετωπίζει ο συνάδελφό σας, να είστε σίγουροι και για το εργασιακό σας περιβάλλον. Αν αυτό είναι τοξικό είναι πολύ πιθανό να μην αντιμετωπιστεί το πρόβλημα του συναδέλφου σας όπως θα έπρεπε και όντως να οδηγήσει σε απομάκρυνσή του από τη θέση του. Προχωρήστε λοιπόν μόνο αν γνωρίζετε ότι η εταιρεία σας θα παρέχει την απαραίτητη βοήθεια στον συνάδελφό σας και να θυμάστε ότι δράτε πρωτίστως για το δικό του καλό, αλλά και για μια δική σας υγιή καθημερινότητα.
Και μερικές σημαντικές διευθύνσεις
ΚΕΘΕΑ – Το ΚΕΘΕΑ απευθύνεται σε ανθρώπους με πρόβλημα χρήσης νόμιμων ή παράνομων ουσιών ή άλλες μορφές εξάρτησης, όπως τα τυχερά παιχνίδια και το διαδίκτυο/gaming. Τηλέφωνο ανάγκης: Εξαρτήσεις: 1145 / Τζόγος: 1114
ΟΚΑΝΑ – Ο ΟΚΑΝΑ (Οργανισμός κατά των Ναρκωτικών) είναι παροχής υπηρεσιών στον τομέα των εν γένει εξαρτήσεων, των εξαρτητικών συμπεριφορών και του εθισμού και αναλαμβάνει κομβικό ρόλο στη διαδικασία διαμόρφωσης και εισήγησης προτάσεων για τη χάραξη της Εθνικής Στρατηγικής κατά των Ναρκωτικών. Τηλέφωνο ανάγκης: 1031
Αστικό μη κερδοσκοπικό Σωματείο Αλκοολικοί Ανώνυμοι – 24ώρη τηλεφωνική υποστήριξη: 6986183484
18 Άνω – Η Μονάδα Απεξάρτησης 18 Άνω ανήκει διοικητικά στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, το οποίο από της ίδρυσής του και για πολλά χρόνια νοσήλευε εξαρτημένους από ουσίες και αλκοόλ. Στο 18 Άνω πλέον λειτουργεί και Τμήμα Προβληματικής Χρήσης Διαδικτύου. Ανοιχτή Γραμμή Βοήθειας: 2103617089
ΕΚΤΕΠΝ – Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά (ΕΚΤΕΠΝ) λειτουργεί στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης των Ναρκωτικών και της Τοξικομανίας (EMCDDA – Ευρωπαϊκό Κέντρο). Αποτελεί ένα από τα Εθνικά Κέντρα που λειτουργούν στα 27 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στη Νορβηγία, στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στις υποψήφιες προς ένταξη χώρες. Παράλληλα, λειτουργεί ως το εθνικό παρατηρητήριο για τα ναρκωτικά και το αλκοόλ, αρμόδιο για τη συλλογή και επεξεργασία επίσημων αντιπροσωπευτικών στοιχείων στην Ελλάδα.