Κάθε καλοκαίρι αλειφόμαστε με λάδια και προσπαθούμε να πάρουμε όσο περισσότερο χρώμα γίνεται. Κάποιοι το προσπαθούν και τον χειμώνα. Ωστόσο, τα πράγματα δεν ήταν πάντα έτσι. Από τη Βικτωριανή εποχή μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, όλοι πάλευαν για κατάλευκο δέρμα. Βασικά, όλοι όσοι άνηκαν στις ανώτερες κοινωνικά τάξεις. Γι’ αυτό εξάλλου, σε όλες τις εικόνες και τις ταινίες εποχής βλέπουμε σταθερά τεράστια καπέλα, μακριά μανίκια και ομπρελίνα. Δεν ήθελαν ούτε ίχνος μαυρίσματος πάνω τους, ενώ χρησιμοποιούσαν μέχρι και λευκές βαφές από μόλυβδο στο δέρμα τους.
Ο λόγος; Ταξικός, αλλά και φυλετικός. Από τη μία, το μαύρισμα ήταν ένδειξη ότι ανήκεις στις κατώτερες τάξεις. Συγκεκριμένα, ότι εργαζόσουν έξω και ότι κάνεις χειρωνακτική εργασία. Από την άλλη, το λευκό δέρμα θεωρούταν σημάδι αγνότητας και ικανοτήτων, αφού μιλάμε για μία εποχή που οι μαύροι ακόμα αντιμετωπίζονταν ως κατώτερα όντα, χειρότερα των λευκών.
Πώς ήρθε η αλλαγή;
Όπως προαναφέραμε, το λευκό δέρμα είχε τα πρωτεία μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα. Τι συνέβη μετά; Η μεταπήδηση στο μαύρισμα ως απόλυτη τάση συχνά αποδίδεται σε δύο παράγοντες. Ο ένας είναι η Coco Chanel. Το καλοκαίρι του 1923, η σχεδιάστρια πήγε σε κρουαζιέρα. Όταν επέστρεψε, το δέρμα της ήταν μαυρισμένο. Κάπως έτσι, όπως γινόταν εκείνη την περίοδο, όλοι ακολούθησαν σταδιακά το παράδειγμά της. Η θεωρία αυτή βασίζεται στο γεγονός ότι η Chanel είχε πάρει αρκετά στοιχεία των φτωχότερων ανθρώπων, όπως τα μάλλινα ρούχα, και τα είχε βάλει ως must στις ζωές των ανώτερων τάξεων. Παράλληλα, πολλοί θεώρησαν την κίνησή της ως φεμινιστική, ως μία δήλωση “θα κάνω ό,τι θέλω”, διότι συνέβη λίγο μετά την παραχώρηση του δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες στις ΗΠΑ.
Βέβαια, όσο κι αν η Chanel έπαιξε τον ρόλο της, το ζήτημα ήταν για άλλη μία φορά ταξικό. Βρισκόμασταν πλέον σε μία περίοδο, που η βιομηχανία είχε μπει για τα καλά στις ζωές των ανθρώπων. Αυτό σημαίνει ότι τα κατώτερα στρώματα δεν βρίσκονταν πλέον στα χωράφια, αλλά στα κλειστά και χωρίς ήλιο εργοστάσια ή ορυχεία. Και όχι για ένα 8ωρο, αλλά και για έως 18 ώρες την ημέρα. Φυσικά, χωρίς καθόλου διακοπές. Με άλλα λόγια, πλέον οι φτωχοί δεν μαύριζαν καθόλου. Αντιθέτως, οι ανώτερες τάξεις είχαν όλο τον χρόνο και τα χρήματα, ώστε να πηγαίνουν διακοπές, να κάνουν ηλιοθεραπεία και τελικά να κυκλοφορούν μαυρισμένοι.
Κάπως έτσι, φτάνουμε στο σήμερα. Ναι, μπορεί πλέον να μην μαυρίζουμε συνειδητά, ώστε να μην μάς περάσουν για φτωχούς, αλλά πλέον το στερεότυπο ομορφιάς έχει εγγραφεί για τα καλά μέσα μας. Σε τέτοιο βαθμό, ώστε ανάμεσα στο να αποφύγουμε τους κινδύνους του ήλιου αναφορικά με τους καρκίνους του δέρματος και στο να έχουμε μαυρισμένη επιδερμίδα, επιλέγουμε το δεύτερο. Και, βέβαια, δεν περιοριζόμαστε στο φυσικό μαύρισμα, αλλά ξοδεύουμε αρκετά χρήματα και στο τεχνητό. Ένα 59% των καταναλωτών, μόνο στις ΗΠΑ, έχει χρησιμοποιήσει κάποιο είδος σολάριουμ, ενώ κάθε χρόνο βλέπουμε την αγορά των self-tanning προϊόντων να μεγαλώνει όλο και πιο πολύ.
Έχει έρθει πράγματι αλλαγή;
Η απάντηση είναι ναι και όχι. Ναι, μεταξύ των λευκών θεωρείται ότι το μαυρισμένο σώμα είναι από τα απόλυτα πρότυπα ομορφιάς. Ένα τεράστιο ποσοστό του κόσμου, για να το πετύχει, εκθέτει τον εαυτό του σε κινδύνους για την υγεία του. Όχι μόνο με επικίνδυνα μεγάλη και συχνή έκθεση στον ήλιο, αλλά και με την χρήση προϊόντων μαυρίσματος με αμφιλεγόμενα και επικίνδυνα συστατικά. Υπολογίζεται, εξάλλου, ότι η βιομηχανία μαυρίσματος έχει έσοδα περίπου 5 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.
Ωστόσο, θέλω να δώσεις έμφαση στο σημείο, που αναφέραμε ότι το παραπάνω ισχύει για τους λευκούς. Ένα μεγάλο ποσοστό έγχρωμων ανθρώπων κυνηγάει ακόμα τη λευκή επιδερμίδα. Όχι, δεν είναι η μειοψηφία. Εξάλλου, η αξία της βιομηχανίας λεύκανσης του δέρματος υπολογίζεται ότι μέχρι το 2024 θα έχει φτάσει τα 31,2 δισεκατομμύρια δολάρια.
Τι συμβαίνει; Σε όλες τις χώρες, που βλέπουμε τα προϊόντα λεύκανσης να ξεπουλάνε, παρατηρούμε και ότι όσο πιο λευκός είσαι τόσο περισσότερα προνόμια έχεις. Είτε αυτά είναι θεσμοθετημένα νομικά, είτε μιλάμε για άτυπες κοινωνικές συμπεριφορές. Το φαινόμενο παρατηρείται κυρίως στην Ασία και την Αφρική. Ωστόσο, το βλέπουμε και στις μαύρες και ασιατικές κοινότητες των ΗΠΑ. Πιο συγκεκριμένα, οι Νο1 χώρες σε πωλήσεις προϊόντων λεύκανσης είναι η Ινδία, η Ιαπωνία, η Κίνα, η Ταϊλάνδη, η Νότια Κορέα και η Γκάνα.
Περιληπτικά: Στην Ανατολική Ασία το πιο ανοιχτό δέρμα συνεχίζει να θεωρείται σημάδι υψηλής τάξης και κοινωνικού πρεστίζ. Στη Νότια Ασία και την Αφρική αποτελεί κατάλοιπο των αποικιοκρατών, που για χρόνια παρουσίαζαν τους λευκούς αποίκους ως ανώτερους των έγχρωμων γηγενών. Στις ΗΠΑ αποτελεί το μέσο, ώστε να περιορίσεις τα φαινόμενα ρατσισμού, που αντιμετωπίζεις.
Να πούμε, μάλιστα, ότι τα προϊόντα λεύκανσης θεωρούνται πιο επικίνδυνα από του μαυρίσματος. Πλέον δεν περιέχουν μόλυβδο, όπως γινόταν τα περασμένα χρόνια. Περιέχουν, όμως, άλλες τοξικές ουσίες, όπως είναι ο υδράργυρος, που έχουν εξαιρετικά σοβαρές συνέπειες για την υγεία.