Nωρίτερα μέσα στον χρόνο, μεγάλη προσοχή είχε συγκεντρώσει μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που μιλάει για τα στερεότυπα που σχετίζονται με τα παιδικά παιχνίδια και το φύλο. Πρόκειται για μια ιστορία  στην οποία περιγράφεται ο αγώνας του μικρού Μανώλη να αποκτήσει μια κούκλα. Οι γονείς και οι φίλοι του θεωρούν αυτήν την επιθυμία απαράδεκτη διότι “τα αγόρια δεν παίζουν με κούκλες”. Ακόμα και η πωλήτρια προσπαθεί να τον αποτρέψει να την αγοράσει, όταν εκείνος μαζεύει τελικά τα χρήματα από το χαρτζιλίκι του.  Επιστρατεύεται και η διευθύντρια του καταστήματος για να τον πείσει να αγοράσει κάτι αγορίστικο όπως ένα αυτοκινητάκι, όμως εκείνος επιμένει και τελικώς αποκτά την κούκλα με τις κοτσίδες. Φεύγοντας της λέει με απορία: “Μα τι σόι άνθρωποι είναι αυτοί; Δεν θέλουν να έχεις έναν πατέρα.”

Το θέμα αυτό με το ποια παιχνίδια θεωρούνται αγορίστικα και πoια κοριτσίστικα, είναι κάτι που απασχολεί τους νέους γονείς εδώ και αρκετά χρόνια, διότι έχει γίνει πια σαφές ότι μέσω του παιχνιδιού αναπαράγονται πολλά αρνητικά κοινωνικά στερεότυπα. Ένα τέτοιο είναι κι αυτό της αρρενωπότητας και της θηλυκότητας. Σύμφωνα λοιπόν με την κοινώς αποδεκτή  άποψη γενιών και γενιών, τα αγόρια πρέπει να καθοδηγούνται ώστε να παίζουν με παιχνίδια δράσης όπως αυτοκίνητα, μαστορέματα και υπερήρωες, ενώ τα κορίτσια με πριγκίπισσες, μωρά και κουζινικά. Ο ρόλος δηλαδή που υπάρχει έτοιμος για να υιοθετηθεί από κάθε παιδάκι στον πλανήτη, θέλει το αρσενικό να πράττει, να δρα και να λύνει προβλήματα, ενώ το θηλυκό πρέπει να ενδιαφέρεται περισσότερο για την ομορφιά του, να φροντίζει τους απογόνους και να εξασκείται στην εξυπηρέτηση του νοικοκυριού. Επινοήθηκε μάλιστα και ένας πολύ απλός και εύκολος τρόπος να γίνεται και οπτικά σαφής αυτή η κατηγοριοποίηση των παιχνιδιών και κατά προέκταση των φύλων, αυτός του μπλε και του ροζ.

Κάθε διάδρομος παιχνιδάδικου είναι ένα τρανταχτό παράδειγμα αυτής της επικίνδυνης υπεραπλούστευσης. Οι διάδρομοι με τα αγορίστικα παιχνίδια είναι πνιγμένοι στις αποχρώσεις του γαλάζιου ενώ οι διάδρομοι με τα κοριτσίστικα λάμπουν από τις γυαλιστερές ροζ και φούξια συσκευασίες. Αντίστοιχα η παλέτα αυτή επεκτείνεται και στα ρούχα αγοριών και κοριτσιών, στα έπιπλα για τα παιδικά δωμάτια, στις κουρτίνες, τα κλινοσκεπάσματα, τις πετσέτες και πάει λέγοντας. Μοιάζει λες και το βασικό μέλημα της βιομηχανίας των παιχνιδιών και των λοιπόν κατασκευαστών που σχετίζονται με το παιδί είναι να αναγνωρίσει και να ενισχύσει αυτό το στερεότυπο που χωρίζει ανθρώπινα όντα σε δύο κατηγορίες: την Μπλε και την Ροζ. Φυσικά πρόκειται απλά για άλλη μια στρατηγική μάρκετινγκ που υιοθετήθηκε για να ενισχύσει τις πωλήσεις των παιχνιδιών και γενικεύτηκε. Η διαφήμιση είναι επίσης υπεύθυνη για την ευρεία εξάπλωσή του και οι προσπάθειες προς πιο υγιείς πρακτικές απλά δεν αρκούν.

Αντίθετα, αυτό που είναι πιθανό να βοηθήσει να ξεκολλήσουμε από αυτά τα απαρχαιωμένα στερεότυπα, είναι να αποδειχθεί κερδοφόρο για την βιομηχανία των παιχνιδιών να δημιουργηθούν παιχνίδια με άλλα κριτήρια κατασκευής από αυτό του φύλου. Σε αυτό το σκεπτικό, η Mattel έβγαλε στην αγορά το 2019 μια σειρά από κούκλες ουδέτερου φύλου που τα ίδια τα παιδιά θα αποφασίσουν να τους δώσουν αυτήν ή την άλλη ταυτότητα. Είναι όμως κι αυτό αρκετό;

“Δυστυχώς”, απαντά η αναπτυξιακή ψυχολόγος  Megan K. Mass, καθηγήτρια του πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, “μια κούκλα από μόνη της δεν μπορεί να ανατρέψει την γενικευμένη κοινωνικά ιδέα ότι τα αγόρια φορούν μπλε, έχουν κοντά μαλλιά και παίζουν με φορτηγά ενώ τα κορίτσια φορούν ροζ, έχουν μακριά μαλλιά και παίζουν με κούκλες, όπως δεν μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο διδάσκονται τα αγόρια από το περιβάλλον τους ότι η αρρενωπότητα είναι κάτι σπουδαίο, ενώ η θηλυκότητα όχι και τόσο – άποψη που οι έρευνες αποδεικνύουν ότι σχετίζεται με την σεξουαλική βία.”
Όταν λοιπόν τα αγόρια διδάσκονται να έχουν τον έλεγχο της όποιας δράσης ενώ τα κορίτσια παροτρύνονται σε πιο παθητικές συμπεριφορές, αυτό σημαίνει ότι τα κορίτσια περνούν όλη τους την παιδική ηλικία εκπαιδευόμενα να είναι όμορφα και να φροντίζουν τους άλλους, ενώ τα αγόρια εκπαιδεύονται στο να ενεργούν και να παίρνουν αυτό που θέλουν. Εκεί γεννιέται και αποκτά γερές ρίζες ένα διπλό σεξουαλικό στάνταρ σύμφωνα με το οποίο οι άνδρες είναι ενεργητικοί και οι γυναίκες παθητικές.
Παρατηρώντας αγόρια και κορίτσια μέσα στην τάξη του Νηπιαγωγείου όμως, κατά την διάρκεια του συμβολικού παιχνιδιού στο κουκλόσπιτο, στην αυλή ή στην κουζίνα του σχολείου, διαπιστώνει κανείς ότι τα ίδια τα παιδιά δεν δυσκολεύονται καθόλου να υπερπηδήσουν το φράγμα που έχει στηθεί από τον κοινωνικό περίγυρο όσον αφορά το συγκεκριμένο στερεότυπο, αρκεί να νοιώσουν ασφαλή και αποδεκτά. Σε ένα περιβάλλον όπως το σχολικό, όπου υπάρχει η ασφάλεια ότι “αφού το λέει η δασκάλα μου, πάει να πει ότι είναι σωστό” τα παιδιά κάνουν πολύ εύκολα την μετάβαση από την μια πρακτική στην άλλη, χωρίς να φανεί καν ότι δυσκολεύτηκαν να κάνουν κάτι τέτοιο ή έστω το διπλοσκέφτηκαν όταν τους ζητήθηκε να ντύσουν μια κούκλα, αν ήταν αγόρια ή να γίνουν τερματοφύλακες, αν ήταν κορίτσια.

Η κούκλες της Mattel λοιπόν, είναι βέβαια ένα καλό βήμα, δεν μας βοηθούν και πολύ όμως να διδάξουμε στα παιδιά μας την αποδοχή προς τους άλλους και τον τρόπο που εκφράζονται σε σχέση με το φύλο τους, διότι πρεσβεύουν την ουδετερότητα σε σχέση με το φύλο. Εμείς έχουμε ανάγκη να βοηθήσουμε τα παιδιά μας και ιδιαίτερα τα αγόρια μας, να επικοινωνούν περισσότερο με βάση το συναίσθημα, να μάθουν να φροντίζουν και να νοιάζονται για τους άλλους και ότι τελικά αυτό δεν θα αφαιρέσει πόντους από την αρρενωπότητά τους.

Ναι λοιπόν, ας ενθαρρύνουμε τα παιδιά μας να παίξουν με όλων των ειδών τα παιχνίδια κι ας προτείνουμε να νικήσει η Barbie που και που στο καράτε ή να μπει κι ο Ken στην κουζίνα να μαγειρέψει το βραδινό, έχοντας στον νου μας ότι επιθυμούμε τα παιδιά μας να μπορούν να συνάψουν πιο ισότιμες και ολοκληρωμένες σχέσεις ως ενήλικες.

@oneofusgr

If you're here, you're one of us!