Η σύγχυση μέσα στο μυαλό του Γιάννη Παπαθανάση είναι διαρκής. Τον περασμένο Φεβρουάριο, ο ηθοποιός που το ευρύ κοινό γνώρισε μέσα από το ρόλο του Σταύρακα στη σειρά “Το καφέ της Χαράς”, σε συνέντευξή του δήλωσε ότι “Αυτό που μισώ πάρα πολύ, είναι όταν βλέπω άντρα με άντρα να φιλιούνται”. Αναφέρονταν στο απλό φιλί μεταξύ δύο ανδρών στο μάγουλο, ως χαιρετισμό. Σύμφωνα με τον ηθοποιό “Ο άντρας πρέπει να δίνει το χέρι του”. Αυτή του η δήλωση προκάλεσε φυσικά και την ερώτηση για το ποια είναι η αντίδρασή του στη θέα ενός ερωτικού φιλιού μεταξύ ανδρών, λες και μας ενδιαφέρει η άποψή του, στην οποία απάντησε “Δεν μπορώ, αηδιάζω, δεν μου αρέσει καθόλου σαν εικόνα”. Στη συνέχεια βέβαια, έσπευσε να ξεκαθαρίσει πως κατά καιρούς, τον έχουν αδικήσει μετά από δηλώσεις τους σχετικά με τους gay άνδρες καθώς όπως σωστά μαντεύετε ΕΧΕΙ ΦΙΛΟΥΣ ΓΚΕΪ. “Είχαν πει παλαιότερα ότι δεν γουστάρω τους γκέι και είμαι κατά, αλλά εγώ δεν είχα πει αυτό. Είπα ότι είναι άποψή τους, καλά κάνουν, ελεύθεροι είμαστε, είμαστε φίλοι, απλά εγώ δεν μπορώ να “πάω με γκέι”, δεν μπορώ να “πάω” με άντρα. Οι γκέι εμένα είναι οι καλύτεροι μου φίλοι, έχω πολλούς φίλους γκέι”. Θα προσπεράσω το “είναι άποψή τους”, όπως και το αδέξιο σώσιμο των προηγούμενων δηλώσεών του, γιατί ο κ. Παπαθανάσης, επέστρεψε, αυτή τη φορά με δηλώσεις για το ελληνικό #MeToo – που παρεμπιπτόντως πασχίζουμε με νύχια και με δόντια να κρατήσουμε στο δημόσιο διάλογο –. Απλά θεώρησα απαραίτητη την υπενθύμιση των παραπάνω, για να μπείτε στο κλίμα.
Στη γνωστή πλέον ερώτηση “Δεν σε σόκαρε;” που γίνεται σε όλους τους ανθρώπους του θεάτρου που δίνουν συνέντευξη, κλήθηκε να απαντήσει την περασμένη εβδομάδα ο κ. Παπαθανάσης. Αποκρίθηκε με ειλικρίνεια πως αυτά τα πράγματα ήταν γνωστά “από το 1994. Τα ξέραμε, τα μιλάγαμε, αλλά ήμασταν τόσο μικροί και αδύναμοι για να τα πούμε, θα πίστευαν ένα παιδί που τα έλεγε αυτά;”. Και ενώ λοιπόν βάζει στο τραπέζι τους παράγοντες που ώθησαν εκείνον και τους συναδέλφους του στη σιωπή, εν ριπή οφθαλμού, μετατοπίζει την ευθύνη στα θύματα. “Ερχόταν μια κοπέλα φίλη μου κι έλεγε “Με παρενόχλησε σεξουαλικά, τι να κάνω;”. Εγώ θα πω τι να κάνει; Ήταν 24 χρόνων, είχε την προσωπικότητα να κάνει αυτό που πρέπει και μετά την έβλεπα να παίρνει ρόλους, κι ήταν εντάξει. “Δουλειά μας είναι, θα το κάνουμε κι αυτό, τι να κάνουμε;” έλεγε. Κάποιες το φιλτράρισαν, το σκέφτηκαν, αλλά το έκαναν και τους άρεσε. Είναι επικίνδυνα κι ευαίσθητα να λέμε για τέτοια πράγματα. Κάποιες που το έκαναν, δεν ήταν κακό, γιατί το γούσταραν. Τώρα αν το μετάνιωσαν, αν έχει αρχίσει τώρα η ανθρωποφαγία, που είναι κλειστά τα θέατρα, που έχει πέσει πείνα, κάτσε να “φάμε” μερικούς. Δεν είμαι υπέρ αυτών που έγιναν τώρα, που βγήκε η Μαρία η κουτσή και μιλάει και λέει ότι αυτά που κατηγόρησαν τον Κιμούλη και…και…Έχει πάρει η μπάλα τους πάντες. Φυσικά και υπήρχε σεξουαλική παρενόχληση, αλλά ήταν σε άτομα πάνω από 20 χρονών, ενήλικες, κι έπρεπε εκείνη τη στιγμή, αν είχαν την αξιοπρέπεια να το πουν, από τη στιγμή που δεν το λες τότε, αλλά μετά από κάποια χρόνια, πιστεύω ότι είσαι συνένοχη. Κάτω από τα 18 είναι ένοχες, δεν υπάρχει δικαιολογία. Όταν μιλάμε για γυναίκες και άντρες 25 και 22 χρονών, πριν 10 χρόνια, κάποιοι έκαναν οικογένεια, οι γυναίκες γίνονταν μητέρες, οι άνδρες πατέρες. Δε μπορεί να μου λέει ότι “Στα 22 δεν ήξερα και δεν ήθελα”. Άρα έχει να κάνει με αξιοπρέπεια”.
Ξέρετε υπάρχουν μερικές μέρες που ξυπνάμε αισιόδοξες και πιστεύουμε ότι δεν χρειάζεται πλέον να απαντάμε σε ερωτήσεις όπως “Γιατί τώρα;”, “Μετά από τόσα χρόνια το θυμήθηκε;”, “Τι έκανε έξω τέτοια ώρα;”, “Γιατί φορούσε φούστα;”, αλλά όπως φαίνεται θα χρειαστεί για πολύ καιρό ακόμα να απαντάμε, όσο δίνεται βήμα σε τέτοιες φωνές όπως του κ. Παπαθανάση, θα απαντάμε και θα απαντάμε ακούραστες, αν υπάρχει έστω και η παραμικρή ελπίδα ότι κάποιος θα ακούσει, ανεξάρτητα από το φύλο του. Για την ιστορία, να σημειωθεί ότι στην ίδια συνέντευξη ο κ. Παπαθανάσης σημείωσε ότι στο παρελθόν προσπάθησε να στηρίξει συνάδελφό του που δέχθηκε σεξουαλική παρενόχληση, αλλά αυτό του στοίχισε τη δουλειά του, “Με κατηγόρησαν, με κυνήγησαν και μου στέρησαν γύρω 6 – 7 χρόνια δουλειάς. Το έκανα, το πλήρωσα και δεν θα μου το δώσει κανένας πίσω. Γιατί να το κάνω, αφού μπορεί και μόνη της να σωθεί;”. Είναι πραγματικά κρίμα αν ο ηθοποιός επωμίστηκε τέτοιες συνέπειες στηρίζοντας ένα θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης, όμως αυτό δεν δικαιολογεί τη σημερινή στάση του. Αν οι δηλώσεις του πηγάζουν από θυμό για ό,τι ισχυρίζεται πως του συνέβη, τότε είναι πραγματικά πιο λυπηρό από το να είναι αυτή η ατόφια θέση του.
Τα άτομα που μίλησαν για όσα συμβαίνουν εδώ και χρόνια (και) στο χώρο του θεάτρου, δεν βρήκαν την ευκαιρία να “φάνε” κάποιους επειδή τα θέατρα είναι κλειστά. Συγγνώμη που θα σας το χαλάσουμε, δεν είναι μέρος κάποιου master plan αποκαθήλωσης των ιερών τεράτων της Τέχνης. Με καθυστέρηση τουλάχιστον 4 χρόνια από την εκκίνηση του #MeToo κινήματος στις Η.Π.Α, η Ελλάδα πήρε στα χέρια της τη σκυτάλη, μια σκυτάλη που πολύ θαρραλέα παρέδωσε στα χέρια όλων μας η Σοφία Μπεκατώρου. Από εκείνη τη στιγμή μέχρι και σήμερα, έγιναν αρκετές προσπάθειες να ξαναβάλουμε το θέμα της κακοποίησης κάτω από το χαλί, όμως κάθε γυναίκα επώνυμη ή ανώνυμη που βρίσκει τη δύναμη να μιλήσει για ό,τι της συμβαίνει φουσκώνει το κύμα, το σηκώνει όλο και ψηλότερα. Όπως για παράδειγμα συνέβη πρόσφατα με το περιστατικό στη Ν. Σμύρνη. Μέσα σε τρεις μέρες αφότου η νεαρή κοπέλα δημοσιοποίησε τα στοιχεία του άνδρα που την ακολουθούσε επί 300 μέτρα με το μόριό του έξω από το παντελόνι του, αρκετές ακόμα υποθέσεις σεξουαλικών επιθέσεων είδαν το φως της δημοσιότητας. Η απόπειρα βιασμού μιας 20χρονης κοπέλας από οδηγό ταξί στο κέντρο της Αθήνας, η σεξουαλική παρενόχληση σε δύο κορίτσια 14 και 16 χρονών στο Αγρίνιο, η σεξουαλική επίθεση σε αεροσυνοδό σε πτήση Θεσσαλονίκη – Αθήνα.
Οι γυναίκες που σιωπούσαν “από το 1994”, αλλά μέσα στην πιο σκληρή περίοδο για την ανθρωπότητα, μίλησαν ανοίγοντας τα πιο σκοτεινά κουτάκια που είχαν καταχωνιάσει για τα καλά στις γωνίες του μυαλού τους για χρόνια, έδωσαν φωνή σε εκατοντάδες άλλες γυναίκες να μιλήσουν την ίδια στιγμή που κάτι συμβαίνει, παρόλο που και οι δύο γνωρίζουν πως θα αμφισβητηθούν, πως δεν θα τις πιστέψουν, πως κάποιοι θα προσπαθήσουν να βρουν όλα εκείνα που αυτές “έκαναν λάθος” και προκάλεσαν, οτιδήποτε ήταν αυτό που τους συνέβη, στους εαυτούς τους, πως είναι συνένοχες.
Ναι κ. Παπαθανάση, οι γυναίκες αυτές υπήρξαν νεαρά, φοβισμένα κορίτσια και έμαθαν να σωπαίνουν, έμαθαν να λένε “Συμβαίνουν αυτά στο χώρο μας” και δεν το έμαθαν στο θέατρο. Το έμαθαν στο σπίτι, όταν οι γονείς τους τις μεγάλωναν εντελώς διαφορετικά από τα αγόρια της οικογένειας, όταν από ημιμάθεια, από αφέλεια, από απαιδευσιά τους καλλιεργούσαν το φόβο ρωτώντας τες “Έτσι θα βγεις έξω;”, αν το ρούχο που είχαν επιλέξει αποκάλυπτε το δέρμα τους περισσότερο από το άγραφο όριο που έχει ορίσει η πατριαρχική κοινωνία και πάει κάπως έτσι: “Φούστα μέχρι τον αστράγαλο; Ασφαλής – Φούστα πάνω από το γόνατο; Εν δυνάμει θύμα σεξουαλικής επίθεσης”. Και ναι κ. Παπαθανάση, αυτές οι γυναίκες έκαναν οικογένεια, έγιναν μάνες και βλέποντας μπροστά στα μάτια τους την αλλαγή αποφάσισαν να βιώσουν ταυτόχρονα το βάρος και τη λύτρωση που προσφέρει η αλήθεια, διεκδικώντας ένα καλύτερο μέλλον για τα δικά τους κορίτσια και αγόρια.
Α, και κύριε Παπαθανάση. Μπορεί οι γυναίκες αυτές να “έπαιρναν ρόλους”, αλλά το κατά πόσο “εντάξει” ήταν, το γνωρίζουν οι ίδιες και μόνο οι ίδιες. Κι αν όπως λέτε “κάποιες το φιλτράρισαν, το σκέφτηκαν, αλλά το έκαναν και τους άρεσε, […] και δεν ήταν κακό, γιατί το γούσταραν” δεν είναι σε σας να το κρίνετε γιατί η αυτοδιάθεση του σώματός τους είναι προσωπική τους υπόθεση. Αν λοιπόν συμμετείχαν σε κάτι συναινετικά και το “γούσταραν”, γαμώ, αν με την πάροδο του χρόνου και βλέποντας την αλλαγή γύρω τους σκέφτηκαν ότι δεν ήταν “εντάξει” ακόμη και η συναίνεσή τους και θέλουν να μιλήσουν για το πώς μπορεί να πείστηκαν ότι σχέσεις εξουσίας με μοχλό το σεξ είναι μονόδρομος στον τομέα που εργάζονται και πάλι γαμώ. Γιατί ξέρετε αγαπητέ κύριε, είναι γαμώ να είσαι άνθρωπος κι αυτό σημαίνει να μεταβάλλεσαι διαρκώς, να αγκαλιάζεις την αλλαγή όσο δύσκολο και να είναι, να αλλάζεις απόψεις, να αυτοαναιρείσαι, να εκφράζεσαι, να μιλάς, να διεκδικείς, αλλιώς είσαι κολώνα.
Ευχαριστούμε για την πολύτιμη άποψή σας περι συνενοχής κ. Παπαθανάση. Μας υπενθυμίσατε ότι δεν μας παίρνει να εφησυχάζουμε και να αισιοδοξούμε. Όχι ακόμα.
