8 τρόποι που η κλιματική αλλαγή επηρεάζει ήδη την υγεία μας

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που αρνούνται να κάνουν κάτι για την κλιματική αλλαγή, με βασικό επιχείρημα ότι οι επιπτώσεις δεν τους αφορούν. Αυτό, όμως, δεν είναι αλήθεια. Η κλιματική αλλαγή δεν είναι ένα υποθετικό σενάριο για το μακρινό μέλλον που θα γνωρίσουν τα δισέγγονά μας. Αποτελεί μία πραγματικότητα που ήδη έχει αρχίσει να ξεδιπλώνεται, με τα αρνητικά της επόμενα να αγγίζουν την υγεία τόσο τη δική μας όσο και των δικών μας ανθρώπων.

Η υπερβολική ζέστη, τα ακραία καιρικά φαινόμενα και η μόλυνση του αέρα είναι τα τρία βασικά υπαίτια “παιδιά” της κλιματικής αλλαγής, που με διαφορετικούς τρόπους ή και αλληλένδετα μεταξύ τους είναι δυνατόν να βλάψουν την υγεία μας. Υπάρχουν, μάλιστα, μέχρι στιγμής οχτώ διαφορετικοί τρόποι, οι οποίοι είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και μάς επηρεάζουν άμεσα. Ποιοι είναι αυτοί; Ο Mark Mitchell, γιατρός και βοηθός καθηγητή στο George Mason University, μιλώντας στο Refinery29 τους κατέγραψε: επακόλουθα του καύσωνα, όξυνση προϋπάρχοντων νοσημάτων της καρδιάς και των πνευμόνων, άσθμα, τραυματισμοί στη διάρκεια ακραίων καιρικών φαινομένων που σχετίζονται με το κλίμα, υδατογενείς και τροφογενείς ασθένειες, αλλεργίες, μεταδιδόμενες από φορέα ασθένειες και επιπτώσεις στην πνευματική και ψυχική υγεία μετά την απώλεια περιουσίας ή θάνατο που προκλήθηκε από σχετιζόμενη με το κλίμα καταστροφή.

Η όλο και μεγαλύτερη αύξηση της θερμοκρασίας φαίνεται ότι άμεσα ή έμμεσα είναι το πιο επικίνδυνο σημείο. Τα βακτήρια γίνονται πιο ανθεκτικά στα αντιβιοτικά, οι έγκυες κινδυνεύουν να γεννήσουν παιδιά με εκ γενετής καρδιοπάθειες, η εποχή της γύρης κρατάει περισσότερο και μαζί της επεκτείνεται η εποχή των αλλεργιών και το άσθμα και έντομα, όπως τα τσιμπούρια και τα κουνούπια, ζουν περισσότερο και μεταναστεύουν σε άλλες περιοχές φέροντας μαζί τους ασθένειες όπως τον ιό του Δυτικού Νείλου και η νόσος του Lyme. Παράλληλα, η υπερβολική ζέστη δημιουργεί και νοητικά προβλήματα, οδηγώντας σε μείωση της συγκέντρωσης, αλλά και στην αϋπνία.

Αυτές, βέβαια, είναι οι πιο άμεσες επιπτώσεις. Η υγεία μας μπορεί να επηρεαστεί πιο έμμεσα από την κλιματική αλλαγή, με τα προβλήματα να μην δημιουργούνται αμέσως στον οργανισμό μας. Τόσο η υπερβολική ζέστη, όσο και άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα οδηγούν σε υλικές και, πιο συγκεκριμένα, δομικές καταστροφές. Ένας τυφώνας, για παράδειγμα, μπορεί να αφήσει ρωγμές σε ένα σπίτι, που δεν είναι δυνατόν να επιδιορθωθούν άμεσα, με αποτέλεσμα στην πρώτη βροχή να αρχίσει να αυξάνεται η υγρασία και να εμφανίζεται μούχλα -που με τη σειρά της οδηγεί σε άσθμα και αλλεργίες-.

Ποιους αφορούν πρώτα απ’ όλους όλες οι αρνητικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην υγεία; Σε ένα γενικό επίπεδο, τα παιδιά, που ακόμα αναπτύσσονται και είναι πιο ευαίσθητα σε ασθένειες από τη μόλυνση του αέρα και του νερού, οι έγκυες, που έχουν αυξημένο κίνδυνο αφυδάτωσης, και οι ηλικιωμένοι, με αυξημένες πιθανότητες να νοσήσουν και να τραυματιστούν και με τον “θερμοστάτη” του σώματός τους να υπολειτουργεί, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν από θερμοπληξία. Ωστόσο, στην πραγματικότητα το μεγάλο κριτήριο είναι η οικονομική και η κοινωνική τάξη του καθενός. Ναι, η κλιματική αλλαγή αυτή καθαυτή δεν κάνει διακρίσεις, αλλά οι συνέπειές της είναι πολύ ευκολότερο να προληφθούν, να αντιμετωπιστούν ή να διορθωθούν, αν το εισόδημά σου δεν είναι χαμηλό και αν δεν μένεις σε μία από τις πιο υποανάπτυκτες περιοχές της πόλης, της χώρας ή και του πλανήτη.

Ας το εξηγήσουμε λίγο καλύτερα. Οι κατώτερες κοινωνικο-οικονομικές τάξεις, στις οποίες συνήθως συναντάμε έγχρωμους ανθρώπους, είναι πιο πιθανό να ζουν κοντά σε μονάδες παραγωγής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα -που έχουν αποδεδειγμένα συσχετιστεί με την αύξηση περιστατικών άσθματος- ή να εκτίθενται σε μολυσμένο αέρα και νερό και σε τοξικά χημικά. Ο λόγος είναι πολύ απλά ότι οι κατοικίες σε αυτές τις περιοχές είναι αρκετά πιο οικονομικές. Παράλληλα, μιλάμε για περιοχές όπου το τσιμέντο επικρατεί και το πράσινο είναι σχεδόν ή εντελώς ανύπαρκτο, γεγονότα που απευθείας μεταφράζονται σε ακόμα μεγαλύτερη και ανεμπόδιστη αύξηση του καύσωνα. Προφανώς, λόγω της κακής οικονομικής κατάστασης αυτών των ανθρώπων, δεν υπάρχει η δυνατότητα συχνά κατάλληλης αντιμετώπισης των επιπτώσεων στην υγεία, ειδικά σε χώρες όπου το σύστημα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης είναι αντίστοιχο των ΗΠΑ, αλλά ούτε και δυνατότητα κλιματισμού, με μόνο διαθέσιμο τρόπο το άνοιγμα των παράθυρων -σημεία εισόδου για τον μολυσμένο αέρα-.

Η κλιματική αλλαγή μπορεί να καταπολεμηθεί. Το πιο απλό που μπορούμε να κάνουμε είναι να μην αμυνθούμε απέναντι στην πηγή, αλλά αποκλειστικά απέναντι στις συνέπειές της, μένοντας στο σπίτι τις πιο ζεστές ή νεφελώδης μέρες, βρίσκοντας δημόσιους κλιματιζόμενους χώρους και χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα εντομοαπωθητικά ανάλογα τους κινδύνους της δικής μας περιοχής. Τίποτα, όμως, από αυτά δεν θα λύσει ή θα περιορίσει το ευρύτερο πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής. Οι ειδικοί βάζουν στο τραπέζι τρία βασικά αιτήματα, που αν γίνουν πραγματικότητα μπορεί να έρθει η βελτίωση. Αυτά είναι η δημιουργία όλο και περισσότερων χώρων πρασίνου στις πόλεις, η επιχορήγηση των κατώτερων οικονομικών στρωμάτων ώστε να αποκτήσουν πρόσβαση σε κλιματισμό και το κλείσιμο των μονάδων παραγωγής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα που βρίσκονται σε κατοικήσιμες περιοχές.