Η yoga “γεννήθηκε” περίπου τον 6ο αιώνα π.Χ. στην Ινδία και σκοπός της δεν ήταν ο κατά κύριο λόγο σημερινός, δηλαδή το να “φτιάξεις” σώμα ή να την χρησιμοποιήσεις ως αγχολυτικό. Αποτελούσε μία κυρίως νοητική και ψυχική θρησκευτική πρακτική, συνδεδεμένη συνήθως με τον ινδουισμό και τον βουδισμό.
Η ουσία της yoga
Στην ουσία της η yoga έχει να κάνει με την αρμονία, την ειρήνη και την αγάπη. Μότο της είναι το “όλοι είμαστε ένα” και ουσιαστικά αποτελεί ένα ατομικό ταξίδι για όσους αποφασίζουν να ακολουθήσουν τον βαθύτερο δρόμο της. Για εμάς τους δυτικούς, μία αναφορά που ίσως καταλάβουμε καλύτερα: μοιάζει αρκετά με την πνευματική πορεία της πρωταγωνίστριας στο Eat, Pray, Love -το βιβλίο περισσότερο, όχι τόσο την ταινία-. Τελικός προορισμός είναι η ανακάλυψη της μοναδικής θεϊκής μας φύσης. Είναι, όμως, και η αναγνώριση της θεϊκής φύσης των υπόλοιπων ανθρώπων.
Τι βρίσκεται στο κέντρο της φιλοσοφίας της; Ο χριστιανισμός έχει το αγαπάτε αλλήλους. Τα αρχαία κείμενα της yoga μιλάνε για κοινωνική δικαιοσύνη. Μάς διδάσκουν δηλαδή να ακολουθούμε τον δρόμο της αλήθειας και της ορθής συμπεριφοράς. Να έχουμε στο μυαλό μας το κάρμα, όχι ως μία εκδικητική δύναμη, αλλά ως λογική ότι κάθε πράξη μας έχει συνέπειες. Να αγαπάμε και να συμπάσχουμε με όλα τα όντα και να προσφέρουμε πάντα τη βοήθειά μας σε όποιον την έχει ανάγκη.
Η φιλοσοφία της yoga στις ΗΠΑ και όχι μόνο
Δυστυχώς, στον δυτικό κόσμο, κυρίως στις ΗΠΑ, όλα τα παραπάνω έχουν χαθεί. Η yoga αποτελεί έναν από τους πιο διαδεδομένους τρόπους γυμναστικής, αλλά το πράγμα σταματά εκεί. Όλη η φιλοσοφία της είτε είναι άγνωστη σε αυτούς που την ασκούν, είτε αγνοείται συνειδητά. Αυτοί που την διδάσκουν είναι κυρίως λευκοί instructors σε καλή οικονομική κατάσταση, oι οποίοι παρακολουθούν μερικά σεμινάρια και αυτοαποκαλούνται ειδικοί. Αγοράζουν ενεργειακούς κρυστάλλους. Κάνουν ίνσταγκραμ ιστορίες τους “διαλογισμούς” τους. Τρώνε “καθαρά”, πολλές φορές και χορτοφαγικά. Μέχρι εκεί.
Για τους περισσότερους η yoga είναι μόδα. Είναι μέρος ενός αστικού lifestyle που τους αρέσει να προβάλουν στον κύκλο και τα social media τους. Ακόμα και η δημιουργία ενός “καλού” σώματος είναι απλά ένα extra παράπλευρο θετικό επόμενο και όχι το ζητούμενο τους. Με άλλα λόγια, έχουν κρατήσει μόνο τη σωματική πρακτική της . Τα πιο ουσιαστικά κομμάτια της έχουν διαγραφεί στις περισσότερες των περιπτώσεων.
QAnon στην Αμερική
Η έλλειψη της φιλοσοφίας της yoga από την δυτική πρακτική της είναι αρνητική από πολιτισμική άποψη. Ωστόσο, ίσως να μην τη συζητάγαμε αν τα επακόλουθά της δεν είχαν εξαπλωθεί με βλαβερό τρόπο σε μέρος της κοινωνίας.
Στις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να εξαπλώνεται η ομάδα QAnon. Πρόκειται για ακροδεξιούς, κυρίως οπαδούς του Donald Trump, που πιστεύουν ότι ο κόσμος κυριαρχείται από μία οργάνωση παιδόφιλων Δημοκρατικών. Έκαναν τα πρώτα τους βήματα στο Dark Web, αλλά με την πανδημία και το Black Lives Matter αποφάσισαν να επεκταθούν. Συγκεκριμένα, έκαναν ένα ελαφρύ re-brand, ώστε να προσεγγίσουν άτομα της wellness κοινότητας, ανάμεσά τους και δάσκαλους yoga.
Η QAnon πρόσθεσε νέες θεωρίες συνωμοσίας στο “καταστατικό” της και πλέον είναι κατά των εμβολίων, στηρίζει την υγεία βασισμένη αποκλειστικά σε φυσικά μέσα και υποστηρίζει ότι ο Covid-19 είναι ένα πολιτικό-μιντιακό κατασκεύασμα. Βέβαια, στη βάση της έχει πάντα τον ρατσισμό και το “Make America Great Again”. Τα μέλη της δεν είναι απλά οι διαδηλωτές κατά των μασκών και οι υποστηρικτές του “κινήματος” All Lives Matter. Είναι αυτοί που τα οργανώνουν.
QAnon και yoga
Κάποιος θα φανταζόταν ότι οι επαγγελματίες της yoga δεν θα παρασύρονταν από την QAnon και την φιλοσοφία της. Κάτι τέτοιο δυστυχώς δεν ισχύει σε πολλές περιπτώσεις. Οι καθηγητές της yoga, κυρίως στις ΗΠΑ, όχι απλά ακολουθούν τις ιδέες του QAnon, αλλά προσπαθούν να εντάξουν κι άλλους στον ίδιο τρόπο σκέψης. Κάνουν απόπειρες να πείσουν τους μαθητές τους ότι ο Covid-19 δεν υπάρχει και τους καλούν να βγαίνουν στα καταστήματα χωρίς μάσκες. Τους υπενθυμίζουν ότι “όλες οι ζωές έχουν αξία, όχι μόνο οι μαύρες”. Τους βάζουν, μάλιστα, και σε ένα ινσταγκραμικό “challenge”, στο οποίο καίνε τις μάσκες τους. Οργανώνουν διαμαρτυρίες κατά των lockdowns.
Μάς κάνει τρομερή εντύπωση; Όχι, τόσο. Μη λευκοί επαγγελματίες της yoga -και γενικότερα της wellness βιομηχανίας- μιλάνε χρόνια για διακρίσεις. Δεν βρίσκουν το ίδιο εύκολα δουλειά. Οι εργοδότες φαίνεται σχεδόν πάντα να τους την έχουν στημένη. Οι συνάδερφοι τους δεν τους αντιμετωπίζουν τόσο ανοιχτά και φιλικά όσο άλλους. Παράλληλα, όσοι δυνάμει μαθητές yoga δεν είναι λευκοί και αδύνατοι συχνά νιώθουν να παραμερίζονται. Δεν αισθάνονται άνετα και φαίνεται να μην υπολογίζονται ως ισάξιοι με τους υπόλοιπους μέσα στο τμήμα.
Η καλή πλευρά της δυτικής yoga
Θα ήταν, βέβαια, άδικο να υποστηρίξουμε ότι όλοι οι δάσκαλοι yoga του δυτικού κόσμου έχουν περάσει στην “κακή πλευρά”. Μπορεί να μην είναι η μεγάλη πλειοψηφία, αλλά ένα αρκετά σημαντικό ποσοστό ακολουθεί την πραγματική φιλοσοφία της. Παίρνει δηλαδή ξεκάθαρη αντιρατσισική θέση και δηλώνει ανοιχτή να δεχτεί κάθε άνθρωπο χωρίς προϋποθέσεις.
Μέρος αυτής της θετικής πλευράς της yoga στην Αμερική είναι η δασκάλα της και ακτιβίστρια Seane Corn. Αυτή μαζί με άλλα πρόσωπα της wellness βιομηχανίας υπέγραψαν μία επιστολή κατά της QAnon: “Νοιαζόμαστε και στεκόμαστε ενάντια στην QAnon. Θέλουμε να μιλήσουμε από καρδιάς μαζί σας για την ομάδα QAnon. Μέλη της wellness κοινότητας έχουν ενταχθεί σε αυτή την ομάδα και ανησυχούμε βαθιά. Αυτή η επιστολή έχει σκοπό να σάς προειδοποιήσει για τους κινδύνους αυτής της ομάδας, που οι χειριστικές τακτικές της θυμίζουν αιρετική ψυχολογία. Η QAnon εκμεταλλεύεται την κοινότητά μας με βίντεο και social media γεμάτα με περίεργες θεωρίες, έλεγχο του μυαλού και παραπληροφόρηση. Μην παρασυρθείτε από αυτά τα μηνύματα!
Γνωρίζουμε ότι η QAnon έχει τις ρίζες της στο Dark Web του μίσους και της λευκής κυριαρχίας και ότι έχει αναπλάσει το μήνυμά της για να προσεγγίζει τις πνευματικές κοινότητες. Μην ξεγελαστείτε. Η πραγματική πρόθεση της QAnon είναι να σπείρει παραπληροφόρηση, κατηγορίες, διαπληκτισμούς και να δημιουργήσει φυλετικούς διαχωρισμούς στην χώρα μας.
Η QAnon δεν αντιπροσωπεύει τις πραγματικές αξίες της wellness κοινότητας. Νοιαζόμαστε για την πνευματική και συναισθηματική σας ευημερία και είμαστε εδώ για να πούμε, ‘Πρόσεχε. Μείνε στο σώμα σου. Χρησιμοποίησε το μυαλό σου. Να είσαι σκεπτικός για τα πραγματικά κίνητρα της QAnon. Και, το πιο σημαντικό, κράτα επαφή με τους φίλους και την οικογένειά σου’.
Οι καρδιές μας ραγίζουν από την παραπληροφόρηση που διαχωρίζει την κοινότητά μας. Σου ζητάμε να ταχθείς μαζί μας, μοιράζοντας αυτό το μήνυμα και στεκόμενος ενάντια στην QAnon”.