Ήμουν ετών 10 την πρώτη φορά που μπήκα σε αεροπλάνο, πηγαίναμε οικογενειακώς στην Κύπρο να κάνουμε Πάσχα με φίλους. Τότε ήταν λοιπόν και η πρώτη μου επαφή με μια αεροσυνοδό. Ως τότε τις είχα δει μόνο σε ταινίες και ίσως σε καμία γιγαντοαφίσα-διαφήμιση των κλασικών ελληνικών cult πια εταιρειών. Δεν συγκράτησα και πολλά πράγματα από την πτήση, θυμάμαι όμως να μου κάνει τρομερή εντύπωση η τελειότητα της εμφάνισης των αεροσυνοδών, μου φαίνονταν σαν ψεύτικες, σαν Barbie. Από τότε μέχρι σήμερα έχω κάνει κι αλλα ταξίδια προφανώς, και με ενήλικα πλέον μάτια, αναρωτιέμαι αφενός πόση ώρα μπορεί να τους παίρνει για να φτάσουν σε αυτό το επίπεδο “φινιρίσματος” και αφετέρου, πόσο κουραστικό και πιεστικό ενδέχεται να είναι όλο αυτό. Η απαίτηση να είσαι στην τρίχα από την στιγμή που θα μπεις στο αεροπλάνο, μέχρι και που θα κατέβεις, όσο πολύωρο και να είναι το ταξίδι και όσες πτήσεις και να έχεις μέσα στην ημέρα. Και μέσα σε όλα αυτά να πρέπει προφανώς να φέρεις εις πέρας την ‘πραγματική’ δουλειά σου, δηλαδή την εξυπηρέτηση των επιβατών.

Η αλήθεια είναι πως υπάρχουν πολλά επαγγέλματα στα οποία απαιτείται ένα συγκεκριμένο dress code, και συνήθως μέσα από αυτούς τους ενδυματολογικούς κανονισμούς καταπιέζεται κυρίως το γυναικείο φύλο. Για παράδειγμα, όταν ο χώρος εργασίας σου συστήνει να ντύνεσαι ‘business casual’, η γυναίκα πρέπει να φοράει τακούνι με αποτέλεσμα την περιορισμένη κινητικότητα και την μόνιμη έλλειψη άνεσης, ενώ ο άντρας μπορεί να κυκλοφορεί με ξεκούραστα πόδια και τα φλατ μοκασίνια του. Το επάγγελμα της αεροσυνοδού ωστόσο παίρνει την έννοια του ενδυματολογικού πρωτοκόλλου και το πάει σε άλλο επίπεδο καθώς πλέον δεν μιλάμε απλά για μια “κατεύθυνση” αλλά  για επιβολή. Σε δεύτερη επίσης ανάγνωση (αν όχι πρώτη εν έτει 2021), η επιβεβλημένη αμφίεση με την οποία έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε τις αεροσυνοδούς δίνει μια χροιά υπερσεξουαλικοποίησης.

 

 

Η παραπάνω διαπίστωση σίγουρα δεν είναι συγκλονιστική, ας δούμε όμως από που ξεκίνησαν όλα και γιατί. Σε μια αγγελία για αεροσυνοδούς της αμερικανικής Eastern Airlines,  η οποία δημοσιεύτηκε το 1966 από τους New York Times, αναφέρονται οι απαραίτητες προδιαγραφές μίας κοπέλας που ήθελε να πάρει την θέση: “(Πρέπει να είναι) απόφοιτη Λυκείου, αδέσμευτη (χήρες και διαζευγμένες χωρίς παιδιά θα λαμβάνονται υπ’όψη), και να είναι από 20 ετών και άνω. Να έχει ύψος πάνω από 1,57cm μέχρι 1,75 και να ζυγίζει από 47 ως 61 κιλά ανάλογα με το ύψος της και να έχει καλή όραση.”

Σύμφωνα με την Διδάκτορα Φεμινιστικών Σπουδών και συγγραφέα Eileen Boris, “Η εμφάνιση θεωρούταν ένα από τα πιο σημαντικά ζητούμενα για να γίνεις αεροσυνοδός. Εκείνη την εποχή οι αεροπορικές εταιρείες πίστευαν πως η εκμετάλλευση της γυναικείας σεξουαλικότητας ανέβαζε τα κέρδη, συνεπώς οι στολές των γυναικών αεροσυνοδών ήταν πολύ στενές, και συμπληρώνονταν με λευκά μακριά γάντια και φυσικά τακούνια.” Και εκείνη την περίοδο ήταν που εδραιώθηκε και κλασσική στολή της αεροσυνοδού.

Κανείς θα μπορούσε να υποθέσει πως οι παραπάνω κανονισμοί δεν θα ίσχυαν μέχρι σήμερα, όμως θα έκανε λάθος. Εν έτει 2021 η τυπική στολή αεροσυνοδού που υιοθετούν οι περισσότερες αεροπορικές εταιρείες, έχει τα ίδια χαρακτηριστικά. Συνίσταται από ένα φόρεμα σε πένσιλ κολλητή γραμμή που καταλήγει λίγο πάνω από το γόνατο, γόβες με τακούνι ύψους πάνω από πέντε πόντους, ενδεχομένως κάποιο φουλάρι στο λαιμό, κόκκινο κραγιόν και μακιγιάζ-μαλλί στη πένα. Το μόνο που ίσως έχει αλλάξει από την στολή του τότε σε αυτή του τώρα είναι το μήκος της φούστας που από κοντό μίνι έγινε μακρύ μίνι.

Μέσα βέβαια σε όλο το ζήτημα της σεξουαλικοποίησης, προφανώς δεν πρέπει να ξεχνάμε και το θέμα της άνεσης, που σίγουρα δεν υπάρχει στην εξίσωση της παραπάνω στολής. Και όλα αυτά συμβαίνουν καθ’ όσο η αντρική στολή αεροσυνοδού αποτελείται από ένα ωραιότατο, σίγουρα πιο άνετο κουστουμάκι, που δεν αποκαλύπτει τίποτα.

Καθώς ωστόσο (θα τολμήσω να πω ότι) διανύουμε το 4ο κύμα φεμινισμού εδώ και λίγα χρόνια, φαίνεται να υπάρχει ένα φως στο τούνελ, έστω και αν ακόμα είναι αχνό. Συγκεκριμένα, τον Μάρτιο του 2019 ο αμερικανικός αεροπορικός κολοσσός Virgin Atlantic ανακοίνωσε πως θα δίνεται στις γυναίκες αεροσυνοδούς η επιλογή μεταξύ φορέματος και κοστουμιού με παντελόνι ενώ το μακιγιάζ δε θα είναι πλέον υποχρεωτικό. Μια κίνηση που ενδέχεται να έγινε για μαρκετίστικούς λόγους καθώς αυτή η απόφαση συνοδεύτηκε από εκτεταμένες συνεντεύξεις τύπου. Όποιες ωστόσο και αν ήταν οι προθέσεις της εταιρείας, δεν παύει να είναι μια ελπιδοφόρα κατεύθυνση.

 

SkyUp Airlines launches a new look for flight attendants.

COURTESY OF SKYUP AIRLINES

Άλλη μια εταιρεία, η ουκρανική SkyUp εξέδωσε τον Ιούλιο επίσημο δελτίο τύπου, στο οποίο ανέφερε πως από φέτος το φθινόπωρο οι αεροσυνοδοί θα φορούν κοστούμι αντί για φόρεμα ενώ τα τακούνια καταργούνται εξ’ ολοκλήρου.

Όλα αυτά πολύ ωραία, αλλά να λέμε και του στραβού το δίκιο, δύο κούκοι δεν φέρνουν την άνοιξη. Είναι όμως μια αρχή, και συνάμα ένα μικρό κομματάκι του πάζλ που λέγεται ουσιαστική αλλαγή προς την ισότητα. Ελπίζουμε πως σταδιακά θα μπορέσουμε να βρούμε μαζί όλα τα κομμάτια.

@oneofusgr

If you're here, you're one of us!