Σε ένα διαφημιστικό διάλειμμα του GNTM κι ενώ κάθομαι ήδη απελπισμένη στον καναπέ μου, αναρωτώμενη αν οι κριτές φέτος υποβλήθηκαν σε κάποιου είδους λοβοτομή, πέφτω back to back πάνω σε δύο διαφημιστικά σποτ που δεν είχα συνειδητοποιήσει πόσο εκνευρισμό μου προκαλούν μέχρι εκείνη τη στιγμή.
Στο ένα, μια από τις γρήγορα εναλλασσόμενες σεκάνς, που σκοπό έχουν να τονίσουν τη σύνδεση των ανθρώπων πάνω από το προϊόν, βλέπουμε έναν πατέρα να επιπλήττει το γιό του, με τον τελευταίο να σκύβει το κεφάλι και να προσπαθεί εμφανώς να συγκρατήσει τα νεύρα του σφίγγοντας τα δόντια. Λίγο αργότερα, ο αυστηρός πατέρας θα προσφέρει το προϊόν στο γιό του πάνω από το οποίο θα συμφιλιωθούν.
Το ίδιο προϊόν έχει καταπιαστεί και άλλες φορές στο παρελθόν με τη σχέση πατέρα – γιου, πατώντας σε ένα παρόμοιο μοτίβο.
Επόμενο διαφημιστικό. Γιος, του οποίου η ένδυση δείχνει πως σε κάποιον τομέα τέλος πάντων είναι πετυχημένος, επιστρέφει για οικογενειακό δείπνο στο πατρικό του. O πατέρας τον κοιτάζει βλοσυρά και αποσύρεται στην κουζίνα, ενώ μητέρα παίρνει το οικείο σχεδόν σε κάθε παιδί (κυρίως ελληνικής κι ας μην είναι ελληνική η διαφήμιση) οικογένειας ύφος “τι να κάνεις, έτσι είναι ο μπαμπάς, από εσένα περιμένει την κίνηση” και κάποιοι υπέρτιτλοι φροντίζουν να μας ενημερώσουν ότι ο πατέρας δεν καταλαβαίνει, και μάλλον δεν εγκρίνει, πάντα τις επιλογές του γιού. Ο γιος ακολουθεί αμήχανα και σχεδόν δουλοπρεπικά τον πατέρα στην κουζίνα, όπου ο τελευταίος συνεχίζει να τον κοιτάζει με άγριο, επικριτικό βλέμμα, αλλά, ω τι έκπληξη, τελικά του δίνει την αναγνώριση για την οποία διψάει προσφέροντάς του το προϊόν και μειδιώντας ελαφρά, τόσο ελαφρά που η Μόνα Λίζα κλαίει απαρηγόρητη σε μια γωνιά.
Προτού συνεχίσω, να σας θυμίσω πως την Ημέρα του Πατέρα του 2020, μας είχε ενοχλήσει αυτή η διαφήμιση.
Μπαμπάς είναι όλα αυτά που θέλεις και ακόμα περισσότερα. Χρόνια πολλά! #HappyFathersDay pic.twitter.com/k2xRmiN3qt
— AB Vassilopoulos (@ABVassilopoulos) June 21, 2020
Λοιπόν όπως φαίνεται, μια τέτοια απεικόνιση ενός πατέρα προκαλεί τα χαμηλότερα ένστικτα της κοινωνίας, όμως άλλες, σαν αυτές που βλέπουμε στα παραπάνω σποτ, πατούν τόσο πίστα στην αποδεκτή ακόμη και σήμερα πατρική φιγούρα, που στο μυαλό των διαφημιστών είναι δεδομένο πως θα πετύχει το απαραίτητο engagement με το κοινό, καθώς αυτό θα ταυτιστεί.
Ο πατέρας στο σπίτι είναι “επισκέπτης”. Είναι “βιοπαλαιστής”. “Κουβαλητής”. Εκείνος που γυρίζει αργά το βράδυ γιατί δουλεύει για να ζήσει την οικογένειά του, ενώ ήδη έχει πει στη γυναίκα του ότι πια δεν χρειάζεται να εργάζεται η ίδια γιατί πρέπει να κάτσει στο σπίτι να μεγαλώσει τα παιδιά τους. Εκείνος που δεν έχει χρόνο να παίξει και να ασχοληθεί με τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών γιατί έχει να θρέψει 3, 4, 5 στόματα. Και φυσικά μετά είναι εκείνος που δεν εγκρίνει τις επιλογές των παιδιών του – όχι συγγνώμη, εκεί είναι που στρέφεται στη γυναίκα του και της λέει “τα παιδιά σου”, “η κόρη σου”, “ο γιός σου” που “τα έκανες σαν τα μούτρα σου” -. Είναι ο βαρύς τύπος που όταν έρχονται οι φίλοι των παιδιών του στο σπίτι εκείνος είναι καρφωμένος μπροστά στην τηλεόραση αποπνέοντας μια καταδυναστευτική ενέργεια που διαβεβαιώνει τους πάντες ότι αν τον ενοχλήσουμε “θα τον δούμε όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί”. Και φυσικά είναι εκείνος που “η μαμά” πάντα θα δικαιολογεί, κολλημένη στην εκδοχή του ανθρώπου που ερωτεύτηκε, και θα μετακυλύει την ευθύνη της προσέγγισης στα ανήλικα παιδιά της που φυσικά δεν χρωστάνε τίποτα να προσπαθούν να ικανοποιήσουν τον πατέρα για να “γλυκάνει” και να δίνουν μετά από χρόνια το 20% του μισθού τους για ψυχοθεραπεία, αν είναι φυσικά τυχεροί και εντοπίσουν / αποδεχτούν το τραύμα.
Είναι αυτή η πραγματικότητα σε κάθε οικογένεια; Φυσικά και όχι, αλλά η παραπάνω σκληρή περιγραφή του στερεοτυπικού πατέρα που δεν βλέπετε σε καμία διαφήμιση είναι αυτή που κρύβεται ανάμεσα από τα χαρτιά στα μπλοκάκια του meeting room μιας διαφημιστικής που αποφασίζει ότι ένα σποτ με έναν βαρύ πατέρα που δυσκολεύεται να αποδεχτεί το γιό του, αλλά καταφέρνουν να συνδεθούν εν τέλει μέσω του προϊόντος είναι πετυχημένη. Η παραπάνω περιγραφή προηγείται του βλοσυρού πατέρα που στραβοκοιτάει το γιο επειδή για παράδειγμα έγινε καλλιτέχνης και όχι δικηγόρος και της μητέρας που, ενώ φαινομενικά είναι το ανάχωμα ανάμεσα στον σκληρό πατέρα και το πληγωμένο παιδί, σπρώχνει συγκαταβατικά το τελευταίο για να συμφιλιωθεί με τον πατέρα και τελικά τα καταφέρνουν όλοι περίφημα πάνω από ένα μακαρόνι.
Ασφαλώς και κάθε γονιός, πατέρας ή μητέρα οφείλει να βάζει όρια και κατά περιπτώσεις να είναι αυστηρός. Βεβαίως και οι άνθρωποι τσακώνονται και θα τσακωθεί κι ένας πατέρας με τον γιό του. Όμως η απεικόνιση του πατέρα με την οποία μας βομβαρδίζει η διαφήμιση εδώ και δεκαετίες είναι σταθερά κολλημένη στα ‘80s. Είναι τόσο ισχυρή που όταν ένας πατέρας καταλήγει ντυμένος μπαλαρίνα επειδή παίζει ελεύθερα με την κόρη του, μας απειλεί. Μας καταστρέφει το αφήγημα του πάτερ φαμίλια.
Παράλληλα φυσικά κυκλοφορούν δεκάδες διαφημίσεις με μία πιο σύγχρονη εκδοχή της πατρότητας, η οποία δυστυχώς εξαντλείται σε ανδρικές φιγούρες με μούσια και καρό πουκάμισα περασμένες πάνω από ζεστά φίλτρα, που ζουν με μία ασορτί ντυμένη μαμά κι ένα σκύλο σε σπίτια που έχουν ξεπηδήσει από τον κατάλογο της ΙΚΕΑ. Αλίμονο, δεν περιμένω αύριο να δω μία διαφήμιση με δύο τρυφερούς μπαμπάδες να ετοιμάζουν το παιδί τους για την πρώτη μέρα στο σχολείο και να αλείφουν και οι τρεις ευτυχισμένοι κάποιο spread σε μία φέτα ψωμί, μην είμαστε και εντελώς τρελούληδες, ε;
Θα ήταν ωστόσο όμορφο, να πάψουμε να βλέπουμε τον πατέρα που “δεν ξέρει τι να κάνει” με τον έφηβο γιό του που είναι αδιαπραγμάτευτα ένα “αγρίμι” λόγω ηλικίας, τον πατέρα που δεν αποδέχεται τις επιλογές της κόρης του – λες και κάποιος πρέπει να αποδέχεται τις επιλογές μας γενικότερα – τον πατέρα που στερεί την αναγνώριση από τα παιδιά του γιατί πρέπει να την κερδίσουν ικανοποιόντας τα δικά του απωθημένα. Θα ήταν όμορφο να βλέπουμε πραγματικές, υγιείς, ανθρώπινες σχέσεις και συνειδητοποιημένους, διαβασμένους γονείς που αγαπούν τα παιδιά τους χωρίς σαδιστικές τάσεις.
