Φιλίππα ΔημητριάδηΥπάρχουν πολλά χαρακτηριστικά που μπορεί να προσδώσει κανείς στους Αθηναίους. Είναι ανυπόμονοι και ως τέτοιοι πολύ συχνά γίνονται και λίγο χοντροκομμένοι στους τρόπους τους. Επίσης είναι πολύ βιαστικοί με αποτέλεσμα, ενώ κινούνται καθημερινά στο κέντρο της πόλης τους, σπάνια να παρατηρούν λεπτομέρειες ή να προκαλούν τους εαυτούς τους να δουν τις ομορφιές της, ξύνοντας λίγο την επιφάνεια. Ακόμα σπανιότερα δε, κοιτούν ψηλά.
Η εικαστικός Θεοδώρα Μαλάμου γνωρίζει πολύ καλά τις συμπεριφορές του Αθηναίου που ζει την πόλη του καθημερινά. Κάτοικος της Βικτώριας η ίδια, μιας περιοχής της Αθήνας που εδώ και χρόνια φέρει ένα αρνητικό πρόσημο, δεν είχε μόνο την ευκαιρία να παρατηρήσει τα χαρακτηριστικά όσων κινούνται και μένουν στο κέντρο της πόλης, αλλά και να ανακαλύψει τους τρόπους που μπορούν να μετατρέψουν τον βιαστικό Αθηναίο σε flaneur από τη μία στιγμή στην άλλη.
Η εικαστικός Θεοδώρα Μαλάμου
Αναζητώντας αδιάκοπα την πολυχρωμία, την ομορφιά, το καλτ και τον σουρεαλισμό εκεί που άλλοι βλέπουν ασχήμια, αλλά ταυτόχρονα χωρίς να κλείνει τα μάτια στα μεγάλα προβλήματα της περιοχής στην οποία διαμένει, η Θεοδώρα Μαλάμου εκκίνησε μεταξύ των δύο lockdown το εικαστικό project Bougada, αφού παρατήρησε ότι στις λιγότερο φωτογενείς και πολυπολιτισμικές περιοχές του αστικού κέντρου, τα απλωμένα ρούχα καλύπτουν τις προσόψεις κτιρίων. Απέχοντας από τη γραφική ομορφιά μιας τουριστικής μπουγάδας, γεμίζουν μπαλκόνια και παράθυρα με κάθε πιθανό τρόπο, προδίδοντας σιωπηλά πληροφορίες για τους ιδιοκτήτες τους, αποτελώντας συχνά πεδίο αντιπαράθεσης.
Η αρχή έγινε τον Ιούνιο με μία ερευνητική καταγραφή αυτών των χαρακτηριστικών εικόνων, στις γειτονιές γύρω από την πλατεία Βικτωρίας, από τον Σταθμό Λαρίσης και τον Άγιο Παύλο, την πλατεία Αττικής, τον Άγιο Παντελεήμονα ως τις αρχές της Κυψέλης την οποία παρακολουθούσαμε μέσα από τους αινιγματικούς – μέχρι τότε – λογαριασμούς του Athens Laundry – Bougada σε Facebook και Instagram. Ο κύκλος έκλεισε τον Οκτώβριο που μας πέρασε όπου η εικαστικός προσκάλεσε εννέα καλλιτέχνες να αφήσουν τα έργα τους να φωτογραφηθούν σαν άλλες μπουγάδες σε μπαλκόνια της περιοχής, δημιουργώντας έτσι μια σειρά εφήμερων εγκαταστάσεων που – άλλοτε έντονα, άλλοτε χιουμοριστικά και άλλοτε διακριτικά, σχεδόν ανεπαίσθητα – έρχονται σε απρόσμενο διάλογο με τον περιβάλλοντα χώρο. Το σύνολο των φωτογραφιών απαρτίζει το ντοκουμέντο μιας άτυπης open air έκθεσης. Το Bougada Art project δεν είναι μονάχα ο τρόπος της εικαστικού και επιμελήτριας της έκθεσης να προκαλέσει τους Αθηναίους να κοιτάξουν επιτέλους ψηλά. Είναι και μία μικρή νίκη της τέχνης σε καιρό πανδημίας καθώς, εκμεταλλεύτηκε σχεδόν ακούσια την, έστω και περιορισμένη, προσβασιμότητα που έχει ακόμη ο δημόσιος χώρος.
Η Θεοδώρα Μαλάμου παρουσιάζει και τα εννέα έργα της Bougada στο One of Us παραθέτοντας πληροφορίες για τα κτίρια στα οποία αυτά φιλοξενούνται, αλλά και το πώς ενσωματώνονται στον αρχιτεκτονικό πλουραλισμό και την παρακμή της περιοχής.
Ειρήνη Μπαχλιτζανάκη Parasol, 2020, Κέντημα σε βαμβακερό ύφασμα, 500 x 300 cm / Φωτογραφία: Θεοδώρα Μαλάμου
Το ύψους πέντε μέτρων έργο της Ειρήνης Μπαχλιτζανάκη “Parasol” με το οποίο έγινε η έναρξη του πρότζεκτ κρεμάστηκε στον τελευταίο όροφο μιας πολυκατοικίας πάνω απο την Αχαρνών. Ένας βασικός στόχος εξαρχής ήταν τα έργα να έρθουν σε διάλογο με τον περιβάλλοντα χώρο, το αστικό τοπίο και τα ιδιαίτερα στοιχεία της περιοχής, έτσι και εδώ η υπερμεγέθης κεντητή ομπρέλα αιωρείται με φόντο την πόλη ανάμεσα σε μπαλκόνια, κεραίες τηλεόρασης, δώματα και ηλιακούς θερμοσίφωνες.
Μαρία Βαρελά Data Altar, 2020, οπτικοποίηση δεδομένων μέσω της ύφανσης μαλλί, χειροποίητο υφαντό σε παραδοσιακό αργαλειό, 100 x 47cm / Φωτογραφία: Θεοδώρα Μαλάμου
Το έργο της Μαρίας Βαρελά “Data Altar” παρουσιάζει μια κωδικοποιημένη ημερολογιακή καταγραφή από τη ζωή της εικαστικού. Τοποθετήθηκε στο μπαλκόνι του ισογείου μιας τυπικής πολυκατοικίας, σε ένα στενό κοντά στην πλατεία Βικτωρίας. Εκείνο που κάνει ξεχωριστή την συγκεκριμένη τοποθεσία είναι η ιδιαίτερη φροντίδα με την οποία έχει στηθεί το κάθε τι στον χώρο από τους ενοίκους του, κάτι που έρχεται σε μεγάλη αντίθεση με την εικόνα του δρόμου που συνήθως είναι γνωστό σημείο εμπορίου ναρκωτικών. Μέσα από τη μισάνοιχτη μπαλκονόπορτα προβάλει μια αχνή εικόνα του εσωτερικού και η καθημερινότητα του σπιτιού συναντάει εκείνη που περιγράφει το υφαντό της Βαρελά.
Μαριλία Κολυμπίρη Body towel, 2020 λάδι & λαδοπαστέλ σε πετσέτα, 135 x 70cm / Φωτογραφία: Θεοδώρα Μαλάμου
Η Μαριλία Κολυμπίρη χρησιμοποίησε ένα καθημερινό αντικείμενο όπως η πετσέτα για να σχολιάσει ζητήματα ενηλικίωσης και αναζήτησης της ταυτότητας της αστικής κοινωνίας. Το art brut ύφος της ζωγραφικής της έρχεται σε αντίθεση με το νεοκλασικό οίκημα του 1919 που το φιλοξένησε, σε μια αναπάντεχη συνύπαρξη. Περιπτώσεις σαν αυτή, όπου στρίβοντας σε κάποιο μικρό στενό βλέπει κανείς κρυμμένα πανέμορφα νεοκλασικά στη σειρά υπάρχουν πολλές στην περιοχή και παρόλο που πολλά είναι παραμελημένα, εξακολουθούν να δίνουν μια εικόνα του παρελθόντος και της ιστορίας της.
Μαρίνα Βελησιώτη These boobs are made for watching, 2020 χειροποίητο υφαντό ακρυλικό και μαλλί / Φωτογραφία: Θεοδώρα Μαλάμου
Η Μαρίνα Βελησιώτη δημιουργεί σουρεαλιστικές εικόνες παράξενων και απειλητικά σεξουαλικών κόσμων σε υφαντά. Το αινιγματικό ζωηρόχρωμο υφαντό της με τίτλο “These boobs are made for watching” κοιτάζει περήφανα τους περαστικούς που κατευθύνονται στον σταθμό του ηλεκτρικού της Βικτώριας. Τοποθετήθηκε σε μια από τις χαρακτηριστικές παλιές πολυκατοικίες της οδού Χέυδεν προσθέτοντας μια σουρεαλιστική νότα και ένα κλείσιμο του ματιού στον ανυποψίαστο περαστικό που θα κοίταζε ψηλά.
The Callas, In lust we trust κέντημα, 2x2m / Φωτογραφία: Θεοδώρα Μαλάμου
Για το έργο των The Callas είχα την τύχη να μου παραχωρηθεί το μπαλκόνι ενός απο τα πιο εντυπωσιακά κτίρια της γειτονιάς μου. Πρόκειται για ένα εκλεκτικίστικο κτίριο του Μεσοπολέμου το οποίο, όπως με ενημέρωσαν οι ιδιοκτήτες οι οποίοι και το ανακαίνισαν, χτίστηκε το 1930. Το pop κέντημα στο μπαλκόνι με το μότο “In lust we trust” δημιούργησε έναν ιδανικό συνδυασμό με τα χρώματα του κτιρίου αλλά και με τα στοιχεία του αφγανικού εστιατορίου που λειτουργεί στο ισόγειο, μια χαρακτηριστική συνύπαρξη στην περιοχή.
Σοφία Κουλουκούρη B-sides, 2017 Κέντημα, μεταξωτό κρόσι, 150x80cm / Φωτογραφία: Θοεδώρα Μαλάμου
Σε μια πιο “χαμηλότονη” σύνθεση, το έργο της Σοφία Κουλουκούρη απλώθηκε πάνω στα σεντόνια ενός ακόμα μικρού ισογείου, αυτή τη φορα στον Άγιο Παύλο, κοντά στον Σταθμό Λαρίσης. Ένα ήσυχο στενό που οδηγεί στο περιβόητο πλέον γκράφιτι με την κουκουβάγια ήταν ο κατάλληλος τόπος για να ακουστεί η καταπραϋντική εξομολόγηση της εικαστικού. “I just don’t want t make the same mistakes again…”
Eleanor Lines, Aegis, 2020, Μεταξοτυπία σε ύφασμα, 245×160 cm / Φωτογραφία: Θεοδώρα Μαλάμου
Το σχέδιο στην έντονη μεταξοτυπία της Eleanor Lines έχει σαν βασική πηγή έμπνευσης μοτίβα απο τις παλιές πόρτες στην Κυψέλη όπου εργάζεται η καλλιτέχνης. Δουλεμένο έτσι ώστε να δημιουργεί μια οπτική παραίσθηση, το έργο εντάχθηκε ιδανικά στο περιβάλλον με τις μπλε τέντες στην πλατεία Αττικής, με εκρηκτικό αποτέλεσμα.
Ίρις Πλαϊτάκη, Κόδρου ως ζακέτα haori, 2016, Μεταξοτυπία σε βαμβακερό ύφασμα, 120x100cm / Φωτογραφία: Θεοδώρα Μαλάμου
Η Ίρις Πλαϊτάκη σχεδιάζει τυπωμένα υφάσματα με μοτίβα παρμένα απο την Αθηναϊκή αρχιτεκτονική του ’30. Στη συγκεκριμμένη περίπτωση το μοτίβο Κόδρου χρησιμοποιήθηκε για να κατασκευαστεί ένα ιαπωνικό πανωφόρι haori, ήταν σημαντικό λοιπόν να βρεθεί ένα κτίριο αντίστοιχης αρχιτεκτονικής αναφοράς. Το μεσοπολεμικό οίκημα της οδού Φυλής ήταν ακόμα μια ανέλπιστη παραχώρηση για το πρότζεκτ αφού πολλά τέτοιου είδους κτίρια βρίσκονται σε κακή κατάσταση πλέον.
Θεοδώρα Μαλάμου, Αστική σημαία, 2020, Ακρυλικά χρώματα σε ύφασμα, 145x125cm / Φωτογραφία: Θεοδώρα Μαλάμου
Η τελευταία ανάρτηση του πρότζεκτ περιλαμβάνει το δικό μου έργο, όπου ζωγραφική και ραπτική συνδυάστηκαν για τη δημιουργία ενός λάβαρου αφιερωμένου στην πόλη και τον πραγματικό “κυριάρχο” της. Τοποθετήθηκε σε ένα ιδιαίτερα οικείο σημείο της καθημερινότητας μου, από το οποίο περνάω συνεχώς αφού βρίσκεται δίπλα απο το σπίτι μου. Η πλέον αντιπροσωπευτική εικόνα της Αχαρνών είναι αυτή, με τα κομμωτήρια και τα μικρά καταστήματα Πακιστανών, Μπαγκλαντεσιανών κλπ και δεν μπορούσε να λείπει από το πρότζεκτ.