Όπως ακριβώς συνέβη και με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου, έτσι και με το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, η ομάδα του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης ανταπεξήλθε με ιδιαίτερη ευελιξία και δημιουργικότητα στη νέα συνθήκη του κορωνοϊού που μας κρατάει, δημιουργούς και θεατές, εκτός αίθουσας.
Το 23ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης θα διεξαχθεί φέτος με υβριδικό τρόπο. Στις 14 Μαρτίου κορυφώνεται η online διεξαγωγή του μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας του Φεστιβάλ online.filmfestival.gr, ενώ από τις 24 Ιουνίου έως τις 4 Ιουλίου θα πραγματοποιηθεί ταυτόχρονα σε φυσικούς χώρους και online. Η θεματική του φετινού Φεστιβάλ είναι το ταξίδι, ένα από τα πράγματα που μας έχουν λείψει περισσότερο εδώ και ένα χρόνο. Επιχειρεί να επαναπροσδιορίσει την έννοιά του μέσα από ένα μεγάλο και συναρπαστικό αφιέρωμα με τίτλο “Προορισμός: Ταξίδι”, κάτι που αποτυπώνεται και στην οπτική ταυτότητά του. Τα φετινά πόστερ είναι έργα της φωτογράφου Όλγας Δέικου.
Όλα όσα μας περιμένουν, ο ανοιχτός ορίζοντας, τα ταξίδια και η αίσθηση ανακάλυψης αποτυπώνονται στις αφίσες του Φεστιβάλ. Είναι ένα road trip, είναι το παιδί που παίζει ανέμελο με ένα μικρό αεροπλανάκι, είναι τα ταξιδιάρικα πουλιά. Και όλα μαζί εκφράζουν την επόμενη μέρα που ελπίζουμε να μην είναι μακριά. Τρεις φωτογραφίες που συνομιλούν με το φετινό αφιέρωμα του Φεστιβάλ, Προορισμός: Ταξίδι και κλείνουν το μάτι σε κάθε περιπέτεια που μας επιτρέπει να εξερευνήσουμε τους άλλους, αλλά και τον εαυτό μας.
Η Όλγα Δέικου γεννήθηκε στη Φλώρινα και μετακόμισε στη Θεσσαλονίκη σε ηλικία 18 ετών για να σπουδάσει Χημικός Μηχανικός. Την κέρδισε η φωτογραφία, με την οποία ασχολείται τα τελευταία 15 χρόνια. Με την ιδιαίτερη φωτογραφική της ματιά αναδεικνύει το αστικό τοπίο και ταυτόχρονα το μεταμορφώνει, με το φως και τα χρώματα.
Όλγα πώς ξεκίνησε η σχέση σου με τη φωτογραφία;
Η σχέση μου με την φωτογραφία ξεκίνησε μάλλον συμπτωματικά. Έγινε στα 21 μου, αφού άφησα το Tμήμα Χημικών Mηχανικών που σπούδαζα τότε. Η σχέση μου με την παρατήρηση βέβαια ξεκινάει από πολύ μικρότερη ηλικία.
Τι είναι αυτό που σε προκαλεί για να πατήσεις το κλικ; Τι φυλακίζει το βλέμμα σου;
Ό,τι με διεγείρει συναισθηματικά. Μετά έρχεται η μηχανή ως προέκταση του χεριού μου για να το αποτυπώσω. Δεν έχω σκοπό να καταγράψω ακριβώς αυτό που συμβαίνει, πιο πολύ με ενδιαφέρει να “δώσω” οπτικά αυτό που ένιωσα τότε.
Η φωτογράφος Όλγα Δέικου
Έχεις μια πολύ ιδιαίτερη χρωματική παλέτα και οι λήψεις σου φέρουν κάτι το κινηματογραφικό. Τι έχει συμβάλει στη διαμόρφωση αυτής της αισθητικής ταυτότητας;
Ταινίες, βιβλία, μουσική, πολύ μουσική . Είναι αλήθεια ότι αγαπώ το χρώμα , και ξεκίνησα και φωτογραφικά να είμαι τολμηρή με αυτό .Εννοείται όμως πως μια εικόνα με φλυαρία ,χωρίς δυναμική , δεν την σώνει μια χρωματική παλέτα
Είσαι από τα 18 σου στη Θεσσαλονική, ενώ η καταγωγή σου είναι από τη Φλώρινα, σωστά; Νιώθεις πλέον περισσότερο Θεσσαλονικιά; Μπορείς να μας πεις τα πράγματα που αγαπάς περισσότερο στην πόλη;
Την μισή μου ζωή είναι γεγονός ότι ζω Θεσσαλονίκη, αλλά δεν αισθάνομαι Θεσσαλονικιά. Οι εικόνες που έχω μέσα μου από το μέρος που μεγάλωσα είναι πολύ πιο έντονες, προσπαθώ ακόμα και μέσα στο αστικό τοπίο της πόλης που ζω τώρα να τις φέρω.
Πώς βιώνεις τα lockdowns και την περιόδο της πανδημίας, τόσο προσωπικά όσο και δημιουργικά; Σε τι στάδιο βρίσκεσαι τώρα ψυχικά;
Στο πρώτο lockdown έχοντας την ανάγκη να φωτογραφίζω καθόμουν πολύ στην ταράτσα. Εκεί βγήκε μα σειρά εικόνων ομολογώ με μεγάλη επιτυχία. Γενικά πάντα πίστευα ότι “repetition is a form of change”, το βλέπω και σαν πρόκληση. Δεν υποτιμώ την επανάληψη. Σίγουρα αν είχα την δυνατότητα να ταξιδεύω σε όλο το κόσμο τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά, αλλά δεν θα είχα αντιληφθεί ότι και στην επανάληψη μπορείς να είσαι δημιουργικός.
Δημιούργησες τις αφίσες του 23ου ΦΝΘ για το φετινό αφιέρωμα, “Προορισμός: Ταξίδι”. Αρχικά μπορείς να μας πεις τα συναισθήματά σου όταν σου έγινε η πρόταση και έπειτα πώς οδηγήθηκες σε αυτές τις 3 τελικές λήψεις;
Όταν μου ανακοινώθηκε η ανάθεση αισθάνθηκα μεγάλη χαρά και ενθουσιασμό και στη συνέχεια άγχος αν θα μπορέσω να ανταπεξέλθω στις ανάγκες του Φεστιβάλ. Η λέξη ταξίδι είναι μια μαγική έννοια με πάρα πολλές ερμηνείες. Δεν έχει να κάνει μόνο με την αλλαγή του γεωγραφικού τόπου όπου βρισκόμαστε. Ήθελα με κάποιον τρόπο να συνδυάζω παρελθόν – παρόν – μέλλον. Όλα ξεκίνησαν με την 1η αφίσα με τον άντρα στο παλιό αμάξι. Πήγα σε μάντρες αμαξιών και έψαχνα ένα χαλασμένο αμάξι που το φωτίζω έτσι ώστε να φαίνεται πως είναι ζωντανό. Το μεταφέραμε σε ένα χωράφι. Η εικόνα αυτή είναι το “παρελθόν”. Ένας άντρας σταματημένος στη μέση του πουθενά βλέπει τα αστέρια. Το “παρόν” αποτυπώθηκε μέσα από ένα κλειστό πανεπιστήμιο, με ένα μόνο φωτισμένο παράθυρο και ανθρώπινες φιγούρες μέσα, ενώ έξω ελεύθερα πουλιά να πετούν. Η 3η εικόνα, “το μέλλον” – ένα σύγχρονο αμάξι τώρα, ταξιδεύουμε ξανά, ένα παιδάκι καβαλάει το αυτοκίνητο, ίσως σε ένα ταξίδι με τους γονείς του. Παίζει με το αεροπλανάκι του, ταξιδεύει κυριολεκτικά και μεταφορικά εκείνη την στιγμή.
Το Φεστιβάλ φέτος ανταποκρινόμενο στις προκλήσεις της εποχής του κορωνοϊού θα πραγματοποιηθεί σε δύο μέρη. Έχεις ξεχωρήσει κάποιο έργο από τις προβολές μέχρι σήμερα; Και ποια είναι η στιγμή του φεστιβάλ που περιμένεις με ανυπομονησία;
Το “Midnight Τraveller”, το οποίο είναι ένα ημερολόγιο καταστρώματος που εξιστορεί τον καταναγκαστικό εκπατρισμό, μου άρεσε πάρα πολύ. Το “Notturno” επίσης, γυρισμένο επίσης στα σύνορα Ιράκ – Συρίας – Κουρδιστάν, όπου βλέπεις σε ένα κλίμα φόβου και αγωνίας, την ομορφιά της ανθρωπότητας που ξυπνά κάθε μέρα σε ατελείωτη νύχτα. Η στιγμή του Φεστιβάλ που περιμένω είναι να καταφέρουμε στο 2ο μέρος προβολών να πάμε στις αίθουσες.
Πόσο ανάγκη πιστεύεις ότι έχουμε το “ταξίδι” σαν σημείο αναφοράς για το μέλλον σε αυτή τη δύσκολη στιγμή που περνάμε σε συλλογικό επίπεδο. Πιστεύεις ότι οι εικόνες σου – που έχουν κίνηση μέσα στην στασιμότητά τους, που έχουν στραμμένο το βλέμμα κάπου μακριά – καθώς και τα έργα που προβάλλονται στο Φεστιβάλ είναι ένα καταφύγιο σε τέτοιες στιγμές;
Μέχρι να καταφέρουμε να ταξιδέψουμε ας ταξιδεύουμε φαντασιακά, μέσα από ντοκιμαντέρ, ταινίες , βιβλία, όνειρα, εικόνες. Ο κόσμος είναι κουρασμένος, όλο αυτό που ζούμε μου θυμίζει αμερικάνικη ταινία δράσης. Θέλω να ελπίζω πως όταν πάρουμε απόσταση από αυτό και περάσει, οι άνθρωποι θα συμπεριφέρονται με περισσότερη αλληλεγγύη. Ελπίζω δηλαδή.
Πήρες επίσης μέρος στην πρωτοβουλία “WeChangeThePicture”, όπου 21 γυναίκες φωτογράφοι συμμετέχουν με ένα έργο τους για να στηρίξουν γυναίκες που έχουν δεχθεί λεκτική, σωματική και σεξουαλική βία, στο οικογενειακό ή το εργασιακό τους περιβάλλον συνδράμοντας στο έργο του Κέντρου Γυναικείων Ερευνών και Μελετών “Διοτίμα”. Μπορείς να μας πεις λίγα λόγια για την εμπειρία, αλλά και γιατί επέλεξες να διαθέσεις το συγκεκριμένο έργο;
Είμαστε 21 γυναίκες φωτογράφοι που παραχωρούμε ένα έργο μας γι αυτόν τον σκοπό . Μπορεί ο καθένας να μπει στο site και να κάνει μια δωρεα με κόστος 20 ευρώ. Τα έσοδα πάνε στην Διοτίμα. Η εικόνα που έδωσα είναι από μια γυναίκα που ταξίδευε μόνη της σε δρομολόγιο Σκιάθος – Βόλος. Πάντα με γοήτευαν άνθρωποι που ταξιδεύουν μόνοι τους.
Αν η Θεσσαλονίκη ήταν μία φωτογραφία, ποια θα ήταν;
Για εμένα δεν θα έδειχνε σίγουρα πάντως τουριστικές ατραξιόν της πόλης.