Υπάρχει ένα meme που λέει “όλοι οι ψυχολόγοι έχουν ψυχολόγο και αυτοί οι ψυχολόγοι με την σειρά τους έχουν ψυχολόγο. Και όλο αυτό καταλήγει στον final boss ψυχολόγο που είναι η Fiona Apple”.
Γεννημένη στις 13 Οκτωβρίου του 1977, η Fiona μέχρι στιγμής έχει στο ενεργητικό της ένα Grammy, 8 υποψηφιότητες και πέντε άλμπουμ. Σπάει τις νόρμες της μουσικής βιομηχανίας και κυκλοφορεί τους δίσκους της όπως κι όποτε εκείνη επιθυμεί (1996, 1999, 2006, 2012, 2020). Η φωνή της έχει χαρακτηριστική χροιά και η έκτασή της είναι κοντράλτο. Ξεκίνησε ούσα alternative rock/pop και κατέληξε σε art pop/art rock και experimental. Ίσως να ήταν και λίγο βαρετό, πιο πολύ για την ίδια, να μην πειραματίζεται.

1. The First Taste

Το 1996 κάνει το καλλιτεχνικό της ντεμπούτο με τον δίσκο της Tidal σε ηλικία 19 χρονών. Στον δίσκο συμπεριλαμβάνονται και τραγούδια που έχει γράψει στα δεκαπέντε της.  Σε αυτό το κομμάτι, η Fiona μιλάει στον εν δυνάμει σύντροφό της και του ζητάει να της δώσει την “πρώτη γεύση”, δηλαδή, το πρώτο φιλί. Είναι ένα τραγούδι στο οποίο προφανώς το πιάνο παίζει μεγάλο ρόλο, η ηλεκτρική κιθάρα λειτουργεί σαν εξωτικό μπαχαρικό και το vibraphone (υποθέτουμε) χαϊδεύει την ψυχή μας, όπως το ελαφρό αεράκι της άνοιξης περνά ανάμεσα από τις παπαρούνες. Ο ρυθμός του είναι αρκετά χορευτικός κι αισθησιακός ταυτόχρονα, ταξιδεύοντάς σε σε άλλο χωροχρόνο. Η ίδια τραγουδάει, “Full is not heavy as empty/Not nearly my love/Not nearly my love/Not nearly” κι ενώ χορεύουμε δακρύζουμε και λίγο. Επιπλέον, στο βίντεο κλιπ βλέπουμε και από τα πρώτα ομοφυλοφιλικά φιλιά μεταξύ γυναικών. Ήταν αρκετά μπροστά από την εποχή της.

2. Criminal

Έχει πει σε συνέντευξή της ότι το έγραψε μέσα στο χρονικό διάστημα ενός  διαλείμματος στο σχολείο. Έβαλε στοίχημα με έναν φίλο της ότι την επόμενη φορά που θα την δει θα έχει ένα καινούριο τραγούδι. Κι έτσι κι έγινε, γράφοντάς το σε ένα διάστημα 45 λεπτών, ενώ όλοι οι υπόλοιποι στο σχολείο έτρωγαν μεσημεριανό. Είναι από τα πιο γνωστά τραγούδια της και αυτό που τη βοήθησε να κερδίσει το βραβείο Grammy. Στο βίντεο κλιπ που πρωταγωνιστεί, γύρω της βρίσκονται διάφορα αντρικά μοντέλα ενώ από πίσω ακούγονται οι στίχοι “I’ve got to make a play/To make my lover stay/So what would an angel say?/The devil wants to know”. Το κράξιμο που έφαγε ήταν απερίγραπτο. Πολλοί έσπευσαν να το κατακρίνουν κατηγορώντας την πως προμοτάρει το look “heroin chic” και ότι υπάρχουν ψήγματα παιδικής πορνογραφίας(!) σε αρκετές στιγμές.  Αν κάτσει κάποιος και το δει, θα παρατηρήσει ότι κάνει ακριβώς αυτό που έκαναν και οι άντρες καλλιτέχνες τις εποχής της, αλλά από την αντίστροφη πλευρά. Εμείς αυτό το λέμε double standards.

3. Paper Bag

Ανεβαίνοντας στην σκηνή για να παραλάβει το Grammy της, εκφώνησε έναν λόγο στον οποίο έλεγε καθαρά και ξάστερα πως πρέπει να ζεις τη ζωή σου όπως ακριβώς θες εσύ κι όχι όπως θέλουν οι άλλοι. Αυτή της η πράξη οδήγησε τα tabloids της εποχής στο να την σύρουν μέσα στη λάσπη, αλλά αυτή δεν πτοήθηκε. Κυκλοφορεί το  2o άλμπουμ της το 1999 με όνομα When the Pawn… εν συντομία, γιατί ο πραγματικός τίτλος είναι ένα ποίημα με 90 λέξεις. Μέσα στον δίσκο βρίσκεται κι αυτό το τραγούδι και μας λέει μία ιστορία για τον σύντροφό της. Πίστευε ότι είχε βρεi τον κατάλληλο αλλά τελικά αποδείχθηκε ανώριμος για να είναι μαζί του, και παρόλο που νιώθει πολλά πράγματα για αυτόν, πρέπει να φύγει , “I thought it was a bird, but it was just a paper bag”,και, “Hunger hurts, and I want him so bad, oh it kills/’Cause I know I’m a mess he don’t wanna clean up/I got to fold cause these hands are too shaky to hold/Hunger hurts, but starving works/When it costs too much to love“. Δυστυχώς συμβαίνουν κι αυτά.

4. Fast As You Can

Εδώ η Fiona διαπραγματεύεται την ισορροπία της δύναμης μέσα σε μία σχέση. Κάποιος όμως θα μπορούσε να πει ότι δίνει και το ξεκάθαρο μήνυμα στον άλλον του να φύγει μακριά γιατί θα τον ξεκινήσει στο λακιρντί κάποια στιγμή και ποιος την είδε και δεν την φοβήθηκε, “My pretty mouth will frame the phrases/That will disprove your faith in man”. Το ίδιο το τραγούδι “τρέχει” σε δύο ταχύτητες, την γρήγορη και την αργή και αυτό γίνεται σε στρατηγικά σημεία (γρήγορες στροφές και ρεφρέν, αργό bridge). Και το κλιπάκι για το κομμάτι το σκηνοθέτησε ο τότε σύντροφός της, Paul Thomas Anderson. Ναι, ο γνωστός σκηνοθέτης. Αυτό είναι η επιτομή του “power couple”, αν και όπως έχει πει και η ίδια αργότερα, ήταν μία πολύ τοξική σχέση.

5. Extraordinary Machine

Μετά από πολλές ανατροπές και πολύ γράψιμο, κυκλοφορεί τον τρίτο δίσκο της Extraordinary Machine το 2005. Η πρώτη εκδοχή του άλμπουμ είχε διαρρεύσει στο Internet, γεγονός που δεν άρεσε ιδιαίτερα στην δισκογραφική της αλλά ούτε και στην ίδια. Ούτε ο δίσκος όμως άρεσε ιδιαίτερα στην δισκογραφική, οπότε έκατσε και τον ξαναδούλεψε με άλλους παραγωγούς. Και τελικά η δεύτερη εκδοχή ήταν μακράν καλύτερη από την πρώτη. Μπορεί να περιμέναμε 6 χρόνια για αυτό, αλλά η αναμονή άξιζε. Το Extraordinary Machine είναι απλό τραγουδάκι και θα έλεγε κανείς ότι το διακατέχει μία παιδικότητα μουσικά. Οι στίχοι όμως περιγράφουν μία πραγματικά ώριμη κατάσταση. Λέει πως μπορεί ο καθένας να της φερθεί όπως θέλει και εκείνη θα ανταπεξέλθει όσο καλύτερα μπορεί, ενώ δε χρειάζεται βοήθεια από κανέναν, “If there was a better way to go then it would find me/I can’t help it, the road just rolls out behind me/Be kind to me, or treat me mean/I’ll make the most of it, I’m an extraordinary machine”.

6. Not About Love

Ένα τραγούδι για μία πολύ (μα πολύ) τοξική σχέση.  “What is this posture I have to stare at”/- That’s what he said/When I was sitting up straight”. Η ίδια λέει ότι παίρνει τα μπογαλάκια της και φεύγει  γιατί αυτό που συμβαίνει είναι λάθος. Και πόσο της λείπει να είναι ερωτευμένη, δεν ξέρετε!  “This is not about love/Cause I am not in love/In fact, I can’t stop falling out/I miss that stupid ache”. Στο βίντεο κλιπ πρωταγωνιστεί ο Zak Galifianakis, κολλητός της φίλος τότε (κι ελπίζουμε και τώρα). Είναι γεμάτο με στιγμιότυπα του ίδιου να χορεύει στους απότομους ρυθμούς  με όσο πιο πομπώδη και αστείο τρόπο μπορεί. Επίσης, αυτός κάνει lip-syncing στο κομμάτι κι όχι η Fiona. Θα πρέπει να πέρασαν υπέροχα στα γυρίσματα.

7. Every Single Night

Μετά από 7 χρόνια απουσίας, έρχεται και πάλι δριμύτερη με τον δίσκο The Idler Wheel… . Ακόμα ένα ποίημα σαν τίτλος, αλλά πολύ πιο μικρό αυτήν την φορά. Ένας από τους πιο πειραματικούς της δίσκους μέχρι τότε, γεμάτος με πιάνο και τα κοντράλτο φωνητικά της τα οποία χρησιμοποιεί ως όχημα για να μιλήσει για την “αποδοχή του εαυτού, την αυτοπεποίθηση μπροστά στο πρόσωπο της απώλειας και το πώς σε καθορίζουν σαν άνθρωπο οι ρομαντικές σχέσεις σου”. Στο συγκεκριμένο τραγούδι βλέπουμε μία Fiona η οποία αποδέχεται τις μάχες που δίνει με τις σκέψεις της κάθε βράδυ, “ Every single night’s alright/Every single night’s a fight/And every single fight’s alright/With my brain”. Και ποιος δεν παλεύει το βράδυ με τις σκέψεις του πριν πέσει για ύπνο;

8. Hot Knife

Η Fiona αποφάσισε να “παίξει” με τους στίχους και τη μουσική για να μιλήσει περί σωματικής χημείας, “He excites me/Must be like the Genesis of Rhythm/I get feisty/Whenever I’m with him”. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι χρησιμοποιεί τον τρόπο γραψίματος της πολυφωνίας, στην οποία ακούγονται 2 ή παραπάνω φωνές που τραγουδούν διαφορετικούς στίχους ταυτόχρονα. Αυτό γίνεται με μεγάλη επιδεξιότητα και άνετα κάποιος που δεν έχει συνηθίσει σε κάτι τέτοιο, μπορεί να μπερδευτεί ή να πονοκεφαλιάσει στην προσπάθειά του να καταλάβει τι λένε.  Πρέπει όμως να αφήσει τον εαυτό του ελεύθερο. Στην ηχογράφηση συμμετέχει η αδερφή της με το ψευδώνυμο Maude Maggart. Και ποιος σκηνοθετεί το βίντεο; O Paul Thomas Anderson φυσικά. Λογικά ηρέμησε το κλίμα μεταξύ τους για να συνεργάστηκαν πάλι και εμείς αυτό το ονομάζουμε όμορφο character development.

9. Shameika

Για αυτό το άλμπουμ περιμέναμε λίγο παραπάνω, περίπου 8 χρόνια. Είχαμε χάσει κάθε ελπίδα και ειδικά όταν μπήκαμε και σε καραντίνα, πιστεύαμε ότι θα αναβάλει την κυκλοφορία του για το 2021. Αλλά ή ίδια μας καθησύχασε αφού μας το έδωσε χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση και κάπως έτσι έδωσε ζωή στο σκοτεινό lockdown που δεν έλεγε να τελειώσει. Fetch The Bolt Cutters, λοιπόν, με κεντρικό θέμα την σχέση των γυναικών μεταξύ τους, το bullying και το να μην φοβάσαι να μιλήσεις. Η Shameika ήταν μία κοπέλα που έκανε bullying σε διάφορα παιδιά στο σχολείο αλλά όχι σε αυτήν. Μία φορά ήρθε κι έκατσε δίπλα της και μιλήσανε. Δε θυμάται τι είπαν αλλά όπως λέει και η ίδια στο τραγούδι, “ Shameika said I had potential” και “And Shameika wasn’t gentle and she wasn’t my friend but/She got through to me and I’ll never see her again”. Την ξαναείδε, όμως, ακόμα κι αν ήταν μέσα από φωτογραφία. “Είναι τόσο γλυκιά, δε φαίνεται να είναι bully. Έχει ένα τόσο μεγάλο χαμόγελο στο πρόσωπό της“, αναφέρει χαρακτηριστικά.

10. For Her

Όταν ήταν δώδεκα χρονών, η Fiona έπεσε θύμα βιασμού έξω ακριβώς από το κτήριο στο οποίο έμενε με την μαμά της και τον πατριό της. Για χρόνια προσπαθούσε να κρύψει τις καμπύλες της με τις διατροφικές επιλογές της, πιστεύοντας πως έτσι θα γινόταν λιγότερο θελκτική σε κάθε πιθανό θηρευτή. Σε αυτό το τραγούδι, όμως, λέει την ιστορία μίας άλλης κοπέλας που ήξερε πιο παλιά, η οποία βιάστηκε από τον ανώτερό της, όταν η ίδια έκανε την πρακτική της σε μία εταιρεία παραγωγής ταινιών. Πέρασε από πολλές αλλαγές το κομμάτι για να φτάσει στο τελικό αποτέλεσμα. Περαιτέρω έμπνευση της έδωσαν και οι κατηγορίες έναντι του Brett Kavanaugh το 2018. Όπως και τόσες άλλες, έτσι και η Apple ένιωσε τεράστια οργή όταν είδε γυναίκες που έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά να μην γίνονται πιστευτές. Ο στίχος, “You raped me in the same bed your daughter was born in” έρχεται και σε βρίσκει σαν γροθιά στο στομάχι. Είναι αμήχανο, είναι ωμό, μα είναι κάτι που ίσως μόνο η ίδια θα μπορούσε να πει.

 

@oneofusgr

If you're here, you're one of us!