Δεν αμφισβητώ ότι η επικαιρότητα των τελευταίων ημερών μας άφησε όλ@ ανεξαιρέτως μουδιασμένους, με μία έντονη αίσθηση ανασφάλειας, αλλά ιδιαίτερα για τις γυναίκες η τελευταία εβδομάδα ήταν μια σφοδρή σύγκρουση με την πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα που πολλές φορές προσπερνάμε γιατί αποτελεί την καθημερινότητά μας. Γιατί έτσι έχουμε μάθει να ζούμε, υπό ένα διαρκές καθεστώς απειλής και φόβου. Για όλα αυτά έχει ήδη γίνει έντονη συζήτηση. Μιλήσαμε για το πως το να μετατρέπουμε τα κλειδιά μας σε self defence “όπλα” είναι πλέον μια αυτόματη κίνηση, για το ότι το να ακούμε μουσική περπατώντας αμέριμνες στα ήσυχα στενά της πόλης τη νύχτα είναι ένα αδιανόητο σενάριο. Υπάρχει όμως κάτι ακόμα εδώ, που δυστυχώς η είδηση που απασχολεί τους τίτλους των sites και των εφημερίδων τις τελευταίες μέρες άπτεται. Το πόσο εκτεθειμένες είμαστε σε πρότυπα τοξικών και κακοποιητικών σχέσεων ακόμη και μέσα από την ίδια την pop κουλτούρα. Από το δημοτικό τραγούδι μέχρι τα μπιλιετάκια πίσω από τα παραδοσιακά ημερολόγια, ξέρετε, εκείνα που σκίζεις το χαρτάκι κι από πίσω έχουν δίστιχα όπως “Αγάπη δίχως πείσματα δεν έχει νοστιμάδα”, και ελαφρολαϊκές επιτυχίες με πιασάρικες ομοιοκαταληξίες όπως “Όποιος αγαπάει παιδεύει και θυμώνει και ζηλεύει, ίσως κάποτε να κάνει κι ένα λάθος. Όποιος αγαπάει παιδεύει, με τον τρόπο αυτό γυρεύει να αποδείξει την αγάπη και το πάθος”, έχουμε μάθει πάνω – κάτω πως έρωτας θα πει πόνος. Ψυχικός, αλλά και σωματικός. 

Παραδεχόμαστε την επιρροή που έχουν στην προσωπικότητά μας προϊόντα της pop κουλτούρας. Για παράδειγμα η μουσική που μας έχει διαμορφώσει και έχουμε συνδέσει με σημαντικές στιγμές της ζωής μας είναι παράσημο για εμάς και οι άνθρωποι που μας μύησαν σε αυτές – μέντορες, πνευματικοί γονείς. Οι ταινίες που καθόρισαν την αισθητική μας είναι ιερές και τις υπερασπιζόμαστε με πύρινα επιχειρήματα στο δευτερόλεπτο που κάποιος αποπειραθεί να αμφισβητήσει την καλλιτεχνική τους αξία. Οι τάσεις της μόδας που δανειζόμαστε για να διαμορφώσουμε το δικό μας μοναδικό στιλ, που μας επιβάλλονται μέσω της διαφήμισης, υπαγορεύουν τις καταναλωτικές μας ανάγκες και συνήθειες. Πώς γίνεται λοιπόν να πιστεύουμε ότι παραμένουμε ανεπηρέαστοι όσον αφορά στο τι πιστεύουμε για τις σχέσεις, καταναλώνοντας “ελαφριά” pop προϊόντα; 

 

Ένα από αυτά – πέρα από τα προαναφερθέντα που ως “ηχητικά”, ίσως να μην αφήνουν τόσο ανεξίτηλο αποτύπωμα στην ψυχή μας – είναι και οι τηλεοπτικές σειρές που σημάδεψαν την εφηβεία μας. Αν είστε γυναίκες και ανήκετε στη γενιά των millennials, τότε το πιθανότερο είναι ότι για παράδειγμα έχετε παρακολουθήσει το “Gossip Girl”, είτε επισταμένα, είτε σπασμοδικά επειδή το πετύχατε ένα μεσημέρι στο Star. Οι (βασικές on-again, off again) σχέσεις και των δύο βασικών πρωταγωνιστριών, της Serena van der Woodsen και της Blair Waldorf υπήρξαν τοξικές και συναισθηματικά βίαιες. Στο βωμό του δράματος και του cliffhanger όμως, όλα διορθώνονταν με ένα σ’ αγαπώ. Με μία “μεγαλειώδη” κίνηση εντυπωσιασμού. Επίσης η συγκεκριμένη σειρά αποτελεί παράλληλα την επιτομή του cyber bullying, προτού καν τα social γίνουν αυτό που είναι σήμερα – και αν νομίζετε ότι αυτό ανήκει σε μία άλλη συζήτηση, θυμηθείτε πώς αντιμετωπίζονταν “οι ερωτικές περιπέτειες” των κοριτσιών της σειράς, έναντι εκείνων των αγοριών. Ο διασυρμός τους για τις σεξουαλικές και ερωτικές επιλογές τους δεν είχε όριο. 

Το “Gossip Girl” είναι ένα παράδειγμα, ωστόσο η συγκεκριμένη πλοκή αποτελεί ένα διαχρονικό μοτίβο εκείνου του είδους που αποκαλούμε σαπουνόπερα, αλλά και άλλων προϊόντων. Αν το αγόρι αγαπήσει αμέσως το κορίτσι, τότε πώς θα καλλιεργηθεί ενδιαφέρον στο κοινό για να παρακολουθήσει το προϊόν; Ακόμη και στα αγαπημένα μας “Friends”, που δύσκολα δικάζουμε (δυσκολότερα απ’ όλους εγώ), περιμένουμε 10 σεζόν για να δούμε μαζί το ζευγάρι που μας απασχολεί σχεδόν από το πρώτο κιόλας επεισόδιο, ενώ στο ενδιάμεσο βλέπουμε απαράδεκτες συμπεριφορές από τον Ross που “πνίγει με την αγάπη του” την Rachel, ζηλεύει και δεν αποδέχεται την επαγγελματική και κατά συνέπεια προσωπική της εξέλιξη. 

Και, ναι ίσως σας φανεί αστείο, αλλά ένα από τα pop προϊόντα της εφηβείας μας υπήρξε και ο παλιός ελληνικός κινηματογράφος. Οι ταινίες αυτές προβάλλονται μέχρι σήμερα, ατάκες τους μνημονεύονται ακόμα και από τις μικρότερες από τη δική μας γενιές, είναι διαχρονικές και αξεπέραστες. Δεν παύουν όμως να αποτελούν τον καθρέφτη μιας κοινωνίας πολύ διαφορετικής (αλήθεια άραγε;) από εκείνη κατά την οποία υπήρξαμε, εμείς οι millennials, θεατές τους. Tα χαστούκια που μοίραζε ο Παπαμιχαήλ στην Αλίκη Βουγιουκλάκη ήταν η απόλυτη απόδειξη της αγάπης του σχεδόν σε κάθε ταινία που πρωταγωνιστούσαν μαζί. Στο “Το πιο λαμπρό αστέρι”, ο “φλώρος” σπουδαστής κλασικής μουσικής – incognito στιχουργός λαϊκών επιτυχιών γίνεται “αντράκι” – κατά τα λεγόμενα της Αλίκης / Κατερίνας – μόνο όταν πιάνεται στα χέρια, επειδή ζηλεύει, με τον στιχουργό που βρίσκεται στο καμαρίνι της (γιατί τι θα μπορούσαν να κάνουν ένας άντρας και μια γυναίκα σε ένα χώρο μόνοι;) και της “ομολογεί” (;) τον έρωτά του με ένα παθιασμένο φιλί, αφότου της έχει ρίξει ένα δυνατό χαστούκι ρωτόντας τη μάλιστα αν της αρέσει, με την ίδια να απαντάει “Πολύ…” μελώμενη. Ο Αλέκος Αλεξανδράκης επιπλήττει τον Διονύση Παπαγιαννόπουλο στο “Μια τρελή, τρελή οικογένεια” που δεν έριχνε τόσο καιρό ένα μπερντάκι ξύλο στις γυναίκες του σπιτιού για να “συνέλθουν”, μιας που “τα μυαλά τους είχαν πάρει αέρα” και δεν ήταν “σωστές” ερωμένες, μητέρες, σύζυγοι και κόρες. 

Σας προκαλώ να δείτε τα σχόλια κάτω από το βίντεο, καθώς και την περιγραφή του. Θα χρειαστείτε ενδεχομένως μία σακούλα ή έναν κουβά.

Θεωρείτε πως η αναπαραγωγή αυτών των προτύπων δεν “γράφει” στην κουλτούρα ενός ανθρώπου, λαού, έθνους; Αλίμονο, δεν θα βγούμε στο δρόμο να κάψουμε μπομπίνες, cd, dvd και βιβλία. Θέτουμε το ερώτημα μόνο και μόνο για να μπορέσουμε να εξετάσουμε τα προϊόντα αυτά με μία άλλη ματιά και να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε διαφορετικά στο μέλλον. Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι τόσο περίπλοκες που δεν χωρούν ακριβώς σε κουτάκια, όμως τα όρια για το πού κάτι ξεκινά να γίνεται τοξικό ή κακοποιητικό είναι αρκετά σαφή. Υποκρινόμαστε συνολικά ως κοινωνία ότι δεν είναι. 

Η pop κουλτούρα, αγκωμαχώντας, προσαρμόζεται σιγά – σιγά στο κύμα της εποχής. Είναι κι αυτή συγχισμένη, όπως και η εποχή στην οποία καλείται να ανταποκριθεί, ωστόσο το πιθανότερο είναι ότι θα τον βρει το δρόμο. Για τα προϊόντα του παρελθόντος απομένει σε μας να τα επανεξετάζουμε με κριτική σκέψη, να τα επαναξιολογούμε, να τα αμφισβητούμε και εν τέλει ίσως να τα ενθορνίζουμε στο ράφι με τα “cult” διαμάντια που μας μεγάλωσαν, γιατί και το γέλιο έχουμε ανάγκη, και τη σαχλαμάρα και το escapism και όλα. Αυτό που δεν έχουμε ανάγκη είναι να πιστεύουμε, από επικίνδυνα μικρή ηλικία ότι αν δεν είμαστε συνετές με βάση τα πατριαρχικά πρότυπα μας αξίζει σωματική ή λεκτική τιμωρία. Ότι με τον έρωτα της ζωής μας  – επειδή είναι φοβερά παθιασμένος – θα χωρίσουμε 35 φορές μέχρι το happy ending. Ότι θα πρέπει να σκίσουμε ο ένας τις σάρκες του άλλου, να πετάξουμε πράγματα, να φωνάξουμε και να βρίσουμε επειδή έτσι είναι η αγάπη. Τουλάχιστον ένα άλλο προϊόν pop κουλτούρας της εφηβείας μας, ξεκαθαρίζει τα πράγματα εδώ στο ρεφρέν: 

@oneofusgr

If you're here, you're one of us!