Από που βγαίνουν τα παιδιά;
Πότε θα γυρίσει η γιαγιά που πέθανε;
Τι σημαίνει “άντε γ…”;
Κάνει να φιλιούνται δυο άντρες ή γυναίκες;
Όποιος έχει μεγαλώσει παιδιά γνωρίζει καλά τι σημαίνει να έρθεις αντιμέτωπος/η με ερωτήσεις σαν τις παραπάνω ή και άλλες, ακόμα πιο ακραίες ή δύσκολες. Είναι μάλιστα πολύ πιθανό να προκύψουν εκεί που δεν το περιμένεις, την ώρα που είσαι απασχολημένος/η με κάτι άλλο, ακόμα και σε μια δύσκολη στιγμή για εσένα, που έχεις τις άμυνές σου χαμηλά. Τι να κάνεις; Τι να απαντήσεις; Πώς να αντιδράσεις ώστε να ανταποκριθείς με ειλικρίνεια και στοργή χωρίς να τα τραυματίσεις ή να τους δώσεις πληροφορίες που δεν ταιριάζουν με την ηλικία τους;
Υπάρχουν άραγε συγκεκριμένα βήματα που μπορούμε να κάνουμε για να πετύχουμε τα παραπάνω; Ναι, υπάρχουν. Δεν υπόσχονται απόλυτη επιτυχία, είναι όμως ένα σύστημα που μπορεί να μας βοηθήσει ή στην χειρότερη, να μας αγοράσει λίγο χρόνο ώστε να μελετήσουμε την αντίδρασή μας καλύτερα και να επανέλθουμε στο ζήτημα όποτε χρειαστεί. Λαμβάνουμε φυσικά υπόψη μας την ηλικία του παιδιού, καθώς όλα τα παρακάτω δεν εφαρμόζονται σε όλες τις ηλικίες εννοείται.
Μην απαντάτε αμέσως
Αν η ερώτηση είναι δύσκολη και άβολη, μην πάτε να απαντήσετε αμέσως ή να επιπλήξετε το παιδί στην περίπτωση που λέει μια βρισιά ή μεταφέρει μια άσκημη συμπεριφορά. Πάρτε λίγο χρόνο για να καταλάβετε τι σας ρωτάει στην πραγματικότητα. Ο τρόπος που θα το πετύχετε είναι με το να κάνετε εσείς μια δυο διευκρινιστικές ερωτήσεις, όπως: “γιατί το ρωτάς αυτό;”, “που άκουσες αυτήν τη λέξη;”.
Ο λόγος που θα το κάνετε αυτό είναι γιατί πιθανότατα δεν θα χρειαστεί να απαντήσετε ευθέως αμέσως και θα μπορέσετε να διερευνήσετε το πλαίσιο μέσα στο οποίο γεννήθηκε η ερώτηση. Πολλές φορές τα παιδιά ρωτούν κάτι ενώ στην πραγματικότητα θέλουν να μάθουν κάτι άλλο. Επαναλαμβάνοντας για παράδειγμα μια βρισιά που άκουσαν στο σχολείο, και που καταλαβαίνουν ότι είναι βρισιά, ας μην γελιόμαστε, ίσως να θέλουν απλά να πουν αυτό που τους συνέβη στους γονείς τους για να καταφέρουν να το επεξεργαστούν.
Μην δίνετε υπερβολικές πληροφορίες
Ας πούμε ότι το μικρό παιδί σας ρωτάει: “πως γίνονται οι πορδές;”. Κατ’ αρχή θα πρέπει να αποφύγετε πάση θυσία να γελάσετε. Δεύτερον, θα πρέπει να δώσετε μια απλή και ειλικρινή απάντηση όπως ότι “δημιουργούνται μέσα στην κοιλίτσα μας από τα φαγητά που τρώμε και από κάπου πρέπει να βγουν, έτσι βγαίνουν από τον ποπό μας.” Αν αρχίσετε να εξηγείτε λεπτομερώς το πεπτικό σύστημα του ανθρώπου, προσπαθώντας να του δώσετε να καταλάβει την ανθρώπινη ανατομία αλλά και τον μηχανισμό της πέψης ταυτόχρονα, θα χαθείτε στην διαδικασία και εκείνο θα έχει χάσει το ενδιαφέρον του από το πρώτο δευτερόλεπτο. Απλά, ξεκάθαρα και χωρίς πολλές κουβέντες, θα παίξετε τον ρόλο του παντογνώστη με ευκολία.
Μην διστάσετε να πείτε: “Καλή ερώτηση, ας το ψάξουμε παρέα”
Αν η απορία του παιδιού σας είναι σύνθετη κι έχει να κάνει με την θρησκεία, τις ερωτικές προτιμήσεις των ανθρώπων, την ιστορία ή την πολιτική, τότε δεν είναι καθόλου άκυρη συμπεριφορά το να παραδεχθείτε ότι η ερώτηση είναι σύνθετη ή δύσκολη και δεν απαντάται έτσι απλά. Προτείνετέ του να το ψάξετε μαζί και αναζητήστε τις πηγές που θα ικανοποιήσουν τις ανησυχίες του.
Δεν πειράζει να επανέλθετε σε δεύτερο χρόνο
Αν έχετε δώσει μια απάντηση που αργότερα σκεφθήκατε ότι δεν ήταν η κατάλληλη ή τέλος πάντων αυτή που θα θέλατε να έχετε δώσει, τότε δεν πειράζει καθόλου να επανέλθετε σε κάποια άλλη στιγμή λέγοντας “Ξέρεις, σκέφτομαι αυτά που είπαμε πιο πριν και νομίζω ότι δεν το καλύψαμε ίσως όσο θα έπρεπε. Αν θέλεις μπορούμε να ξαναμιλήσουμε γι’ αυτό.” Γενικά δεν είναι κακό να δείξουμε στο παιδί μας ότι δεν είμαστε τελικά παντογνώστες ή ακόμα και ότι μπορεί να έχουμε ανεπαρκείς γνώσεις σε κάποιο θέμα, ακόμα και να κάνουμε λάθος. Αυτό θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη μεταξύ μας και φυσικά θα δείξει ότι έχουμε την διάθεση να είμαστε ειλικρινείς.
Μην παίρνετε την πιθανή πρόκληση τις μετρητοίς
Κάποιες από τις ερωτήσεις που μπορεί να μας κάνουν τα παιδιά μας είναι πιθανό να προέρχονται από την επιθυμία τους να μας προκαλέσουν. Αυτό μπορεί να συμβαίνει γιατί θέλουν να δοκιμάσουν την γονική αυθεντία μας ή γιατί έχουν θυμώσει για κάτι ή απλά γιατί ξέρουν τις απόψεις μας στο συγκεκριμένο ζήτημα και δεν συμφωνούν με αυτές. Το χειρότερο που έχουμε να κάνουμε είναι να σηκώσουμε το γάντι και να βγούμε στην αντιπαράθεση μαζί τους. Θα χάσουμε την ευκαιρία να κουβεντιάσουμε ουσιαστικά το θέμα μαζί τους και να διερευνήσουμε τους λόγους που το παιδί μας νοιώθει έτσι. Κρατήστε την ψυχραιμία σας και προχωρήστε σε διευκρινιστικές ερωτήσεις. Να είστε προετοιμασμένοι για μια πιθανά εντονότερη κουβέντα, στην οποία όμως θα μπορέσετε να ανταπεξέλθετε καλύτερα αν είστε ψύχραιμοι.
Κάντε το να νοιώσει ότι βρίσκεται σε ασφαλές και στοργικό περιβάλλον
Οι ερωτήσεις των παιδιών μας μπορεί να αποκαλύψουν πράγματα για αυτά, που δεν ήμασταν σε θέση να γνωρίζουμε, όπως για παράδειγμα ότι έχουν εμπλακεί σε κάποια παραβατική συμπεριφορά στο σχολείο, ότι κάποιος τα έχει πειράξει ή ότι κάτι τα κάνει να νοιώθουν άβολα σε κάποιο από τα πλαίσια μέσα στα οποία κινούνται, μέσα ή έξω από την οικογένεια. Ο ρόλος μας είναι φυσικά σημαντικός, πρώτα να διερευνήσουμε το περιστατικό ή την συνθήκη που γέννησε τον προβληματισμό του και ύστερα να το κάνουμε να νοιώσει ασφαλές και ότι το αγαπούν και το προστατεύουν, ώστε να μπορέσουμε να το βοηθήσουμε ουσιαστικά.
Ενώ όλες οι περιπτώσεις δεν είναι ίδιες και όλες οι οικογένειες ή οι σχέσεις επίσης, η ιδέα να βασιζόμαστε πάντα στην αλήθεια, όση αλήθεια ταιριάζει στην ηλικία του δηλαδή, είναι ένας ασφαλής τρόπος να απαντήσουμε στις ερωτήσεις του παιδιού μας και να παραμείνουμε επίκαιροι στην ζωή του.