Τι είναι η συνεξάρτηση και πως μπορείς να καταλάβεις αν η σχέση σου έχει φτάσει σε ένα τέτοιο σημείο; Μια ψυχίατρος απαντά.
Η συνεξάρτηση δεν είναι καλό πράγμα σε καμία σχέση, πολύ περισσότερο στις ερωτικές. Μπορεί να εμφανιστεί χωρίς να την πάρουμε καν είδηση και να ριζώσει σαν ένα άσκημο παράσιτο που αποδυναμώνει σιγά σιγά την σχέση και την αφήνει άνευρη και άχρωμη.
Από τον ορισμό και μόνο, μπορεί να θεωρήσουμε ότι το να εξαρτόμαστε τόσο πολύ από την σχέση μας μπορεί να είναι ως και ρομαντικό, μιας και σημαίνει ότι έχουμε μεγάλο δέσιμο με το ταίρι μας. Συνήθως όμως σημαίνει ότι έχουμε και αρκετά μεγάλη ψυχική απόσταση.
Το βασικό χαρακτηριστικό της συνεξάρτησης είναι η εξάρτηση από ένα άλλο πρόσωπο, όπως δηλώνει και η ίδια η λέξη, σε βαθμό που να σκέφτεσαι και να ενεργείς έτσι ώστε και ο σύντροφος και εσύ να λειτουργείτε ως ένα. Ενέχει μια προσπάθεια να ελέγχεις την συμπεριφορά του συντρόφου και κατά συνέπεια και την δική σου, ώστε να παρουσιάζετε ένα κοινό μέτωπο. Μπορεί μάλιστα να φαίνεται ως νοιάξιμο ή ακόμα και υπερβολικό ενδιαφέρον. Η σκληρή αλήθεια είναι όμως ότι η συνεξάρτηση έχει να κάνει με τον έλεγχο.
Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η ανάγκη μας να είναι σε καλή διάθεση ο σύντροφός μας αλλιώς αισθανόμαστε ενοχές ότι δεν είναι ευτυχισμένος. Άλλο τέτοιο παράδειγμα είναι να ανεχόμαστε συγκεκριμένες καταστάσεις ή συμπεριφορές για να μην ξεσπάσουν καυγάδες. Μπορεί μέσα μας να λέμε ότι το θέμα δεν είναι και τόσο σοβαρό, η αλήθεια είναι όμως ότι καταπιεζόμαστε στην πραγματικότητα. Δεν επιτρέπουμε στον εαυτό μας την αυτοέκφραση και δεν την περιμένουμε και από τον σύντροφο. Το επόμενο στάδιο μιας τέτοιας κατάστασης όμως είναι να ζούμε τελικά κάτι πλαστό και ψεύτικο.
Πως λοιπόν μπορούμε να καταλάβουμε ότι η σχέση μας είναι συνεξαρτώμενη;
Όπως απαντά σε αυτό το ερώτημα η ψυχοθεραπεύτρια Lucy Fry, υπάρχουν τέσσερα βασικά σημάδια:
Έχουμε χάσει την αίσθηση του εαυτού
Αν έχουμε την αίσθηση ότι δεν είμαστε το ίδιο άτομο που ήμασταν στην αρχή της σχέσης, αλλά έχουμε μετατραπεί στο μισό κομμάτι ενός ζευγαριού και βλέπουμε τον κόσμο ως τέτοιοι και όχι ως αυθύπαρκτα άτομα, τότε κάτι δεν πάει καλά.
Αν δυσκολευόμαστε να εκφράσουμε τις δικές μας, αυθεντικές, προσωπικές σκέψεις και τις φιλτράρουμε σκεπτόμενοι πρώτα ποια θα ήταν η γνώμη ή η επιθυμία του συντρόφου μας σχετικά με το οποιοδήποτε ζήτημα, τότε υπάρχει εκεί ένα καμπανάκι που χτυπάει. Αν μένουμε κι εμείς μέσα, ενώ θέλουμε να βγούμε, επειδή ο σύντροφός μας δεν θέλει να βγει, τότε το καμπανάκι είναι πιο δυνατό. Μπορεί να γίναμε vegetarian επειδή έγινε κι εκείνος ή να σταματήσαμε να καλούμε τις φίλες ή τους φίλους μας στο σπίτι επειδή εκείνος δεν τους συμπαθεί. Όλο αυτό μπορεί να μοιάζει ως προσπάθεια να σεβαστούμε τις ανάγκες του, στην πραγματικότητα όμως περιορίζουμε τις δικές μας.
Δεν έχουμε λοιπόν παρά να κάνουμε την εξής ερώτηση στον εαυτό μας: Θα το έκανα ή έλεγα ή ζούσα αυτό αν ερχόταν σε αντίθεση με τις επιθυμίες ή τον τρόπο ζωής και σκέψης του συντρόφου μου; Αν η απάντηση είναι όχι, τότε νάτο καμπανάκι που χτυπάει πολύ δυνατά στα αυτιά μας.
Τα ενδιαφέροντά μας έχουν γίνει ίδια με του συντρόφου μας
Θα έχετε κι εσείς στον κύκλο σας ανθρώπους που την στιγμή που μπαίνουν σε μια νέα σχέση απλά εξαφανίζονται από προσώπου γης. Ίσως να σταμάτησαν πια να βγαίνουν μόνοι, ίσως να διέκοψαν την συνδρομή τους στο γυμναστήριο, ίσως ακόμα και να λένε συστηματικά όχι σε κάθε πρόταση για έξοδο.
Φυσικά δεν είναι κακό να ξεκινήσουμε λάτιν χορούς αν και ο σύντροφός μας τους αγαπάει ώστε να ενισχύσουμε την αρμονική συνύπαρξη μαζί του, όμως οι πιο δυνατές σχέσεις είναι αυτές που τα δύο άτομα του ζευγαριού μπορούν να κρατήσουν την ατομικότητά τους, τα χόμπι και τις δραστηριότητές τους.
Οτιδήποτε μας υποχρεώνει να εγκαταλείψουμε τα δικά μας θέλω για να κρατήσουμε σε ενδιαφέρον έναν άλλον άνθρωπο, δεν είναι φυσικό ή δόκιμο. Θα μας οδηγήσει απλά να γίνουμε κάποιο άλλο πρόσωπο που,στο κάτω κάτω, απέχει πολύ από το πρόσωπο που είδε ο σύντροφος αυτός στην αρχή και ερωτεύτηκε.
Νοιώθουμε ότι πρέπει να βοηθήσουμε για να παρθεί οποιαδήποτε απόφαση
Η συνεξάρτηση σε μια ερωτική σχέση εμφανίζεται καθαρά στο πεδίο της λήψης αποφάσεων. Όταν δηλαδή νοιώθουμε ότι χρειάζεται οπωσδήποτε η γνώμη του συντρόφου μας για κάθε μικρή ή μεγάλη απόφαση που πρέπει να παρθεί και το αντίστροφο. Αν έχουμε την αίσθηση ότι χρειαζόμαστε την δική του έγκριση για να κάνουμε οποιοδήποτε βήμα, δεν σημαίνει ότι απλά εμπιστευόμαστε την κρίση του και τον υπολογίζουμε.
Υπάρχουν δυστυχώς πολλοί άνθρωποι που δεν μπορούν να βγουν κάποιο βράδυ χωρίς να πάρουν την σύμφωνη γνώμη του συντρόφου τους για το τι φοράνε ή να αγοράσουν οτιδήποτε στις διακοπές τους χωρίς την έγκρισή του. Αυτό σημαίνει ότι η συνεξάρτηση έχει ρίξει βαθιές ρίζες σε αυτήν την σχέση. Άλλο είναι το να σεβόμαστε την γνώμη του συντρόφου μας και άλλο να χρειαζόμαστε την έγκρισή του για τα πάντα.
Συχνά νοιώθουμε θυμό, αλλά δεν τον εκφράζουμε και απλά χαμογελάμε
Η επιθυμία να αλλάξουμε με κάποιον τρόπο τον εαυτό μας για να ταιριάζει με τα γούστα του συντρόφου μας, δεν οδηγεί σε καλά σημεία ούτε εμάς, ούτε την σχέση μας. Αν συχνά βρίσκουμε τον εαυτό μας να καταπιέζει τον θυμό του για να μην κακοκαρδίσουμε τον σύντροφό μας, τότε παραχωρούμε μια δύναμη σε αυτήν την σχέση που μας ξεπερνάει. Το να χαμογελάμε συγκαταβατικά όταν στην πραγματικότητα είμαστε θυμωμένοι, δεν είναι ότι καλύτερο αν θέλουμε να διατηρήσουμε την θέση και την ατομικότητά μας.
Συμπερασματικά, αν έχετε διαπιστώσει ότι ρίχνετε το φταίξιμο στον σύντροφο ή την σχέση σας για πράγματα που δεν έχετε καταφέρει να κάνετε ή αν νοιώθετε ότι εκείνος είναι η μόνη πηγή της ευτυχίας σας, τότε ίσως θα πρέπει να ξανακοιτάξετε τα πράγματα λιγάκι. Μάλλον, βρίσκεστε σε μια σχέση συνεξάρτησης.