Πριν μερικές μέρες, ένα βίντεο άρχισε να γίνεται viral στο TikTok. Αυτό εξηγούσε ότι “το κουτσομπολιό τεχνικά ήταν μία φεμινιστική πράξη και ένας τρόπος να δημιουργούμε δεσμούς με άλλες γυναίκες. Τώρα μού λέτε ότι δεν πρέπει να συμμετέχω σε αυτό, γιατί με κάνει εμμονική; Όχι, αυτό θα ήθελε ένας άντρας. Το κουτσομπολιό έχει κακό όνομα μόνο επειδή στους άντρες δεν άρεσε το γεγονός ότι οι γυναίκες μιλούσαν για τις προσωπικές ζωές τους και μοιράζονταν πληροφορίες, γιατί θα συνειδητοποιούσαν πόσο άδικη είναι η κοινωνία και θα επαναστατούσαν”.
@lilgoth
Σε μία πρώτη ανάγνωση όλο το παραπάνω μοιάζει αρκετά υπερβολικό. Είναι, όμως; Ας ξεκινήσουμε με το τι είναι ουσιαστικά το κουτσομπολιό. Η συζήτηση και η ανταλλαγή πληροφοριών γύρω από τα πάντα, από την προσωπική μας ζωή και τις σχέσεις μας έως την πολιτική και γενικά την επικαιρότητα. Με άλλα λόγια, είναι κάτι που κάνουν και οι άντρες και οι γυναίκες. Ωστόσο, στους πρώτους απλά το λέμε συζήτηση και είναι κάτι φυσιολογικό, ενώ στις δεύτερες έχει ονομαστεί κουτσομπολιό, μία λέξη φορτισμένη με αρνητικό περιεχόμενο. Όταν το σκεφτόμαστε έτσι, λοιπόν, πράγματι η παραπάνω θεωρία δεν ακούγεται τόσο τραβηγμένη. Επίσης, την στηρίζει σε μεγάλο βαθμό και η έρευνα και η επιστήμη.
Η ιστορία του κουτσομπολιού
Μόλις τον περασμένο Μάιο, η ακτιβίστρια Winifred J. Akpobi δημοσίευσε ένα ιστορικό κείμενο σχετικά με τις ρίζες του κουτσομπολιού και την επίπονη για τις γυναίκες ιστορία του. Σε αυτό περιγράφει πως για χρόνια το κουτσομπολιό θεωρούταν μία συνηθισμένη ασχολία μεταξύ φίλων, συγγενών και γενικά των ανθρώπων. Στα τέλη του Μεσαίωνα, διοργάνωναν πλέον συναντήσεις μεταξύ φίλων, με αποκλειστικό σκοπό το κουτσομπολιό και τη συζήτηση γύρω απ’ όλα όσα συνέβησαν από την τελευταία τους συνάντηση σε κάθε επίπεδο.
Τότε τα βλέμματα στράφηκαν στο κουτσομπολιό των γυναικών. Με την κοινωνική τους θέση να βρίσκεται μόνιμα κάτω από αυτή των αντρών, δεν τις έννοιαζε ιδιαίτερα να πραγματοποιούν το κουτσομπολιό σε κοινή θέα. Παράλληλα, οι παρέες τους άρχισαν να αυξάνονται και τότε άρχισαν να εμφανίζονται λύσεις σε πολλά κοινωνικά θέματα, ακόμα κι αν κάποιες φορές οδηγούσαν σε μεταξύ τους διαφωνίες. Με άλλα λόγια, οι γυναίκες ξαφνικά είχαν εμφανώς γνώμη και άποψη για πολλά θέματα της κοινωνίας και αποδείκνυαν ότι δεν ήταν κατώτερες των αντρών στην επίλυσή τους.
Μιλάμε, όμως, για τον Μεσαίωνα. Η κοινωνία δεν σκόπευε να τους δώσει μία ισότιμη θέση στον κόσμο. Αντιθέτως, προτίμησε να καταπνίξει τη συνήθεια του κουτσομπολιού πριν οι γυναίκες διεκδικήσουν την ελευθερία τους με δύο βασικούς τρόπους. Κατ’ αρχάς, δεν ήταν σε καμία περίπτωση συμπτωματικό ότι τότε οι παρέες γυναικών άρχισαν να αντιμετωπίζονται σαν ομάδες μαγισσών, με αποτέλεσμα να γίνονται αντικείμενο μίσους αν έβλεπαν πολλές μαζεμένες να μιλούν. Κατά δεύτερον, μία σειρά νόμων εμφανίστηκαν, που απαγόρευαν ουσιαστικά στις γυναίκες τις μεταξύ τους συζητήσεις, με τις ποινές να είναι από το να τις χτυπήσουν ή να τους βάλουν φίμωτρο μέχρι να τις πνίξουν ή να τις θυσιάσουν.
Η θετική χροιά του κουτσομπολιού
Σήμερα, μπορεί το κουτσομπολιό να μην οδηγήσει στον θάνατο των γυναικών, αλλά συνεχίζει να αντιμετωπίζεται ως κάτι κατακριτέο και ως αρνητικό χαρακτήρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε ταινίες και σειρές σχεδόν πάντα ως κουτσομπόλες εμφανίζονται γυναίκες καρικατούρες και γεμάτες στερεότυπα, είτε ως προς την εμφάνισή τους είτε ως προς την έλλειψη εξυπνάδας τους. Με άλλα λόγια, όλα τα μηνύματα των media μάς λένε ότι ως γυναίκες είναι κακό να κουτσομπολεύουμε.
Ωστόσο, οι έρευνες δείχνουν ότι το κουτσομπολιό σχεδόν σε κανένα επίπεδο δεν είναι κάτι αρνητικό. Έρευνα του Πανεπιστημίου του Λίβερπουλ έδειξε ότι το κουτσομπολιό ήταν απαραίτητο για την εξελικτική πορεία του ανθρώπινου είδους και τη δημιουργία των κοινωνιών, που μάς επέτρεψαν να επιβιώσουμε. Παράλληλα, έρευνα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης συμπέρανε ότι μόλις το 3% με 4% του συνολικού κουτσομπολιού έχει κακεντρεχή χαρακτήρα.
