Man Sitting on Bench
Σύμφωνα με μια έρευνα του 2017, η άνοδος του ατομισμού μέσα στην κοινωνία, φαίνεται να έχει ολοένα και μεγαλύτερες επιπτώσεις στην ψυχική μας υγεία, κάτι από τότε ως σήμερα έχει αυξηθεί τρομακτικά λόγω του ερχομού της πανδημίας.
Πώς συνδέεται τώρα ο ατομισμός, με την ψυχική υγεία και την κουλτούρα του wellness;
Πόσες φορές έχετε δει στο feed σας εικόνες που προωθούν την αυτό-αγάπη, την αυτο-φροντίδα, την αυτοβελτίωση.  Η σύγχρονη κουλτούρα του wellness μας βομβαρδίζει ανελλιπώς με τσιτάτα όπως “μην προσπαθείς να γίνεις καλύτερος από τους άλλους, προσπάθησε να γίνεσαι κάθε μέρα καλύτερος από τον χθεσινό σου εαυτό”, “αν δεν κοπιάσεις, δεν θα πετύχεις” και “η στασιμότητα είναι ο χειρότερος εχθρός σου”. Βρισκόμαστε σε ένα σημείο, που η κουλτούρα της αυτο-βελτίωσης έχει μετατραπεί από “χόμπι” σε “εργασία πλήρους απασχόλησης”.
Side View of a Woman using Laptop
Ο χώρος που υποστηρίζει και αναδεικνύει αυτή τη κουλτούρα; Τα social media. Αμέτρητα challenges στο TikTok τα οποία προωθούν και ενθαρρύνουν την συνεχόμενη αυτοβελτίωση, σε σημείο που γίνεται αυτοσκοπός. Από εκεί που η γυμναστική, η καλή διατροφή και ο διαλογισμός (ότι αυτό σημαίνει για τον καθένα) ήταν ένα εργαλείο για μια καλύτερη πιο ήρεμη και χαρούμενη ζωή, ένα μέσο για να μπορούμε να ευχαριστηθούμε το “τώρα”, ξαφνικά έγιναν αυτοσκοπός.

Τα παραδείγματα πολλά. Από το wellness trend του TikTok με όνομα “that girl” το οποίο σε προσκαλεί να αυξήσεις την γυμναστική και να μειώσεις την κοινωνικοποίηση σαν μια κίνηση “αυτο-φροντίδας”, μέχρι λογαριασμούς στο Instagram που προωθούν την “προσωπική εξέλιξη” και ενθαρρύνουν τους  ακολούθους τους να ξεκόψουν φίλους που δεν έχουν “καλά vibes”. Το τελειωτικό χτύπημα; Ένα viral TikTok βίντεο που λέει “Οι γυναίκες Αλφα (υποτίθεται αρχηγοί) δεν τρέχουν σε ομάδες. (μια γυναίκα Αλφα) είναι συνήθως μόνη, κρατάει μικρό κύκλο, ξέρει την δύναμή της και δουλεύει σιωπηλή”, εννοώντας ότι για να πετύχεις, η μοναξιά είναι μονόδρομος, και παράλληλα παράσημο.

 

From above composition of dumbbells and massage double ball and tape and tubular expanders surrounding light box with wake up and workout words placed on white surface of table

 

Η αλήθεια είναι πως όταν ακούς ένα από όλα τα παραπάνω σκέτο, μόνο του, δεν σου ακούγεται τόσο κακό. Όταν όμως τα βλέπεις όλα μαζεμένα η κατάσταση αρχίζει να γίνεται ύποπτη. Τι είδους νίκη για τον εαυτό μου είναι να κάνω γυμναστική από το πρωί μέχρι το βράδυ, σαν να χτυπάω κάρτα για το μεροκάματο, τι κερδίζω; Τι ακριβώς σημαίνει bad vibes; Μήπως δεν έχουμε όλοι δύσκολες μέρες; Μήπως είναι πιο ουσιαστικό και χρήσιμο να διαχωρίζουμε έννοιες όπως τοξική συμπεριφορά και κακή ψυχολογική κατάσταση, και να ξεχωρίζουμε τους κατά συρροήν τοξικούς ανθρώπους, από φίλους που περνούν μια δύσκολη φάση, και χρειάζονται την στήριξή μας; Όσο για το “μόνη μου μπορώ να καταφέρω τα πάντα και οι άλλες με κρατούν πίσω”, νομίζω τα γεγονότα του τελευταίου χρόνου μιλούν από μόνα τους, και καταρρίπτουν αυτόματα τέτοιους γελοίους συνειρμούς.

Στο μεταξύ, έπειτα από τον ερχομό της πανδημίας, και αφού πλέον όλοι λίγο πολύ βρισκόμαστε σε μια πιο πιεσμένη ψυχολογικά κατάσταση σε σχέση με τις προ-Covid εποχές, εδώ και δύο χρόνια, δεν είναι λίγοι οι καλοθελητές, και ερήμην τους ατομιστές, που φρόντισαν να εντείνουν την ήδη κακή κατάσταση. Ανάμεσά τους κι ένας συντάκτης των New York Times, που το περασμένο καλοκαίρι έγραψε το πολύ αμφιλεγόμενο άρθρο ““How to Rearrange Your Post-Pandemic ‘Friendscape,’ (Πως να αναδιαμορφώσετε τις μετά-Covid φιλίες σας), στο οποίο ενθάρρυνε τον κόσμο να “ξεκόψει” φίλους που μέσα στα απανωτά λοκντάουν “πάχυναν” ή “έπαθαν κατάθλιψη”, προκειμένου να μην πάθουν και αυτοί τα ίδια. Από χονδροφοβία, μέχρι αναπαραγωγή του στίγματος της ψυχικής υγείας, μέχρι γενικά μια εντελώς παράλογη ατομικιστική στάση, με καμία κατανόηση στους ανθρώπους και στις συνθήκες, αυτό το άρθρο τα είχε όλα, και δεν θα το σχολιάσουμε περισσότερο γιατί δεν αξίζει. Το μόνο που θα σχολιάσουμε σχετικά, είναι ότι όπως φαίνεται, η πανδημία αντί να μας φέρει πιο κοντά, μας αποξένωσε περισσότερο, ή τουλάχιστον αυτό προσπάθησε και προσπαθεί να κάνει η βιομηχανία του wellness.

Man in Black and White Stripe Dress Shirt Sitting on Chair in Front of Macbook

 

Με το αθώο μας μυαλό, δεν μπορούμε ωστόσο να καταλάβουμε, τι συμφέρον έχει η εν λόγω βιομηχανία από αυτή τη στροφή. Γιατί παλεύει με νύχια και με δόντια και από κάθε κατεύθυνση να μας πείσει να κάνουμε το wellness από ένα σημαντικό, το πλέον κυρίαρχο μέρος της ζωής μας (σε βάρος της κοινωνικοποίησής μας). Η ίδια η λέξη βιομηχανία, που μέσα της κρύβει το κέρδος, τα λέει όλα. Και μάλιστα δεν μιλάμε για ένα οποιοδήποτε κέρδος ή μια οποιαδήποτε βιομηχανία. Σύμφωνα με reports του 2018, η αγορά του wellness κοστολογείται στα 4,5 τρις (!) δολάρια.

Πίσω στις μελέτες σχετικά με τον ατομισμό και την ψυχική μας υγεία, σύμφωνα με την σύγχρονη φιλόσοφο Bobo Matjila, η προβληματική κουλτούρα του wellness τρέφει και τρέφεται από τον ολοένα αυξανόμενα ατομικιστικό τρόπο σκέψης. “(η κουλτούρα του wellness) θέτει σε προτεραιότητα την ατομική υγεία και ευζωία σε σχέση με την συλλογική υγεία και ευζωία, και έτσι δημιουργείται ένα παράδοξο, καθώς η ατομική υγεία και ευζωία δεν υφίσταται χωρίς την κοινότητα” επιβεβαιώνει η φιλόσοφος, και συνεχίζει, “μια απο τις επιπτώσεις της ρητορικής της κουλτούρας του wellness είναι η διαμόρφωση της ψευδούς ιδέας που λέει πως οι σχέσεις θα ‘πρεπε να είναι μια μόνιμη κατάσταση ‘καλών συναισθημάτων’. Οπότε με το που γίνει μια σχέση έστω και ελάχιστα άβολη, οι άνθρωποι φεύγουν.”

Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης και συν-συγγραφέας του βιβλίου The Wellness Syndrome (Το Σύνδρομο του Wellness), Carl Cederström, στηρίζει πως σε αυτή την εποχή που διανύουμε, που θεός μας είναι η παραγωγικότητα, το wellness έχει πάρει την θέση του κοινωνικού ήθους. “Σήμερα, για να ‘αξίζεις’ και να σου φέρονται σωστά, πρέπει να δείχνεις πως είσαι υγιής. Με άλλα λόγια, πρέπει να πηγαίνεις στο γυμναστήριο για να αποδείξεις ότι σκέφτεσαι θετικά.”

Modern businesswoman in casual outfit talking on mobile in office

Ίσως το σημαντικότερο στοιχείο της έρευνας που αναφέραμε στην αρχή, και το πιο ουσιαστικό, για να κλείσουμε με έναν πιο αισιόδοξο τρόπο, είναι η “θετική πλευρά” του νομίσματος. Σύμφωνα λοιπόν με την παραπάνω μελέτη, η προσπάθεια για ανθρώπινη σύνδεση και το ανήκειν σε μια κοινότητα (παρέα, οικογένεια, ή ό,τι άλλο σημαίνει αυτό για κάποιον) είναι στην πραγματικότητα πολύ πιο ευεργετική για την ψυχική μας υγεία σε σχέση με το γυμναστήριο και τις διατροφές. Χωρίς λοιπόν να θέλουμε να μειώσουμε την χρηστική αξία των συνηθειών του wellness, όπως φαίνεται πρέπει να καταλάβουμε πως αυτό είναι όλο, χρηστικές. Μας βοηθούν να έχουμε μια καλύτερη ποιότητα ζωής, μόνο όμως όταν τα εξασκούμε με μέτρο, και δεν αποτελούν αυτοσκοπό.

Και όσο για την δημιουργία μιας κοινότητας, αλίμονο αν η ψυχική μας υγεία, ή το σύστημα αρχών μας ήταν τόσο εύθραυστο, ώστε όταν ένας φίλος μας περνάει κάτι δύσκολο ψυχολογικά να το πάθουμε και εμείς. Καλό είναι να καταλάβουμε πως αυτοφροντίδα δεν είναι μόνο τα “me-time”, οι πράσινοι χυμοί με σέλερι, οι ώρες στο γυμναστήριο και το ‘ξεσκαρτάρισμα’ των τοξικών φίλων. Όπως λέει και η Matjila και όπως και η ιστορία έχει αποδείξει ουκ ολίγες φορές, για να το πούμε πολύ απλά, ένας άνθρωπος δεν μπορεί να είναι μόνος του ‘καλά’ αν δεν βρίσκεται μέσα σε μια ‘υγιή’ κοινωνία. Και σε αυτό πρέπει να συμβάλλουμε όλοι.

@oneofusgr

If you're here, you're one of us!