Εδώ και λίγες μέρες έχει κυκλοφορήσει η είδηση πως η Emily Ratajkowski και ο σύζυγός της Sebastian Bear-McClard χώρισαν έπειτα από 4 χρόνια γάμου και μάλιστα μετά από φημολογούμενη απιστία του τελευταίου. Οι χρήστες των κοινωνικών δικτύων έσπευσαν να αναρωτηθούν πώς γίνεται κανείς να απατά μια γυναίκα σαν την Emrata, δηλαδή όμορφη, “τέλειων αναλογιών”, απίστευτα σέξι. Η συγκεκριμένη αντίδραση δεν είναι παρά μια αναπαραγωγή αφόρητων κλισέ για την απιστία, τα οποία όμως είτε το θέλουμε, είτε όχι είναι βαθιά ριζωμένα στην κοινωνία. Τα παραδοσιακά μέσα που επέλεξαν να ασχοληθούν με το θέμα λοιπόν, είχαν μια ευκαιρία να διαφοροποιηθούν και να διαλύσουν τέτοιου είδους στερεότυπα, ωστόσο, απέτυχαν. Τα άρθρα που γράφτηκαν για τη σχέση “ομορφιάς – απιστίας” δεν άγγιξαν ούτε λίγο τις πραγματικές αιτίες που μπορεί ένα άτομο που βρίσκεται σε μια μακρόχρονη μονογαμική σχέση να απιστήσει έτσι ώστε να αποδομήσουν τα στεγανά γύρω από “το κέρατο”. Αντ’ αυτού, αρκέστηκαν στο αναμάσημα ακόμα περισσότερων κλισέ όπως το “μια φορά άπιστος, πάντα άπιστος” τα οποία φυσικά και διαιωνίζουν το στερεότυπο που θέλει μονάχα τους άντρες να απατούν. Μια μανιχαϊστική δηλαδή αντιμετώπιση της απιστίας, η οποία μας απομακρύνει όλο και περισσότερο από το πραγματικό θέμα συζήτησης, την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης.
Τα κλισέ της απιστίας
Ανέκδοτα, άρθρα, συμβουλές από τη γιαγιά σου, όλοι και όλα θα σου πουν πως αν είναι κάποιος άπιστος στη σχέση, αυτός θα είναι πάντα ο άντρας σε ένα απόλυτα πατριαρχικό κρεσέντο το οποίο σχεδόν κανονικοποιεί την πράξη της απιστίας από μέρος τους. Ένας άντρας δεν μπορεί να περιοριστεί σε μία μονογαμική σχέση, “θα την κάνει την κουτσουκέλα του, αρκεί να γυρίσει σε ‘σενα”, θέλει η ρητορική, που επιβιώνει στον 21ο αίωνα παρόλο που μυρίζει ναφθαλίνη. Πρόκειται για το στερεότυπο που θέλει το ανδρικό μόριο να είναι αυτόνομο και ανεξέλεγκτο από τον ιδιοκτήτη του. Άλλωστε δεν μας έχουν πείσει εδώ και χρόνια ότι οι άντρες σκέφτονται μόνο με αυτό; Και φυσικά αν ένας άνδρας απατήσει, θα το κάνει με μία νεότερη, ομορφότερη, πιο αδύνατη και πιο σέξι γυναίκα από αυτή με την οποία έχει σχέση. Αυτή δεν είναι η εικόνα που έχουμε όλα στο μυαλό μας; Από την άλλη, αν μια γυναίκα απιστήσει είναι αυτομάτως “πουτάνα” και ο σύντροφός της “κερατάς” τον οποίο αξίζει να περιγελούμε που είναι τόσο “κορόιδο” και την πάτησε, που είναι αγαθός που παρέμεινε πιστός, ενώ θα έπρεπε να ήταν εκείνος “ο μπερμπάντης”. Συμπεριφέρθηκε σαν γυναίκα.
Η ομορφιά ως αλεξίσφαιρο στο κέρατο
Όλα τα παραπάνω κλισέ γύρω από την απιστία συνδέονται απόλυτα με την έννοια της ομορφιάς και το ρόλο που παίζει σε αυτή. Η Emily Ratajkowski, όπως και η Beyonce ή η Sienna Miller δεν επιβεβαιώνουν στο κεφάλι μας τον κανόνα που θέλει τη γυναίκα που θα φάει κέρατο ως μια καταβεβλημένη φιγούρα, “παρατημένη” – όπως θα κουτσομπόλευαν από ένα καφενείο στην ελληνική επαρχία, μέχρι την πλατεία Βαρνάβα -, η οποία ίσως να έχει εγκλωβιστεί στον ρόλο της ως μητέρα και νοικοκυρά και να έχει ξεχάσει να είναι “γυναίκα”. Είναι όμορφες, σέξι, ανεξάρτητες, πετυχημένες. Πώς γίνεται κάποιος να θέλει κάποια άλλη πέρα από αυτές; Αν αυτές οι γυναίκες γίνονται θύματα απιστίας, τότε σε τι να πιστέψουμε εμείς οι κοινές θνητές;
Είναι καιρός να απαλλαγούμε από αυτή την προβληματική αφήγηση που τοποθετεί γυναίκες σαν την Emily Ratajkowski σε ένα βάθρο και που υπονοούν ότι η εμφάνισή τους ή τα χρήματά τους τις καθιστούν ανώτερου διαμετρήματος από άλλες γυναίκες και να σκύψουμε πάνω από τους πραγματικούς λόγους που μπορούν να οδηγήσουν σε απιστία, αλλά και από την ηθική της διάσταση, η οποία είναι στ’ αλήθεια η αρχή του νήματος.
Η ηθική διάσταση της απιστίας
Στη δημοφιλή εκπομπή του David Letterman “Ο επόμενος καλεσμένος μου δεν χρειάζεται συστάσεις” του Netflix βρέθηκε κάποια στιγμή καλεσμένος ο Jay Z. Ο χαρισματικός οικοδεσπότης, μέσα από μια δική του παραδοχή απιστίας, έφερε τη συζήτηση στην περίπτωση του rapper, η απιστία του οποίου οδήγησε την Beyonce στη δημιουργία του σημαντικότερου άλμπουμ της καριέρας της “Lemonade”, ένα άλμπουμ που πρόσφερε αδιαμφισβήτητα ένα είδος λύτρωσης σε γυναίκες που έχουν υπάρξει θύματα απιστίας παγκοσμίως. Συζητώντας οι δύο άντρες την απιστία χωρίς στιγμή να την αποκαλέσουν με το όνομά της, παρά συνήθως με τη λέξη “λάθος” διακρίνει πολύ εύκολα κανείς μια “χριστιανική” προσέγγιση του γεγονότος. Το ολέθριο λάθος που θα μπορούσε να τους στοιχίσει την οικογενειακή τους ευτυχία, η ειλικρινής παραδοχή, το αυτομαστίγωμα και η μετάνοια ήταν όλα εκεί. Ο στόχος μπορεί να ήταν να εξυμνηθεί η θνητή φύση των δύο ανδρών, αυτό το “άνθρωποι είμαστε, λάθη κάνουμε”, στ’ αλήθεια όμως αυτό που ενισχύθηκε ήταν η ηθική διάσταση της απιστίας.
Η απιστία έχει συνδεθεί άρρηκτα με την “αμαρτία”, είτε πιστεύει κανείς σε κάποια θρησκεία είτε όχι. Όμως η ανθρώπινη φύση είναι πολύ πιο περίπλοκη από τη θεώρηση “άσπρο – μαύρο” / “καλό – κακό” με την οποία προσπαθούμε εδώ και αιώνες να εξηγήσουμε κοινωνικές συμπεριφορές. Η ζωή όμως δεν είναι ιστορία της Disney με πρίγκιπες και πριγκίπισσες που ορκίζονται στο “για πάντα” και τα γλυκά memes με ηλικιωμένους που κρατιούνται χέρι – χέρι και γιορτάζουν μαζί δεκαετίες αγάπης δεν σημαίνει ότι καθ’ όλη τη διάρκειά τους υπήρξαν πιστοί. Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι μια καθημερινή πρόκληση και στηρίζονται σε ένα μείγμα διαύγειας και αυτογνωσίας, τύχης και σκληρής δουλειάς. Και η απιστία δεν έχει φύλο.
Η απιστία λέει πολλά περισσότερα για εμάς, παρά για τον σύντροφό μας όποιος και αν την κάνει
Το αν θα απιστήσει κάποιος ή όχι εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως επίσης και το αν η απιστία θα έχει αντίκτυπο στη σχέση ή όχι. Το ηθικό βάρος με το οποίο έχει επιφορτιστεί η απιστία είναι στην πραγματικότητα ένα χρύσωμα του χαπιού για κάτι τόσο πολυσύνθετο που μας ξεπερνά και πολλές φορές δυσκολευόμαστε να εξηγήσουμε και να αντιμετωπίσουμε. Το “με απάτησε, δεν ήταν πιστός/ή τον/την χωρίζω” είναι στ’ αλήθεια μια υπεραπλούστευση των γεγονότων. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι θα έπρεπε κάποιος να κρίνεται αν η προσωπική ηθική του δεν “σηκώνει” την απιστία, απλώς, μακάρι τα πράγματα να ήταν τόσο εύκολα.
Οι επιφανειακοί λόγοι για τους οποίους κάποιο άτομο, ανεξαρτήτως του φύλου του διαπράξει απιστία συνήθως είναι:
Ο ενθουσιασμός που προσφέρει το “κρυφό”, αυτό το γαργάλημα στο στομάχι για κάτι που γνωρίζεις μόνο εσύ και η αδρεναλίνη που προσφέρει ο “κίνδυνος” αυτό να αποκαλυφθεί. Το high κάθε φορά που κάνεις και νιώθεις πως τη γλίτωσες, σαν ένα μικρό παιδί που έχει κάνει μια σκανταλιά την οποία οι γονείς του δεν πήραν χαμπάρι.
Έπειτα είναι το ασύγκριτο συναίσθημα του να είσαι επιθυμητός/ή. Ακόμα και σε μία σχέση που το σεξ είναι ακόμα εκεί και είναι καλό, που νιώθει κανείς ορατός, υπάρχουν ένα σωρό άλλα πράγματα που τη φθείρουν, χιλιάδες καθημερινοί παράγοντες και τριβές που απομακρύνουν τους συντρόφους από αυτό το γλυκό μούδιασμα που νιώθει κανείς στην αρχή μιας σχέσης. Οι “πεταλούδες στο στομάχι” που λέμε, είναι πολύ γοητευτικές και είναι εξαιρετικά δύσκολο να τις αγνοήσει κανείς όταν πεταρίζουν ασταμάτητα ξανά, μετά από καιρό.
Και τέλος, το ζήτημα της συνεχούς επιβεβαίωσης. Ναι, όσο κι αν κλείνουμε τα μάτια μπροστά σε αυτό, οι περισσότεροι από εμάς πάσχουμε από τη δίψα για αναγνώριση και ένας εύκολος και διασκεδαστικός τρόπος για να τη λάβουμε είναι διαχρονικά το σεξ.
Οι πραγματικοί λόγοι λοιπόν που κάποιος μπορεί να απιστήσει έχουν να κάνουν με το πόσο καλά είναι με τον εαυτό του, αλλά και με το πόσο ειλικρινής κι εργατικός είναι στη σχέση του. Η απιστία δεν είναι παρά ένα σημάδι και αν είμαστε αρκετά ανοιχτοί ώστε να το δούμε μπορεί να μας προσφέρει σημαντικές πληροφορίες. Η επιθυμία μας για ένα άλλο άτομο μπορεί να σημαίνει ότι έχουμε πάρα πολύ καιρό να κοιτάξουμε τη σχέση μας και πόσο ικανοποιημένοι είμαστε μέσα σε αυτοί. “Δεμένοι” με έναν αριθμό από παράγοντες, όπως μπορεί να είναι το στρες της καθημερινότητας, τα χρήματα, η απόκτηση ενός παιδιού, συχνά αφήνουμε τις σχέσεις και τα προβλήματα που δημιουργούνται μέσα σε αυτές να συσσωρεύονται και τα αγνοούμε επιλεκτικά, βάζοντάς τες στον αυτόματο πιλότο.
Η βασικότερή μας παράλειψη; Δεν τσεκάρουμε αν εξακολουθεί αυτό που έχουμε να μας ικανοποιεί, να μας κάνει χαρούμενους και γαλήνιους. Ξεχνάμε δυστυχώς πως μια σχέση σημαίνει δύο άνθρωποι που εξελίσσονται παράλληλα, που περνούν διαφορετικές φάσεις ζωής, που βιώνουν ζόρια τα οποία να είναι δύσκολο να επικοινωνήσουν ακόμα και στο “άλλο τους μισό”, ψυχικές μεταβολές και αναζητήσεις που θα τους πάνε στο επόμενο βήμα της ζωής τους. Ναι, μπορεί ο άνθρωπος που είσαι σήμερα και ο άνθρωπος που είναι ο σύντροφος σου να μην έχουν καμία σχέση με τα άτομα που ήσαστε 10 χρόνια πριν, όταν ξεκινήσατε τη σχέση σας κι αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό και ταυτόχρονα οδυνηρό. Ενδεχομένως να οδηγήσει σε δύσκολες αποφάσεις, οι οποίες δεν είναι απαραίτητα ο χωρισμός, εκεί όμως βρίσκεται η πραγματική ουσία της συντροφικότητας. Ούτε στο “για πάντα”, ούτε στη “μονογαμία”, αλλά στο να γνωρίζει ο καθένας τι είναι αυτό που πραγματικά θέλει από τη συναισθηματική του ζωή και να προχωρά προς αυτό τον προορισμό, είτε πλέον μόνος, είτε μέσα από έναν ειλικρινή (αλλά σίγουρα επίπονο) διάλογο με το άτομο που έχει στο πλευρό του.
Κι επειδή μπορεί να σκεφτείτε ότι εκεί έξω υπάρχουν serial cheaters και άνθρωποι που διαθέτουν παράλληλες σχέσεις για χρόνια, και ότι δεν μιλάμε για κάτι που συνέβη “μια φορά” ή που “κράτησε λίγο”, ναι κι αυτοί το ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίζουν, δεν γνωρίζουν πραγματικά τους εαυτούς τους. Όμως, όλοι δυνητικά μπορούμε να πληγώσουμε ο ένας τον άλλο απιστώντας. Το πόσο εξαρτάται από το πώς αντιμετωπίζουμε την απιστία με βάση τους προσωπικούς μας ηθικούς κανόνες, την αυτοπεποίθησή μας και φυσικά τα θεμέλια που έχει η σχέση μας.
Γιατί λοιπόν η Emily Ratajkowski και ο σύζυγός της να εξαιρούνται από όλα τα παραπάνω επειδή εκείνη τυγχάνει να είναι ένα ποθητό μοντέλο; Πρώτα και πάνω από όλα είναι άνθρωποι και άρα όμορφα περίπλοκα όντα.