O Batman και η Catwoman είναι δυο από τους πιο “καταξιωμένους” υπερήρωες του DC Universe. Οι “δυνάμεις” τους είναι εξίσου ισχυρές και σε κάθε κόμικ και ταινία όπου συνυπάρχουν, φέρουν σε πέρας περίπου τα ίδια ακροβατικά μαχητικά επιτεύγματα προκειμένου να νικήσουν τον κακό ή ο ένας τον άλλον. Θεωρητικά άρα είναι το ίδιο δυνατοί, το ίδιο αποτελεσματικοί.
Ένας από τους δυο ωστόσο κάνει όλες αυτές τις σουπερηρωικές κολοτούμπες, φορώντας μια ολόσωμη εντοιχισμένη, οριακά επί του δέρματος, στολή φτιαγμένη από άκαμπτο λάτεξ και ένα ζευγάρι μπότες με τακούνι στιλέτο, τόσο ψηλό που θα έτρεμε να το περπατήσει στην πασαρέλα και η Naomi Cambell. Μαντέψτε ποιος από τους δυο είναι αυτός. Η απάντηση είναι προφανής.
Άλλο ένα αντίστοιχο παράδειγμα έχουμε με το ανάλογο ζευγαράκι υπερηρώων της DC, Superman και Wonderwoman. Εδώ έχουμε έναν σούπερ-δυνατό άντρα που είναι ντυμένος κυριολεκτικά από την κορφή ως τα νύχια, όπως και ο Batman, με μια ελαστική άνετη φαινομενικά στολή, και μια σούπερ-δυνατή γυναίκα που ενώ καλείται να κάνει ακριβώς τις ίδιες κινήσεις με τον (συμπαθέστατο κατά τ’ άλλα) Clark, φοράει στον αντίποδα τα απολύτως απαραίτητα.
Μήπως άρα τα παραπάνω παραδείγματα μας δείχνουν αυτό που στην πραγματικότητα ήδη ξέραμε; Ότι δηλαδή μέχρι πολύ πρόσφατα η αφήγηση κάθε γυναικείου χαρακτήρα σε μια ταινία ή σειρά, είτε μιλάμε για την ιστορία της είτε για τα ρούχα της, κατασκευαζόταν από άντρες για άντρες, με αποτέλεσμα η κάθε μια από αυτές να είναι ένα προϊόν φτιαγμένο με αποκλειστικό στόχο το male gaze, και να απέχει από την πραγματικότητα κάμποσες χιλιάδες χιλιόμετρα.
Υπάρχει ωστόσο ευτυχώς αυτό το “μέχρι πολύ πρόσφατα” σε αυτή την παραπάνω πρόταση. Και ο λόγος που το έβαλα εκεί είναι επειδή τα τελευταία 2-3 χρόνια παρατηρούμε ότι η σεξουαλικοποίηση των γυναικών υπερηρώων του Hollywood έχει αρχίσει να μειώνεται, όχι μόνο σε ό,τι έχει να κάνει με το (σεξιστικό) σενάριο, τα (αμφισβητήσημα) πλάνα και την γενικότερη αφήγηση, αλλά και στο ενδυματολογικό κομμάτι, με το οποίο θα ασχοληθούμε σήμερα.
Το πρώτο βήμα προς την ρεαλιστική αντιπροσώπευση των γυναικών σε αυτές τις ταινίες στον αντίποδα της μέχρι πρότινος φαντασιακής μορφής που τους δινόταν σύμφωνα με τις επιταγές της πατριαρχίας, ήταν ένα λαστιχάκι για τα μαλλιά. Μιλάω βέβαια για μια από τις πρώτες ταινίες με γυναίκα σούπερήρωα στον πρωταγωνιστικό ρόλο ,και με μια αφήγηση δίχως ψήγμα σεξισμού, το Birds Of Prey. Εκεί λοιπόν η απόλυτα ιδιοφυής και αμετάκλητα unapologetic Harley Quinn στήνει ένα superwomen squad αποτελούμενο από υπέρ-δυνατές και ταυτόχρονα ενδυναμωμένες γυναίκες και όλες μαζί κάνουν χαμό. Στην σκηνή της τελικής μάχης η Quinn βλέπει μια από τις “συμπoλεμίστριες” της, την Black Canary, να δυσκολεύεται να παλέψει καθώς τα μακριά της μαλλιά την εμποδίζουν να δει. Και πολύ απλά της δίνει ένα λαστιχάκι.
Γιατί ναι, η αλήθεια είναι πως όταν έχεις μακριά μαλλιά, ούτε “τα πιάτα δεν μπορείς να πλύνεις” άνετα αν δεν τα δέσεις, πόσο μάλλον να αναισθητοποιήσεις έναν υπερδύναμο αντίπαλο. Και έτσι αυτή η τόση δα κίνηση που παίρνει κυριολεκτικά 2-3 δευτερόλεπτα, προσθέτει στην ταινία έναν σχετικό ρεαλισμό και γράφει ιστορία.
.jpg)
Να προστεθεί σε αυτή την μικρή χούφτα από ταινίες, με σουπερήρωες αλλά χωρίς σεξισμό, έρχεται η Black Widow του Marvel Universe, την οποία περιμέναμε να δούμε κοντά 3 χρόνια. Πολλά ναι μεν αλλά σίγουρα λιγότερα από αυτά που πήρε στους παραγωγούς της Marvel να αφιερώσουν επιτέλους μια ταινία στην θεάρα Natasha Romanoff (ο σεξισμός που λέγαμε). Η αφήγηση βέβαια γύρω από την συγκεκριμένη υπερήρωα είχε εδώ και καιρό αρχίσει να αλλάζει και να γίνεται λιγότερο σεξιστική, ειδικά στις δυο τελευταίες ταινίες των Avengers, μολονότι αυτή η στροφή αφορούσε μόνο το σενάριο και όχι την εμφάνισή της, Έτσι στο ολόδικό της πλέον sequel ή prequel (είναι λίγο μπερδεμένο χρονικά αλλά εδώ στα εξηγούμε όλα) η Scarlet πήρε τα ηνία και αποφάσισε να μην αφήσει τίποτα στην τύχη σχετικά με την ουσιαστική ενδυνάμωση του χαρακτήρα της συμπεριλαμβανομένων των κοστουμιών.
Αρχικά σε μια από τις πρώτες σκηνές την βλέπουμε να πετάει την παλιά, καθόλου άνετη και φτιαγμένη για το male gaze στολή της στα σκουπίδια ενώ φοράει ένα εντελώς basic φούτερ και ένα τζιν. Όπως είπε η ενδυματολόγος της ταινίας, Jany Temime στο Entertainment Weekly, πολλά από τα κοστούμια που βλέπουμε στην οθόνη είναι επιλογές της Scarlett “καθώς αυτή ήταν η δική της ταινία, είχε το δικαίωμα να επιλέξει, και τελικά διάλεξε το τέλειο σύνολο για αυτού του είδους τον άνθρωπο που υποδύεται. Δεν θέλει οι άλλοι να νομίζουν πως τον νοιάζει πώς φαίνεται, τίποτα (από τα λουκ που επιλέχθηκαν) δεν ήταν κραυγαλέο, τίποτα δεν από αυτά δεν επιλέχθηκε με στόχο να την παρουσιάζει σέξυ”.
Στόχος της ενδυματολόγου όπως λέει η ίδια ήταν να κάνει και τις δύο βασικές ηρωίδες να νιώθουν άνετα μέσα στις στολές τους, να μπορούν να κουνηθούν, να τους προσφέρει πρακτικότητα.
Όσο για τα τακούνια, που όπως αναφέραμε και παραπάνω είναι ένα απαραίτητο πλην γελοία σουρεάλ ενδυματολογικό στοιχείο που πάει αντάμα με σχεδόν κάθε γυναίκα σούπερήρωα, σε όλες τις προηγούμενες ερμηνείες της Johannsson στο ρόλο της Black Widow ήταν ένα αναπόσπαστο κομμάτι της στολή της. Αυτή τη φορά ωστόσο η ηθοποιός πάτησε πόδι, “Βασικά, απλά αρνήθηκε να τα φορέσει” είπε η ενδυματολόγος, και μεταφέροντας τα λόγια της Johansson ανέφερε “(τα τακούνια) είναι απίστευτα άβολα και χαζά. Δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει να τα φοράω απλά και μόνο επειδή ο χαρακτήρας που υποδύομαι τυχαίνει να είναι γυναίκα. Είναι γελοίο. Εφόσον ο ρόλος έχει δράση, τότε το νορμάλ είναι να φορέσω φλατ”.Όσο για τα μαλλιά των δυο κεντρικών ηρωίδων; Πιασμένα πίσω σε πλεξίδα ή μικρά πλεξουδάκια, όπως είναι το φυσιολογικό.
Σε γενικές γραμμές οι ενδυματολογικές επιλογές σχετικά με τους γυναικείους κεντρικούς χαρακτήρες της ταινίας είχαν σίγουρα μια κατεύθυνση που οδεύει προς την αποσεξουαλικοποίηση αυτού του στερεοτυπικού ρόλου. Ωστόσο, αν κάποιος αρμόδιος ακούει, η στολή της Johansson ως White Widow θα μπορούσε να είναι λιγότερο στενή, και ελπίζουμε την επόμενη φορά να είναι. Το θετικό της υπόθεσης είναι πως μια γυναίκα ηθοποιός, που δεν θεωρείται ακόμα ιερό τέρας, πήρε τον έλεγχο στα χέρια της, επέβαλε την ορθή γνώμη της, και η εν λόγω παραγωγή επιτέλους την άκουσε. Έτσι σε συνεργασία με την ενδυματολόγο της, έκανε επιτέλους την διαφορα. Και όσο αυτό συνεχίζεται και οι γυναίκες που έχουν μια μεγάλη πλατφόρμα, και κατ’ επέκταση μια σχετική εξουσία, πατάνε πόδι, τότε μόνο καλύτερα μπορούν να γίνουν τα πράγματα. Γιατί οι ιστορίες που ακούμε και οι αφηγήσεις που βλέπουμε μαζικά στη μεγάλη οθόνη, είτε το θέλουμε είτε όχι, καθορίζουν τον τρόπο που σκεφτόμαστε. Ας σταματήσουμε λοιπόν να σεξουαλικοποιούμε τις γυναίκες στο σινεμά ώστε να το καταφέρουμε το ίδιο και στην πραγματική ζωή.
